Morgunblaðið - 06.10.2002, Blaðsíða 44

MINNINGAR
44 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Björn Gissurar-son fæddist í
Drangshlíð undir A-
Eyjafjöllum í Rang-
árvallasýslu hinn 10.
janúar 1911. Hann
lést á Landspítalan-
um-háskólasjúkra-
húsi í Fossvogi 21.
september síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Gissur Jónsson,
bóndi og hreppstjóri
í Drangshlíð, f.
15.12.1868, d. 24.2.
1945, sonur Jóns
Hjörleifssonar bónda
þar og hreppstjóra í Eystri-Skóg-
um, og kona hans Guðfinna Ísleifs-
dóttir, ljósmóðir og húsfreyja í
Drangshlíð, f. 5.2. 1877, d. 23.12.
1971, dóttir Ísleifs Magnússonar
bónda á Kanastöðum í A-Landeyj-
um. Björn var níundi í röð tólf al-
systkina – auk fóstursystkina.
Systkini hans eru: 1) Gissur, f.
5.6.1899, d. 30.12. 1984; 2) Ísleifur,
f. 2.11. 1900, d. 4.9. 1902; 3) Guð-
rún, f. 23.6. 1902, d. 21.8. 1903; 4)
Ísleifur, f. 13.7. 1903,
d. 3.9. 1967; 5) Jón
Ástvaldur, f. 13.2.
1906, d. 31.8. 1999; 6)
Sigríður, f. 27.3.
1907, d. 24.1. 1909; 7)
Björn, f. 13.9. 1908,
d. 30.1. 1909; 8) Sig-
ríður, f. 27.11. 1909;
9) Guðrún, f. 7.4.
1912; 10) Tryggvi, f.
22.3. 1916, d. 30.12.
1916; 11) Ása, f. 5.10.
1920. Fósturbróðir:
Kristinn Skærings-
son, f. 25.4. 1932.
Björn tók við búi
foreldra sína ásamt bróður sínum
Ísleifi og stunduðu þeir búskap
saman í Drangshlíð. Eftir lát Ís-
leifs 1967 bjó hann einn en brá búi
1976 og flutti þá til systur sinnar
og mágs, Ásu og Guðmundar Guð-
jónssonar í Kópavogi, og átti hann
þar heimili síðan.
Útför Björns fer fram frá Kópa-
vogskirkju á morgun, mánudag-
inn 7. október, og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Bíllinn silast áfram í austurátt.
Sá sem hér heldur á penna er 8 ára
gamall og á leið austur undir Eyja-
fjöll í fylgd með móðurbróður sín-
um, Ísleifi, til fyrstu sumardvalar.
Farartækið er hálfkassabíll frá
kaupfélaginu Þór á Hellu. Hann er
allan daginn á leiðinni enda víða
stansað til að afhenda vörur. Þegar
líður á daginn koma Eyjafjöllin í
ljós. Kunnugleg sjón því ég hef
komið hingað á hverju sumri frá
fæðingu. Eftirvæntingin eykst jafnt
og þétt. Hvert kennileitið af öðru
kemur í ljós: Markarfljót, Selja-
landsfoss, Steinabæirnir, bæirnir
undir Raufarfelli þar sem líka býr
frændfólk, Hrútafell, Skarðshlíð og
loks blasir Drangurinn í Drangshlíð
við. Þangað er ferðinni heitið. Hlýj-
ar móttökur undir grængrónum
hömrum og brekkum. Þar er nota-
legt að sofna eftir langt ferðalag við
kliðinn í fýlnum í fjallinu fyrir ofan
bæinn. Vakna til að fara í fjósið,
gantast við hundinn, reka kýr, gefa
hænsnum, veltast í kafgrasi og
hvannstóði, klifra í klettum.
Í Drangshlíð búa þeir félagsbúi
bræðurnir Björn og Ísleifur Giss-
urarsynir, báðir ókvæntir menn á
fimmtugsaldri. Hafa fyrir nokkrum
árum tekið við búi foreldra sinna.
Þar er líka ráðskona, Guðrún Úlf-
arsdóttir, greind dugnaðarkona og
barngóð. Sonur hennar, Ingólfur
Björnsson, tæplega þrítugur og upp
alinn á bænum, er vinnumaður á
búinu. Og svo kaupstaðarbörn, eitt
eða fleiri eftir atvikum.
Bæjarhúsið er farið að eldast,
timburhús byggt um aldamótin, en
veglegt á þeim tíma. Þar mætast
með sérstæðum hætti gamall og nýr
tími. Flestir sofa í baðstofu sem líka
er aðalíverustaður og borðstofa. Í
betri stofu er sjaldan farið nema
gesti beri að garði. Sérstakt and-
dyri leyfir inngöngu gesta beint til
stofu en það er sjaldan notað. Inn af
stofu er gestaherbergi, fyrrum
svefnherbergi ömmu og afa. Inn af
eldhúsi er gengt í búr og skilvind-
uhús. Þar er handsnúin mjólkurskil-
vinda og bullustrokkur, stundum
notaður. Kaffilykt í eldhúsi og nota-
legur krókur fyrir morgunverð,
skyrhræring og slátur.
Á geymslulofti kennir ýmissa
grasa sem vekja forvitni. Hagldir
og hárbandsreipi, gamall söðull og
fleira fornra gripa. Þar eru líka
kynstur af gömlum tímaritum sem
unun er að liggja við að lesa þegar
regnið bylur á þakinu og ekki viðrar
til útiverka. Þar má heyja sér ýms-
an fróðleik. Í stofu eru líka bækur
af ýmsu tagi. Þar eru æsispennandi
reyfarar útgefnir upp úr aldamót-
um – sumar sögurnar hafði amma
reyndar kunnað nær utanað og sagt
af fágætri list. En þar eru líka ann-
ars konar bækur um búskap og
tækni, um göngur og réttir, vélar og
tæki, markaskrá. Bók um landbún-
aðarvélar vekur bjargfasta ákvörð-
un um að verða verkfræðingur á
sviði landbúnaðarvéla. Ákvörðunin
verður tekin til endurskoðunar síð-
ar. Og svo eru skáldverk íslensk
eins og víða á menningarheimilum.
Björn bóndi hefur herbergi við
hlið baðstofu. Þar hefur hann skrif-
púlt sem hann stendur jafnan við
seint á kvöldin og skrifar dagbók.
Það gerir hann nær alla ævi en eng-
inn fær að lesa þau skrif því þeim
skal eytt að honum látnum. Þar fer
forgörðum mikill fróðleikur en
Björn er dulur og hefur sitt út af
fyrir sig. Hugur hans er fáum op-
inn. En með einum getur hann verið
ræðinn og við kartöflustúss í jarð-
hýsi spjallar hann sitthvað við ung-
an dreng og fer með frumortar vís-
ur. Þeim kveðskap flíkar hann ekki
annars staðar. Björn spyr líka
margs um nám og skólagöngu –
hefur sérstakan áhuga á landafræði.
Hann á það til að bregða á leik við
börnin þegar stund gefst á helgi-
degi og þá er gaman að loka hund-
inn inni meðan Björn felur sig – svo
er hundinum sleppt og hann leitar
húsbónda síns og finnur von bráðar.
Enda er hundurinn Björns og
einskis annars. Kötturinn forðast
hann hins vegar eins og heitan eld-
inn og vanþóknunin er gagnkvæm.
Kötturinn þýðist engan nema ráðs-
konuna sem gefur honum við eld-
húsgluggann fyrir allar aldir.
Björn er árrisull og oftar en ekki
tekur hann af drengnum ómakið að
sækja kýrnar fyrir morgunmjaltir
svo frændinn geti sofið ögn lengur.
Það er mikið unnið en engin vinnu-
harka. Það er sífellt verið að hlífa
börnunum við erfiði og hættum og
ekki laust við óþolinmæði hjá þeim
sem langar sem fyrst að verða
gjaldgengur ökumaður á dráttarvél.
En þó leyfist manni að taka virkan
þátt í bústörfum með því að sitja á
rakstrarvél sem dregin er af gæfri
hryssu. Og fara á hestbaki nokkura
kílómetra leið til að færa mat á
engjar þegar sumri hallar.
Búið er myndarlegt, nýtt fjós
hýsir á þriðja tug mjólkurkúa, vélar
til mjalta, súgþurrkun í hlöðu.
Einnig talsverður fjárstofn þó að af-
réttur sveitarinnar sé lítill og ekki
rúm fyrir stórt safn. Það er jafn-
ræði með þeim bræðrum, Birni og
Ísleifi, og svo að sjá sem ákvarðanir
um búreksturinn séu teknar án þess
að mikið þurfi að ræða þau mál.
Björn er fjármaðurinn og hefur
yndi af því að umgangast sauðfé, Ís-
leifur er meira fyrir smíðar, hagur á
tré og járn. Á bæði gamla eldsmiðju
og ný logsuðutæki. Tekur í nefið en
Björn ekki. Björn ræður ríkjum í
gömlum reykkofa þaðan sem kemur
heimsins besta hangikjöt. Báðir
kunna vel til verka við vegghleðslu
enda fjárhús gömul með grjóthlöðn-
um veggjum sem þarf að halda við.
Við heyannir starfa allir sem vett-
lingi geta valdið. Þannig er lífið. Að
loknum kvöldmjöltum er borðað,
BJÖRN
GISSURARSON
Minningarkort
Styrktarsjóðs
hjartasjúklinga
Sími 552 5744
Gíró- og kreditkortaþjónusta
LANDSSAMTÖK
HJARTASJÚKLINGA
A
u
g
l
Þ
ó
rh
1
2
7
0
6
2
✝ Helga Þórodds-dóttir frá Alviðru
í Dýrafirði fæddist á
Birnustöðum í Dýra-
firði 24. október
1905. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Ási í Hveragerði 26.
september síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru hjónin María
Bjarnadóttir, f. 10.
apríl 1881, d. 29.
október 1969, og Þór-
oddur Davíðsson, f.
26. september 1874,
d. 22. janúar 1956.
Systkini Helgu voru tíu: Magnús-
ína, f. 7.1.1901, d. 13.12. 1981,
Kristbjörg, f. 27.8. 1902, d. 21.8.
1997, Sigríður Jensína, f. 11.5.
1904, d. 11.10. 1914, Guðbjörg, f.
2.9. 1907, d. 24.2. 1941, Jóhannes,
f. 2.9. 1907, d. 30.1. 1986, Kristján,
f. 1.1. 1909, d. 12.1. 1969, Þorvald-
ur Ásgeir, f. 23.6. 1912, d. 9.5.
1928, Sigurjón, f. 16.9. 1914, d.
23.11. 1997, Sigríður, f. 13.11.
1915, d. 4.12. 1999, og Rögnvald-
ur, f. 4.6. 1917, d. 29.6. 1957.
Helga giftist 24. október 1927
Guðmundi Helga Guðmundssyni,
f. 27. apríl 1897, d. 21. ágúst 1984.
Þeirra börn eru: 1) Sólveig, f. 23.9.
1928, d. 4.1. 1930. 2) Þorvaldur
Veigar læknir, f. 15.7. 1930, maki
Birna Friðriksdóttir skrifstofu-
maður, f. 5.5. 1938. Þeirra börn
eru: a) Helga, f. 9.11. 1958, maki
Douglass Turner, f. 9.1. 1955, b)
Sólveig, f. 1.6. 1961, maki Valgeir
Ómar Jónsson, f. 23.7. 1955, c)
Arndís Björg, f.
19.11. 1973. 3) Ragn-
heiður Ósk hjúkrun-
arfræðingur, f.
24.10. 1937, maki
Theódór Kristjáns-
son kennari, f. 5.12.
1936, d. 29.7. 2000.
Börn Ragnheiðar
fyrir hjónaband: a)
Þóroddur og b) Guð-
mundur Helgi Þór-
arinssynir, f. 7.8.
1959, faðir Þórarinn
Ólafsson, f. 20.3.
1935, d. 23.2. 1998.
Maki Guðmundar
Helga er Laufey Sveinbjörnsdótt-
ir, f. 2.7. 1959. Börn Ragnheiðar
og Theódórs eru: c) Kristján, f.
19.8. 1963, maki Pála Árnadóttir,
f. 25.7. 1964, d) Soffía, f. 1.2. 1965,
maki Þröstur Stefánsson, f. 14.4.
1956, e) Hálfdán, f. 4.7. 1968.
Langömmubörnin eru tólf og eitt
langalangömmubarn.
Helga fluttist tveggja ára gömul
með foreldrum sínum til Alviðru
þar sem hún ólst upp og bjó þar til
hún og Guðmundur Helgi stofn-
uðu eigið heimili. Á árunum 1937
til 1969 bjuggu þau á Ísafirði en
fluttust þá til Reykjavíkur og
bjuggu þar meðan bæði lifðu.
Helga var húsmóðir meðan starfs-
kraftar hennar entust. Eftir lát
Guðmundar 1984 fluttist hún að
Ási í Hveragerði.
Útför Helgu fer fram frá Foss-
vogskirkju á morgun, mánudag-
inn 7. október, og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Helga Þóroddsdóttir frá Alviðru í
Dýrafirði hefur nú kvatt þessa jarð-
vist eftir tæplega 97 ára ævigöngu,
þreytt og sátt við að fara. Auðvitað
kemur það ekki á óvart þegar há-
öldruð kona andast, frekar má
segja að það hafi komið á óvart
hversu oft hún hafði náð sér eftir
veikindi sem ætla mátti að yrðu
henni ofraun. Og nú kveðjum við
móður, tengdamóður, ömmu, lang-
ömmu – og reyndar er líka lítið
langalangömmubarn – og mig lang-
ar til þess að minnast með nokkrum
orðum þessarar konu sem hvergi
lét á sér bera, var ekki í neinu fé-
lagi, skrifaði ekki greinar í blöð og
var nánast óþekkt utan þröngs fjöl-
skyldu- og vinahóps. En hún til-
heyrði þeirri kynslóð sem spratt úr
grasi þegar von um bættan hag og
trú á framtíð lands og þjóðar voru
að ná fótfestu í sveitum landsins.
Bændur fengu ný tól og tæki sem
gjörbreyttu búskaparháttum, þeir
byggðu nýja bæi og börnin gengu í
skóla. Ungmennafélögin stóðu fyrir
söng, dansi og gleði sem fram undir
þetta hafði varla þekkst. Og þessi
kynslóð hafði einn áberandi kost.
Hún heimtaði ekkert af öðrum,
vann baki brotnu að því að skila
sínu dagsverki af heiðarleika, trú-
mennsku og samviskusemi.
Hefðbundin skólaganga Helgu
var ekki löng, fremur en flestra
annarra sveitabarna. En skóli lífs-
ins varð þeim mun lengri og það
var ekki alltaf létt ganga. Og þar
var ekki skrópað, slugsað né komist
undan hlutunum. Hún fæddist á
Birnustöðum í Dýrafirði, bæ sem
stóð hátt uppi í snarbrattri fjalls-
hlíðinni utarlega í firðinum norð-
anverðum. Í dag yrði þessi bær úr-
skurðaður óhæfur til búsetu. En þá
skipti öllu máli að hafa jarðnæði,
vera eigin húsbændur. En það voru
betri dagar í vændum, fjölskyldan
fluttist að Alviðru, innar í firðinum,
þar sem undirlendi er mikið og
jarðnæðið gott. Helga var þriðja í
röðinni af ellefu systkinum. Afi og
amma bjuggu á næstu grösum. Árið
sem Helga fæddist voru íbúar Mýr-
arhrepps 497. Í dag búa á svæðinu
milli 60 og 70 manns.
Á 22 ára afmælisdaginn sinn þ.
24. október 1927 giftist Helga ná-
granna sínum og æskuvini Guð-
mundi Helga Guðmundssyni frá
Arnarnesi. Daginn eftir yfirgáfu
þau sveitina sína og fluttu að Hjöll-
um í Skötufirði til þess að annast
búið fyrir systur Guðmundar sem
hafði þá misst manninn sinn. Þetta
voru mikil viðbrigði. Skötufjörður-
inn er langur og þröngur, bæirnir
fáir og langt til næstu nágranna,
aðalsamgönguleiðin var sjórinn, og
langt „heim“ í Dýrafjörð. En ná-
grannarnir tóku ungu hjónunum
opnum örmum. Og ári síðar fæddist
dóttirin Sólveig, falleg og vel af
Guði gerð. Ungu hjónunum leið vel.
En 15 mánaða gömul veiktist Sól-
veig og ekkert varð við ráðið. Litla
gröfin er í Ögurkirkjugarði. Þá gat
Helga ekki hugsað sér að vera leng-
ur í Skötufirðinum og þau fluttu
heim í Alviðru. Ljósglæta var þó í
myrkrinu. Lítill drengur fæddist
um sumarið og fékk nafn systur
sinnar – Veigar – Þorvaldur Veigar.
Næstu árin var fjölskyldan í Al-
viðru, bjó svo á Flateyri í eitt til tvö
ár og fluttist svo til Ísafjarðar. Þar
bættist lítil stúlka í hópinn – Ragn-
heiður Ósk – þau fengu hana í tíu
ára brúðkaupsafmælisgjöf. Á Ísa-
firði stóð heimili Helgu og Guð-
mundar til 1969 að þau fluttu til
Reykjavíkur.
En slétt og fellt gekk það nú
ekki. Veturinn 1941, þegar sonur-
inn var tíu ára og dóttirin þriggja
ára, veiktust þau bæði af berklum
sama dag og voru síðar flutt saman
á sjúkrahúsið á Ísafirði. Þann dag
brast strengur í brjósti Helgu. En
allt fór vel um síðir, börnunum
batnaði, uxu úr grasi, urðu nýtar og
góðar manneskjur, giftust og eign-
uðust börn. Og þá var eins og hinn
brostni strengur yrði heill á ný,
Helga sá ekki sólina fyrir barna-
börnunum, naut þess að sinna þeim
litlum og síðar meir að fylgjast með
þeim í blíðu og stríðu. Guðmundur
Helgi hafði alla tíð verið á sjó frá
því að þau komu frá Hjöllum og var
stýrimaður á Fagranesinu – bátn-
um sem sinnti vöru- og fólksflutn-
ingum um Ísafjarðardjúp. Árið
1947 varð hann á milli skips og
bryggju með vinstri handlegginn og
þar með var hans sjómennsku lokið.
Þetta var því verra að hann var örv-
hentur. En hann réðst næturvörður
á símstöðina á Ísafirði og gegndi
því starfi þar til hann veiktist sjálf-
ur af berklum 1966. Eftir það flutt-
ust þau suður til Reykjavíkur. Guð-
mundur Helgi lést árið 1984 og þá
fluttist Helga á dvalarheimilið Ás,
sem hefur verið hennar heimili síð-
an, að undanteknum nokkrum árum
á Grund eftir slæma byltu. Síðustu
fjögur árin hefur hún átt heimili á
hjúkrunarheimilinu Ási og notið
þar einstakrar umönnunar starfs-
fólksins. Þetta er í hnotskurn ævi-
ferill 97 ára gamallar konu, sem
ekki lætur eftir sig stórvirki á
neinu sviði nema því að hafa alltaf
verið til taks, alltaf verið á sínum
stað, alltaf verið tilbúin ef til henn-
ar var leitað. Og alltaf hvatt sína af-
komendur á þann einfalda hátt að
vera hreykin af þeim. Fyrir fjörutíu
og fjórum árum varð ég tengda-
dóttir Helgu og Guðmundar. Þau
opnuðu fyrir mér heimili sitt og
hjörtu og þar hefur mér ævinlega
liðið vel. En allt tekur enda. Helga
lést 26. september, sem var afmæl-
isdagur föður hennar. Við söknum
HELGA
ÞÓRODDSDÓTTIR
Afmælis- og minningargreinum má skila í
tölvupósti, netfangið er minning@mbl.is,
svar er sent sjálfkrafa um leið og grein hef-
ur borist. Ef greinin er á disklingi þarf út-
prentun að fylgja. Nauðsynlegt er að síma-
númer höfundar og/eða sendanda
(vinnusími og heimasími) fylgi með. Þar sem
pláss er takmarkað getur þurft að fresta
birtingu greina, enda þótt þær berist innan
hins tiltekna frests. Nánari upplýsingar eru
á mbl.is. Um hvern látinn einstakling birtist
formáli og ein aðalgrein af hæfilegri lengd á
útfarardegi, en aðrar greinar skulu ekki
vera lengri en 300 orð, u.þ.b. 1.500 slög (með
bilum) eða um 50 línur í blaðinu (17 dálks-
entimetrar). Tilvitnanir í sálma eða ljóð tak-
markast við eitt til þrjú erindi. Einnig er
hægt að senda örstutta kveðju, HINSTU
KVEÐJU, 5–15 línur, og votta virðingu án
þess að það sé gert með langri grein. Grein-
arhöfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn
sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
JÓHANN BENEDIKTSSON,
Eyrarlandi,
Eyjafjarðarsveit,
lést föstudaginn 4. október.
Útförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda.
Sólveig Jóhannsdóttir,
Einar Grétar Jóhannsson, Elva Hermannsdóttir,
Jóhann Eysteinsson Auðbjörg Geirsdóttir,
Einar Benediktsson