Morgunblaðið - 28.09.2002, Blaðsíða 20

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
20 LAUGARDAGUR 28. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÍSLENSK erfðagreining hefur tek-
ið upp samstarf við lyfjaþróunarfyr-
irtækið Merck um þróun nýrra
meðferðarúrræða gegn offitu. Frá
þessu var greint í fréttatilkynningu
frá fyrirtækinu í gær.
Kári Stefánsson, forstjóri Ís-
lenskrar erfðagreiningar, segir að
samningur fyrirtækisins og Merck
sé stærsti samningur milli líftækni-
fyrirtækis og lyfjafyrirtækis sem
gerður hafi verið að minnsta kosti í
tvö ár. Hann sé mikil staðfesting á
ágæti þeirrar vinnu sem unnið hafi
verið að hjá fyrirtækinu í tengslum
við offitu.
Segir í tilkynningu Íslenskrar
erfðagreiningar að fyrirtækin muni
vinna saman að rannsóknum á
erfðafræði offitu og leita lyfjamarka
sem hægt sé að hafa áhrif á með
nýjum lyfjum. Markmið samstarfs-
ins er að flýta uppgötvun nýrra lyfja
gegn offitu sem sagt er í tilkynning-
unni að sé orðið eitt alvarlegasta
heilbrigðisvandamál Vesturlanda.
Samningur Íslenskrar erfða-
greiningar og Merck er til þriggja
ára. Tekjur Íslenskrar erfðagrein-
ingar af samningnum eru fastar
rannsóknagreiðslur, greiðslur fyrir
aðgang að tækni og þjónustu,
áfangagreiðslur þegar ákveðnum
áföngum í þróun lyfja er náð, svo og
hlutdeild í tekjum af sölu nýrra
lyfja. Segir í tilkynningunni að virði
samningsins fyrir Íslenska erfða-
greiningu gæti orðið meira en 90
milljónir Bandaríkjadala ef Merck
tekst að þróa og markaðssetja fleiri
en eina afurð sem byggist á sam-
starfinu. Í þessari upphæð er ekki
tekið tillit til hlutdeildar í hugsan-
legri sölu nýrra lyfja.
Offita vaxandi vandamál
Fram kemur í tilkynningu Ís-
lenskrar erfðagreiningar að fjórð-
ungur fullorðinna og vaxandi fjöldi
barna í Bandaríkjunum og Vestur-
Evrópu sé of þungur samkvæmt
læknisfræðilegri skilgreiningu.
Segir þar að offita sé mikilvægur
áhættuþáttur í mörgum alvarlegum
sjúkdómum, eins og hjartaáfalli,
heilablóðfalli og sykursýki. Mikil
þörf sé á nýjum meðferðarúrræðum
til að berjast gegn offitu sem lækn-
isfræðilegu vandamáli. Breyting á
mataræði og aukin hreyfing séu
helstu úrræðin sem notuð séu gegn
offitu í dag, auk þess sem notuð séu
lyf sem minnka matarlyst. Hins
vegar sé einnig þekkt að erfðaþætt-
ir gegni hlutverki í þeim líffræði-
legu ferlum sem liggja að baki sjúk-
dómnum. Fyrirtækin hyggjast nýta
þau tækifæri sem háþróaðar erfða-
fræðirannsóknir þeirra veita til að
uppgötva nýjar leiðir til að berjast
gegn orsökum offitu, en ekki bara
einkennum hennar.
„Íslensk erfðagreining hefur
þegar kortlagt nokkra mikilvæga
erfðavísa sem tengjast offitu og
safnað nákvæmum heilsufarslegum
og erfðafræðilegum gögnum um yf-
ir 10.000 þátttakendur í rannsókn-
um á sjúkdómum sem henni tengj-
ast,“ segir í tilkynningunni. „Aukin
áhersla verður nú lögð á þessar
rannsóknir auk þess sem Íslensk
erfðagreining leggur til sam-
starfsins Lífupplýsingakerfi sitt (e.
Clinical Genome MinerTM). Það er
safn hugbúnaðar og gagna úr erfða-
fræðirannsóknum Íslenskrar erfða-
greiningar og verður notað til að
kanna hvort þau lyfjamörk sem
Merck hefur uppgötvað með rann-
sóknum á virkni erfðavísa og til-
raunadýrum, tengist offitu í mönn-
um. Þannig gefst tækifæri á að
forgangsraða frekari rannsóknum á
lyfjamörkum Merck. Fyrirtækin
hyggjast einnig hefja umfangsmikl-
ar erfðafræðirannsóknir á offitu
sem byggjast á mælingum á virkni
erfðavísa í vefsýnum.“
Ekki langt að bíða árangurs
Kári Stefánsson segir að samn-
ingur Íslenskrar erfðagreiningar og
Merck sé öðruvísi en samningur
fyrirtækisins við Roche og fleiri að
því leyti að bæði Íslensk erfðagrein-
ing og Merck komi með kraftmikla
rannsóknarstarfsemi inn í eitt skil-
greint sjúkdómsverkefni, sem er of-
fita. Hjá Íslenskri erfðagreiningu
hafi átta erfðavísar tengdir offitu
þegar verið kortlagðir. Mikið af nið-
urstöðum liggi því nú þegar fyrir
sem muni nýtast í þessu verkefni.
Að sögn Kára fær Íslensk erfða-
greining greiðslu frá Merck í upp-
hafi samningsins. Þá komi inn
greiðslur fyrir þá vinnu sem unnin
verður hverju sinni sem og áfanga-
greiðslur við það að einangra erfða-
vísa. Hann segist reikna með því að
þess verði ekki langt að bíða að ein-
hverjum áföngum verði náð, jafnvel
fyrir mitt næsta ár.
Spurður um nánari útfærslu á
greiðslum Íslenskrar erfðagrein-
ingar samkvæmt samningnum við
Merck segist Kári ekki hafa heimild
til að gefa frekari upplýsingar en
fram koma í fréttatilkynningu fé-
lagsins, þ.e. að virði samningsins
gæti orðið meira en 90 milljónir
Bandaríkjadala ef Merck tekst að
þróa og markaðssetja fleiri en eina
afurð sem byggist á samstarfinu.
Þetta stafi af því að lyfjafyrirtækin
vilji almennt vernda upplýsingar
um lyfjaþróun.
„Ég held hins vegar að óhætt sé
að segja að ekkert stórkostlegt
þurfi að gerast til þess að þær fjár-
hæðir sem nefndar eru náist,“ segir
Kári.
Í tilkynningu Íslenskrar erfða-
greiningar segir að Merck & Co.,
Inc. sé leiðandi fyrirtæki innan
lyfjaiðnaðarins og leggi mikla
áherslu á rannsóknir og þróun.
Merck þrói, framleiði og markaðs-
setji margvíslegar vörur sem bein-
ist að því að bæta heilsu manna og
dýra bæði á eigin vegum og í sam-
vinnu við aðra.
Haft er eftir Dr. Stephen Friend,
framkvæmdastjóra sameindagrein-
ingarsviðs Merck, í fréttatilkynn-
ingunni, að samningurinn gefi tæki-
færi á að sameina krafta fyr-
irtækjanna og tengja saman
einstakar erfðafræðirannsóknir Ís-
lenskrar erfðagreiningar og rann-
sóknir Merck á virkni erfðavísa og
þá upplýsingatækni sem Merck hafi
eignast með kaupum á fyrirtækinu
Rosetta Inpharmatics í fyrra.
Eflir trú fjárfesta á rekstrar-
grundvelli deCODE
Ásmundur Tryggvason sérfræð-
ingur hjá Greiningu Íslandsbanka
segir að fréttir gærdagsins séu til
þess fallnar að efla trú fjárfesta á
rekstrargrundvelli deCODE.
„Samningurinn styrkir tekjugrunn
félagsins og gæti skilað meira en 90
milljónum dollara á næstu þremur
árum ef vel tekst til en til saman-
burðar eru áætlaðar tekjur á þessu
ári 50–70 milljónir dollara. Mark-
aðsaðilar hafa haft áhyggjur af tap-
rekstri félagsins til skemmri tíma
og haft efasemdir um að félagið
hefði burði til að fjármagna þróun á
lyfjum sem áætlað er að myndi
grunninn að tekjum félagsins til
framtíðar. Samningurinn við Merck
og þær aðhaldsaðgerðir sem ákveð-
ið hefur verið að grípa til auka
þannig trú á að viðskiptamódel fé-
lagsins geti gengið upp án þess að
til frekari fjármögnunar þurfi að
koma. Líklegt er að verðþróun fé-
lagsins á markaði taki mið af því hve
hratt viðsnúningurinn á sér stað
auk þess sem frekari samningar
gætu haft jákvæð áhrif.“
Ólíklegt að hinn eiginlegi gagna-
grunnur muni skila tekjum
Guðmunda Ósk Kristjánsdóttir
sérfræðingur í greiningardeild
Búnaðarbankans segir óhætt að
fullyrða að samstarfssamningurinn
við Merck sé skref í rétta átt. „Sam-
starfssamningurinn hefur í för með
sér að tekjudreifing deCODE eykst
en fram til þessa hafa meira en 90%
af tekjum félagsins skapast af sam-
starfssamningi við lyfjafyrirtækið
Roche. Félagið hefur hingað til ver-
ið talið sérstaklega áhættusamt
vegna þess hve tekjurnar voru háð-
ar Roche.
Samstarfssamningur deCODE
og Merck er jafnframt sérstakur að
því leyti að nú standa tvö fyrirtæki
sameiginlega að erfðafræðirann-
sókninni og þar með eru kraftar
beggja fyrirtækjanna nýttir. Með
endurskipulagningu á rekstri fé-
lagsins er deCODE að svara aukn-
um kröfum markaðarins um hagnað
fyrr á lífsleið fyrirtækja sem stunda
samskonar rekstur og deCODE.
Félagið gerir nú ráð fyrir að skila
jákvæðu fjárstreymi frá rekstri
strax á næsta ári í stað ársins 2005
og gerir endurskipulagningin de-
CODE því kleift að stunda rann-
sóknir og þróun án þess að ganga á
eigið fé félagsins, sem þeir hafa
hingað til þurft að gera. Athygli
vekur að uppsagnir starfsmann-
anna munu flestar eiga sér stað inn-
an þeirra deilda sem sjá um erfða-
rannsóknir. Uppsagnirnar og nýi
samstarfssamningurinn benda því
til þess að áherslubreytingar hafi
átt sér stað innan fyrirtækisins, þar
sem upplýsingakerfi verði nýtt í
auknum mæli sem og sú tækniþekk-
ing sem innbyggð er innan fyrir-
tækisins. Upphaflega átti hinn eig-
inlegi gagnagrunnur að skila
tekjum, en við teljum ólíklegt að svo
verði. deCODE muni nú byggja
tekjur sínar á sölu á aðgangi og
upplýsingum úr Lífupplýsingakerf-
inu (Clinical Genome MinerTM).“
Mikil blóðtaka í líftækniiðnaði
„Ef hægt er að segja eitthvað í
stuttu máli um þær fréttir sem bor-
ist hafa frá deCODE í dag er að þær
auka lífslíkur félagsins, sem hefði
að óbreyttu ekki getað starfað
nema í 1-2 ár,“ segir Ársæll Valfells
forstöðumaður greiningardeildar
Landsbankans. „Það er hryllilegt
að þurfa að horfa upp á félagið segja
upp þriðjungi starfsfólks. En tap-
rekstur félagsins, sem endurspegl-
ast í brennsluhraða á lausafé, hefur
verið of hár. Félagið verður í ljósi
núverandi fjárhagslegs umhverfis
að mynda hagnað til þess að lifa af.
Mikil blóðtaka hefur átt sér stað í
líftækniiðnaði og hefur fjöldi fyrir-
tækja þurft að segja upp starfsfólki
eða hætta rekstri. Jafnvel þrátt fyr-
ir það að hafa sýnt fram á að geta
framleitt afurðir sem nýtast í lækn-
isfræðilegum tilgangi. Líftæknifyr-
irtæki sem ekki sýna hagnað eru nú
mörg hver verðlögð undir peninga-
legum eignum þeirra sem segir
okkur að fjárfestar hafa ekki trú á
félögum í þessum iðnaði sem ekki
skila hagnaði.
Ársreikningur félagsins hefur
breyst mikið á undanförnum mán-
uðum, m.a. vegna kaupa á Medi-
Chem Life Sciences, og þær að-
gerðir sem forsvarsmenn hafa
boðað bera með sér væntingar um
áframhaldandi umbreytingar. 200
starfsmönnum hefur verið sagt upp
en forsvarsmenn hafa ekki farið út í
smáatriði varðandi endurskipu-
lagningu félagsins önnur en þau að
þessi niðurskurður kemur helst nið-
ur á þróunarkostnaði félagsins.
Einnig verður viðskiptavild gjald-
færð á þriðja ársfjórðungi, en að
öðru leyti vantar nánari upplýsing-
ar um aðgerðir félagsins.
Það verður aftur á móti að líta já-
kvæðum augum á samning félags-
ins við lyfjafyrirtækið Merck. Fé-
lagið hefur gefið upp að sá
samningur gæti hljóðað upp á
tekjur um 90 milljónir dollara. Þessi
samningur skiptist í fjóra hluta,
annarsvegar þóknanir vegna leyfis-
notkunar og aðgang að tækni fé-
lagsins, árlegt rannsóknarfé, ár-
angurstengdar greiðslur og svo
hugsanleg hlutdeild í sölutekjum á
vörum sem þróaðar hafa verið út frá
rannsóknum félagsins. Ekki hefur
verið gefið upp hvernig þessar
hugsanlegu tekjur skiptast milli
einstakra liða. Með þessu fær félag-
ið í senn ákveðna viðurkenningu á
rannsóknargetu sinni en það liggur
fyrir að án þessara harkalegu að-
gerða hefði félagið ekki starfað
lengi að óbreyttu og óvissa mun
ríkja um rekstrarhorfur uns tapi
verður snúið í hagnað.“
Gengi bréfa deCODE hækkaði
Lokagengi deCODE á Nasdaq-
markaðnum var 1,82 dalir á hlut við
lok fimmtudags. Fréttir af upp-
sögnunum og samningnum við
Merck bárust fyrir opnun markað-
arins í gær og hækkaði verð bréf-
anna strax í yfir tvo dali og fór í um
2,40 dali í gærmorgun, sem er um
þriðjungshækkun frá lokagengi
fimmtudagsins. Hæst fór gengið í
2,45 dali á hlut rétt fyrir hádegi í
gær en lækkaði eftir það. Gengið fór
lægst í 1,99 dali á hlut en lokagengi
gærdagsins var 2,12 dalir, sem er
um 16,5% hækkun frá fyrra degi.
Viðskipti dagsins voru yfir með-
allagi, eða um 535 þúsund hlutir, en
á meðaldegi eru viðskipti með tæp-
lega 150 þúsund hluti. Markaðsverð
deCODE er nú tæplega 114 millj-
ónir dala eða nálægt 10 milljörðum
króna.
ÍE í samstarf við lyfjaþróunarfyrirtækið Merck um rannsóknir á offitu
" "  " "

    
  

    
  

    
$"%&' %" "
    

   
 !"###
  
$




 



%#
"&
"#
'&
'#
&
#

 
Stærsti
samningur
í líftækni
í tvö ár
● ÞJÓÐARÚTGJÖLDIN eru talin hafa
dregist saman um 2½% að raun-
gildi á 2. ársfjórðungi 2002 miðað
við sama fjórðung fyrra árs, sam-
kvæmt frétt frá Hagstofu Íslands.
Segir þar að þetta sé mun minni
samdráttur en á 1. ársfjórðungi en
þá drógust þjóðarútgjöldin saman
um 6½% frá fyrra ári.
Einkaneysla er stærsti liður þjóð-
arútgjaldanna og er hún talin hafa
dregist saman um innan við 1% á
2. fjórðungi þessa árs, samanborið
við 5½% samdrátt á 1. fjórðungi
ársins, hvort tveggja miðað við
sama tíma árið áður. Áfram gætti
samdráttar í fjárfestingu á 2. árs-
fjórðungi, nú um 7% frá fyrra ári en
samdrátturinn var rúm 19% á 1.
ársfjórðungi.
Samneysla er talin hafa vaxið um
1½% á 2. fjórðungi þessa árs eða
svipað og áður. Segir Hagstofan
rétt að benda á í því sambandi, að
skipting samneyslunnar á ársfjórð-
unga byggist enn sem komið er á
upplýsingum úr greiðsluuppgjörum,
en rekstraruppgjör hvers ársfjórð-
ungs séu ekki fyrir hendi. Minni
samdráttur þjóðarútgjalda á 2.
fjórðungi en 1. fjórðungi ársins
skýrist að hluta af því að sam-
dráttar var þegar farið að gæta á
2. fjórðungi síðastliðins árs.
Landsframleiðsla óx þrátt
fyrir samdrátt þjóðarútgjalda
Þrátt fyrir samdrátt þjóðar-
útgjalda óx landsframleiðslan um
¾% á 2. fjórðungi þessa árs. Segir
Hagstofan að skýringin sé sú að út-
flutningur vöru og þjónustu hafi
aukist um rúmlega 10% frá sama
tíma árið áður en innflutningur að-
eins um 2%. Þetta sé talsverð
breyting frá 1. ársfjórðungi. Þjóð-
arútgjöldin hafi þá dregist saman
eins og á 2. ársfjórðungi en mikill
samdráttur innflutnings hafi valdið
því að hagvöxtur varð þá engu að
síður jákvæður og áþekkur og nú.
„Þær miklu sveiflur sem fram
koma í útflutningi og innflutningi,
má að líkindum rekja til birgða-
breytinga að nokkru leyti. Enn sem
komið er liggja ekki fyrir tölur um
birgðabreytingar annarra atvinnu-
greina en ál- og kísiljárnframleiðslu.
Af því leiðir að aukist útflutningur
mikið í einum ársfjórðungi kann
það að leiða til ofmats á fram-
leiðslu og þar með á hagvexti í
þeim ársfjórðungi. Að sama skapi
er hætta á að framleiðslan verði
vanmetin í þeim ársfjórðungi þegar
birgðir safnast fyrir,“ segir í frétt
Hagstofunnar.
Þjóðarútgjöld
dragast
áfram saman
● HLUTHAFAFUNDIR í Þyrpingu hf.
og Fasteignafélaginu Stoðum hf.,
hafa samþykkt samhljóða tillögur
stjórna félaganna um að staðfesta
samruna félaganna með yfirtöku
Fasteignafélagsins Stoða hf. á Þyrp-
ingu hf., sbr. samrunaáætlun, dags.
28. júní 2002.
Við samrunann fá hluthafar í Þyrp-
ingu hf. hlutabréf í Fasteignafélaginu
Stoðum hf. sem gagngjald fyrir
hlutafé sitt, þannig að fyrir hlutaféð
að nafnverði 39.911.228 krónur
sem þeir láta af hendi fá þeir afhent
hlutabréf að nafnverði
1.369.299.754 krónur í Fasteigna-
félaginu Stoðum hf. Fasteignafélagið
Stoðir á hluti að nafnverði
15.238.227 krónur í Þyrpingu hf. og
falla þeir hlutir niður í samræmi við
3. mgr. 127. gr. laga nr. 2/1995.
Skráð hlutafé hins sameinaða félags
nemur eftir samrunann 2 milljarðar
króna.
Stjórn Fasteignafélagsins Stoða
hf. skipa Tryggvi Jónsson, formaður,
Ármann Þorvaldsson, Ingibjörg S.
Pálmadóttir, Jóhann P. Reyndal og
Jón Scheving Thorsteinsson. Fram-
kvæmdastjóri er Jónas Þ. Þorvalds-
son.
Sameining
Stoða og Þyrp-
ingar samþykkt