Morgunblaðið - 05.07.2002, Blaðsíða 24

ERLENT
24 FÖSTUDAGUR 5. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
meistar inn. is
ÁBYRGÐ ÁREIÐANLEIKI
ÁHÖFN rússnesku Tupolev-þot-
unnar sem rakst á Boeing-fraktflug-
vél yfir Suður-Þýskalandi fékk ekki
tilmæli frá svissnesku flugumferðar-
stjórninni um að lækka flugið fyrr en
44 sekúndum áður en áreksturinn
varð, að því er þýsk flugmálayfir-
völd, sem stjórna rannsókn slyssins,
greindu frá í gær. Fjórtán sekúnd-
um síðar hefðu tilmælin verið end-
urtekin, og áhöfnin hefði staðfest
hana og hafið lækkun.
Peter Schlegel, yfirmaður flug-
slysarannsóknarnefndar Þýska-
lands, sagði að eftir nákvæma athug-
un á upptökum af fjarskiptum væri
niðurstaðan sú, að tilmælin frá flug-
umferðarstjóranum hefðu komið 44
sek. fyrir slysið, en ekki 50 sekúnd-
um, eins og áður hafði verið talið.
„Ef gert er ráð fyrir að vélin hafi
verið á venjulegum flughraða og
lækkað flugið á venjulegan máta
hefði lækkun átt að byrja að minnsta
kosti einni og hálfri mínútu áður en
leiðir þotanna skárust,“ sagði Schle-
gel á fréttamannafundi í gær. Áhöfn
Tupolev-þotunnar hefði hafið lækk-
un 14 sekúndum eftir að tilmælin
bárust frá flugumferðarstjóranum,
eða þrjátíu sekúndum áður en leiðir
vélanna skárust, eftir að tilmælin
höfðu verið tvítekin.
Staðhæfingu Rússa hafnað
Tupolev-þotan var á leið frá
Moskvu til Barcelona með 69 manns
innanborðs. Boeing-þotan var á leið
frá Ítalíu til Belgíu með tveggja
manna áhöfn. Vélarnar rákust sam-
an í 35.300 feta hæð eftir að báðar
höfðu lækkað flugið skyndilega úr 36
þúsund fetum til þess að reyna að
forðast árekstur.
Í ljós hefur komið, að árekstrar-
vari svissnesku flugumferðarstjórn-
arinnar, sem hafði umsjón með flugi
beggja vélanna, var óvirkur er slysið
varð, og að annar af tveimur flug-
umferðarstjórum sem áttu að vera á
vakt hafði brugðið sér frá.
Haft var eftir rússneskum rann-
sóknarfulltrúa í gær, að áhöfn Tupo-
lev-þotunnar hefði látið flugumferð-
arstjórann í Sviss vita, einni og hálfri
mínútu áður en leiðir vélanna skár-
ust, að hætta væri á árekstri, en eng-
in tilmæli um lækkun hefðu borist
frá flugumferðarstjóranum fyrr en
um 40 sekúndum síðar. Rússneska
fréttastofan RIA-Novosti sagði
heimildarmann sinn vera rannsókn-
arfulltrúa sem tæki þátt í athugun á
flugritum vélanna, en Schlegel hafn-
aði þessu og sagðist ekki hafa neina
vitneskju um slíka tilkynningu frá
rússnesku vélinni. Frumrannsóknir
bentu ekki til þess að svo hefði verið.
Talsmaður Skyguide, fyrirtækis-
ins er sér um alla flugumferðar-
stjórn í Sviss, vildi ekkert segja um
frétt RIA-Novosti. „Við getum ekki
með nokkru móti staðfest þetta,“
sagði hann og bætti við að rannsókn-
arfulltrúar í Þýskalandi yrðu að
skera úr um hvort aðvörun hefði
borist frá áhöfn Tupolev-þotunnar.
„Ég veit ekki til þess að svo hafi ver-
ið.“
Áhöfn Tupolev-þotunnar fékk lækkunartilmæli 40 sek. fyrir áreksturinn
Sögð hafa varað flugum-
ferðarstjóra við hættunni
Berlín, Braunschweig, Moskvu. AP, AFP.
Reuters
Ættingjar farþega sem fórst í flugslysinu yfir Þýskalandi faðmast við hreyfil rússnesku Tupolev-þotunnar ná-
lægt borginni Überlingen. Ættingjar þeirra sem fórust komu þar saman í gær og lögðu blómsveiga að flakinu.
SALA George W. Bush Bandaríkja-
forseta á hlutabréfum í olíufyrirtæk-
inu Harken Energy árið 1990 hefur
enn á ný komist í umræðuna í
Bandaríkjunum í kjölfar hneykslis-
mála í bandarísku efnahagslífi.
Bush öðlaðist hlut í Harken, auk
sætis í stjórn þess, þegar fyrirtækið
keypti olíufyrirtæki í hans eigu árið
1989 sem þá átti í töluverðum fjár-
hagsörðugleikum. Hinn 22. júní 1990
seldi Bush um tvo þriðju af hluta-
bréfum sínum í Harken fyrir 848.000
dollara, andvirði 75 milljóna króna,
en tveimur mánuðum síðar féll gengi
hlutabréfa í fyrirtækinu um 75% eft-
ir að fyrirtækið tilkynnti að mikið
tap hefði orðið á rekstri þess.
Ekki innherjaviðskipti
Samkvæmt bandarískum lögum
þurfa stjórnarmenn að senda fjár-
málaeftirliti þar í landi tvær tilkynn-
ingar þegar þeir vilja kaupa eða selja
hlutabréf í eigin fyrirtæki. Bush
sendi fyrri tilkynninguna en dró það
að senda skýrsluna, sem ekki barst
eftirlitinu fyrr en átta mánuðum eft-
ir að bréfin höfðu verið seld.
Fjármálaeftirlitið rannsakaði söl-
una á sínum tíma og komst að þeirri
niðurstöðu að Bush hefði ekki gerst
sekur um innherjaviðskipti þótt
finna mætti að því að svo lengi hefði
dregist að senda skýrsluna.
Hingað til hefur Bush ætíð haldið
því fram að hann hafi sent skýrsluna
á réttum tíma en hún hafi misfarist í
höndum fjármálaeftirlitsins. Tals-
maður Bush hefur nú breytt frá-
sögninni og viðurkennir að skýrslan
hafi ekki verið send á réttum tíma,
en að það hafi verið á ábyrgð lög-
manna Harken en ekki Bush.
Umræðan er sérstaklega vand-
ræðaleg fyrir forsetann þar sem
hann hefur lagt á það ríka áherslu að
bæta þurfi endurskoðun stórfyrir-
tækja og herða á reglum um inn-
herjaviðskipti. Hann vill t.d. harðari
refsingar fyrir yfirmenn fyrirtækja
sem blekkja hluthafa, ríkisvaldið eða
almenning. Nánustu samstarfsmenn
forsetans eru sagðir hafa af því
áhyggjur að málið geti grafið undan
málflutningi hans á þessu sviði og
jafnvel minnkað fylgi hans í skoðana-
könnunum.
Lögfræðingar á sviði fjármála-
réttar hafa gert lítið úr yfirsjón
Bush, sem þeir segja ekki hafa borið
nein merki þess að hann hafi reynt
að fela eitt eða neitt. Edward
Fleischman, fyrrverandi yfirmaður
fjármálaeftirlitsins, segir að á þeim
tíma sem salan átti sér stað hafi ekki
verið tekið hart á mönnum sem skil-
uðu skýrslum seint eða ekki. „Það að
skila ekki skýrslu af þessu tagi finnst
mér ekki alvarlegt brot,“ segir hann.
„Réttlætir það ákæru? Í dag, vafa-
laust. Fyrir fimmtán árum? Ekki
nokkur möguleiki.“
Segja má að umræðan hefði ekki
getað komið upp á verri tíma fyrir
Bush. Á þriðjudaginn kemur hyggst
hann flytja ræðu í kauphöllinni í
New York þar sem hann mun útlista
áætlun stjórnarinnar til að bregðast
við hneykslismálunum og koma í veg
fyrir að þau endurtaki sig.
Demókratar hafa nýtt sér um-
ræðuna til að koma höggi á Bush, en
málið hefur komið reglulega upp
undanfarin ár. „Það er kominn tími
til að þessi tiltekni framkvæmda-
stjóri, Bush forseti, taki ábyrgð á
gerðum sínum, bæði sem kaupsýslu-
maður og sem forseti Bandaríkj-
anna,“ sagði Terry McAuliffe, for-
maður landsamtaka Demókrata.
Hann bætti við að stjórn Bush hefði
„ýtt undir vafasama hegðun meðal
kaupsýslumanna landsins með því að
skapa viðskiptaumhverfi sem byggð-
ist eingöngu á sérhagsmunum.“
Gamlar syndir plaga enn forseta Bandaríkjanna
Sala á hlutabréfum
setur Bush í vanda
Washington. AP, Los Angeles TimesBANDARÍSKA lögreglan handtók
á miðvikudag stjúpson Saddams
Husseins, forseta Íraks, við komuna
til Miami í Flórída en að sögn fjöl-
miðla vestanhafs hugðist hann þar
sækja námskeið við sama flugskóla
og einn af flugræningjunum sem
tóku þátt í hryðjuverkaárásunum á
Bandaríkin 11. september sl.
Maðurinn heitir Mohammad Saffi
og starfar sem flugvirki hjá flug-
félaginu Air New Zealand. Hann
var handtekinn á grundvelli inn-
flytjendalaga en hann hafði ekki
tryggt sér heimild til að dvelja í
Bandaríkjunum sem námsmaður.
Mun Saffi, sem er 36 ára, hafa
ætlað að stunda flugvirkjanám við
flugskóla í grennd við alþjóða-
flugvöllinn í Miami – þann sama og
Ziad Jarrah, en Jarrah var einn
þeirra sem rændi flugvélinni sem
brotlenti í Pennsylvaníu eftir að
nokkrir farþegar reyndu að yfir-
buga flugræningjana.
Saffi er elsti sonur Samiru al-
Shahbandar, eiginkonu Saddams
númer tvö. Hann hefur búið ásamt
fjölskyldu sinni í Auckland á Nýja
Sjálandi undanfarin sex ár og er
nýsjálenskur ríkisborgari.
Að sögn fjölmiðla vestra þótti
yfirvöldum í Miami grunsamlegt að
Saffi skyldi kjósa að ferðast um
hnöttinn þveran og endilangan til
að sækja námskeið, sem hann hefði
auðveldlega getað sótt annars stað-
ar. Engar sannanir hafa þó komið
fram í dagsljósið, sem tengja Saffi
við starfsemi hryðjuverkahópa og
nýsjálenskir fjölmiðlar segja hann
hafa neitað að ræða samband sitt
við Saddam, þegar hann var inntur
eftir því eftir 11. september sl.
Stjúpsonur
Saddams
handtekinn
í Miami
Mohammed Saffi
Miami. AFP, AP.
STÆRSTI útgefandi tónlistar í
heiminum, Universal Music
Group, hyggst bjóða viðskipa-
vinum sínum að kaupa tónlist
beint af Netinu frá netfyrir-
tækinu Listen.com. Fyrir ári
stöðvuðu bandarískir dómstól-
ar að kröfu útgefanda starfsemi
Napster-netfyrirtækisins sem
veitti notendum sínum aðgang
að tónlistinni án greiðslu en var
talið brjóta höfundarréttarlög.
„Þótt við höfum 100% laga-
legan og siðferðislegan rétt til
að berjast gegn sjóræningjaút-
gáfum skiptir það engu þegar
viðskipti eru annars vegar,“
sagði Larry Kenswil, einn af
stjórnendum Universal. „Við
verðum að huga að öðrum og
löglegum kostum.“
Stórfyrirtækið Warner Mu-
sic er sagt hafa gert samninga
við nokkur fyrirtæki um rétt
þeirra til að bjóða tónlist á Net-
inu, þar á meðal AmericaOnline
og MusicNet. Fyrirtækið Full-
Audio segist hafa samið við
Warner um að notendur fái að
hlaða efni til brennslu en greiði
fyrir þjónustuna 99 sent, tæpar
níutíu krónur, fyrir hvert lag.
Universal er sagt ætla að bjóða
svipuð kjör síðar í sumar.
Lögleg
Nettónlist
HÉRAÐSSTJÓRI Uruzgan í Afgan-
istan, þar sem tugir óbreyttra borg-
ara eru sagðir hafa beðið bana í árás
bandarískra flugvéla, segir að njósn-
arar eigi sök á blóðsúthellingunum
vegna þess að þeir hafi veitt Banda-
ríkjaher rangar upplýsingar.
„Við krefjumst þess að bandarísk
og afgönsk yfirvöld framselji njósn-
arana sem létu bandarísku hersveit-
unum í té rangar upplýsingar,“ sagði
héraðsstjórinn, Yar Mohammed.
Hann bætti við að þetta væri ekki í
fyrsta sinn sem rangar upplýsingar
hefðu leitt til mannskæðra sprengju-
árása í Uruzgan.
Njósnurum
kennt um árás
Íslamabad. AFP.