Morgunblaðið - 31.08.2002, Qupperneq 35

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 2002 35
HÖFN í Hornafirði er fæðing-
arstaður Svavars Guðnasonar en
þar fæddist hann árið 1909 og
dvaldist þar til 1927 er hann hélt
til Reykjavíkur til náms við Sam-
vinnuskólann. Hann bjó því á
Höfn fyrstu átján ár ævi sinnar.
Þegar Svavar var unglingur kom
Ásgrímur Jónsson austur til að
mála og hefur það án efa haft
áhrif á Svavar og áhuga hans á
málaralistinni. Ferill Svavars er
þekktur, en hann var helsti frum-
kvöðull abstraktmálverksins hér
á landi á sínum tíma, sýning sú
sem hann hélt í Listamannaskál-
anum 1945 var tímamótasýning í
íslenskri myndlist.
Svavar er kunnastur fyrir olíu-
málverk sín. Þau eru óhlutbundin
en þó má sjá í þeim sterka nátt-
úruskírskotun, fjallstinda, sólir,
samspil hafs og vinda. Sérstök og
kröftug litanotkun hans minnir á
bláan lit íslenskrar heiðríkju,
blindandi hvítgula sól á jökli,
bleikt sólarlag, gyllta haustliti.
Nú hefur ekkja Svavars, Ásta
Eiríksdóttir, gefið fæðingarbæ
hans stóra gjöf sem samanstend-
ur af hátt í hundrað myndum
Svavars, sumar þeirra hafa ekki
komið fyrir almenningssjónir áð-
ur. Þær eru unnar með vatnslit-
um, gvassi og olíukrít. Aðeins fáar
þeirra eru áritaðar svo ekki er
alltaf alveg ljóst frá hvaða tíma-
bili myndirnar eru.
Um fjörutíu þessara verka eru
nú í sýningarsal í Jöklasafninu á
Höfn, nokkrar myndirnar hanga
einnig á jöklasýningunni sjálfri, –
tenging lífs og listar.
Sumar myndanna eru líklega
skissur en aðrar eru fullunnin
verk. Elstar virðast tvær lands-
lagsmyndir í mildum litum og nat-
úralískum stíl, en í heild virðast
myndirnar spanna mestallan feril
Svavars. Þrjár gvassmyndir ein-
kennast af bjúgformum sem hann
notaði á fjórða áratugnum, í ætt
við súrrealískar myndir til dæmis
Hans Arp. Grímur birtast í
nokkrum myndum, en grímur og
annað sem einkennir frumstæða
list var algengt mótíf í myndum
til dæmis Cobra-hópsins sem
Svavar átti hvað mest samskipti
við í kringum 1940. Aðrar virðast
frá tíma hinna sterku mynda
fimmta áratugarins, þegar hann
málaði myndir eins og Íslandslag
og Gullfjöllin. Hér má líka sjá
geómetrísk form sjötta áratugar-
ins og frjálsa hreyfingu lita og
lína þess sjöunda.
Í dag gera listamenn oft ekki
mikinn greinarmun á skissu og
fullunnu verki, oft er reynt að
leyfa sköpunarferli verks að lifa.
Sumir listamenn forðast að líta á
verk sín sem fullunnin listaverk
og vilja frekar að áhorfendur upp-
lifi verkið í þróun, án þess að end-
anleg útkoma komi nokkurn tíma
í ljós. Þetta er afar erfitt í fram-
kvæmd, því jafnvel skissa tekur á
sig eiginleika fullunnins verks
þegar hún er komin á sýningar-
stað. Þessi hugsun um listaverkið,
sem ferli án lokaútkomu, hefði
kannski verið Svavari fjarlæg.
Engu að síður er afar ánægjulegt
að fá að sjá þessar minni myndir
hans sem ekki eru jafn áhrifa-
miklar og olíumálverk hans en
bera þó öll einkenni hans sem
listamanns. Hann bar jafn mikla
virðingu fyrir vatnslitum og olíu-
litum og leit ætíð á vatnslita-
myndir sínar sem fullunnin lista-
verk, málaði til dæmis talsvert
með vatnslitum upp úr 1960 þegar
mikil og frjáls hreyfing var í verk-
um hans.
Því er haldið fram að litir
mynda hans eigi ætt sína að rekja
til birtunnar yfir Vatnajökli og
hann segir sjálfur að sú sérstaka
birta hafi mótað sína litasjón. Það
eru þá helst bláu litirnir sem
hugsað er til en spyrji maður sig
hvaðan sá rauði komi hefur Svav-
ar svarað því sjálfur í samtali við
Halldór Laxness; – ætli það sé
ekki ástin. Það er einmitt ást og
virðing ekkju Svavars sem liggur
að baki þessari stóru gjöf til
Hornafjarðarbæjar og spennandi
að sjá hvað gert verður úr henni á
næstu árum.
Ragna Sigurðardóttir
MYNDLIST
Jöklasafnið Höfn í Hornafirði
Jöklasafnið er opið alla daga frá 13–18
og 18–22. Safnið er aðeins opið út
ágústmánuð en sýningin er áfram
óhreyfð í salnum og hægt er að hafa
samband við Menningarmiðstöð Horna-
fjarðar til að skoða hana.
VATNSLITIR, GVASS, OLÍUKRÍT,
SVAVAR GUÐNASON Ætli það sé
ekki ástin
Ljóðrænir litir í einni vatnslitamynda Svavars Guðnasonar.
Í SVEINSSAFNI í Sveinshúsi í
Krýsuvík stendur nú sýningin Blá-
höfði en hún dregur athyglina að
„bláa karlinum“ í list Sveins Björns-
sonar. Stutt brot úr kvikmyndinni
Málaranum er hluti sýningarinnar.
Sýningin er opin í dag, sunnudag,
kl. 13–17.30.
Blái karlinn í
Sveinssafni
Í LISTASALNUM Man, Skóla-
vörðustíg 14, stendur nú yfir ljós-
myndasýning Sigrúnar Jónsdóttur.
Sýninguna nefnir hún Brot úr nátt-
úru og eru þar 38 verk.
Ljósmyndararnir Friðþjófur
Helgason og Helgi Daníelsson eiga
einnig myndir á sýningunni.
Þetta er fyrsta sýning Sigrúnar en
hún hefur unnið til margra ára í ljós-
myndavöruverslunum og vinnur nú
hjá Heimsmynd í Kópavogi.
Sýningin er opin á laugardag og
sunnudag kl. 10-17, og eru það síð-
ustu dagar sýningarinnar.
Sigrún Jónsdóttir
Ljósmyndir
í Man
♦ ♦ ♦
GRUNNUR var lagður að mark-
vissri umræðu um stofnun myndlist-
artvíærings í Reykjavík á opnum
fundi sem Listhátíð Reykjavíkur
efndi til í Hafnarhúsinu í gær.
Komu þar saman aðilar frá helstu
myndlistarstofnunum á höfuðborg-
arsvæðinu auk aðila úr menningar-
lífinu og lýstu yfir áhuga og ræddu
möguleika á stofnun alþjóðlegs
myndlistartvíærings hér á landi.
Fundurinn í Hafnarhúsinu var
tvískiptur og voru þar tekin fyrir
tvö stór mál sem varða íslenskt
menningarlíf, þ.e. annars vegar
bygging og rekstur tónlistar- og óp-
eruhúsa, og hins vegar hugmyndir
um myndlistartvíæring á Íslandi. Á
fyrri hluta fundarins flutti Joan
Matabosch óperustjóri erindi um
endurnýjun og rekstur fjölnota óp-
eruhúss í Barcelona, og sat fyrir
svörum um ólíka þætti slíks rekstr-
ar. Á síðari hluta fundarins fluttu
erindi Ólafur Kvaran forstöðumað-
ur Listasafns Íslands, Eiríkur Þor-
láksson forstöðumaður Listasafns
Reykjavíkur og Tumi Magnússon
myndlistarmaður. Á myndinni má
sjá Þórunni Sigurðardóttur, stjórn-
anda Listhátíðar í Reykjavíkur setja
fundinn, en í bakgrunni sitja Hjálm-
ar H. Ragnarsson rektor Listahá-
skóla Íslands sem stýrði umræðum
og Joan Matabosch sem síðar tók til
máls. Nánar verður gert grein fyrir
umræðuefnum fundarins á síðum
Morgunblaðsins á næstu dögum.
Morgunblaðið/Þorkell
Þórunn Sigurðardóttir, listrænn stjórnandi Listahátíðar.
Áhugi á stofnun
myndlistartvíærings
Brúðargjafir
Mörkinni 3, s: 588 0640
Opið mánudag-föstudags 11-18.
Lokað á laugardögum í sumar
Salsaskálar frá