Morgunblaðið - 17.05.2003, Blaðsíða 31

NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. MAÍ 2003 31
urskornu grænmeti. Sýni voru tekin hjá framleið-
endum og í verslunum.
Verkefnið er hluti af stóru samræmdu eftirlits-
verkefni sem Evrópusambandið skipulagði í öllum
EFTIRLITSVERKEFNI Umhverfisstofnunar
og heilbrigðiseftirlits sveitarfélaga á svokölluðu
örveruástandi niðurskorins grænmetis leiddi í
ljóst eitt ófullnægjandi sýni af 70. Leitað var eftir
þremur bakteríum sem útbreiddar eru í jarðvegi
og geta vaxið í grænmeti ef hreinlætis er ekki
gætt við meðferð og vinnslu fyrir neytendaumbúð-
ir.
Segir í skýrslu Umhverfisstofnunar að örveru-
ástand þessarar vöru sé gott, það er hvað varðar
bakteríur sem skoðaðar voru. Almennt örveru-
fræðilegt mat á hreinlæti fyrirtækjanna var ekki
metið í þessu eftirlitsverkefni.
Öll heilbrigðissvæði á landinu tóku þátt í eft-
irlitsverkefninu og var farið til framleiðenda,
heildsala og í verslanir og stóreldhús. Góð dreifing
var á sýnatöku um landið og fjölbreytni í græn-
meti mikil, segir ennfremur.
„Grænmetisneysla hefur aukist að undanförnu
og má þakka það meðal annars auknu framboði,
auknum gæðum og áróðri um hollustu grænmetis.
Í verslunum er nú hægt að kaupa niðurskorið
grænmeti úr salatbörum og í handhægum neyt-
endaumbúðum,“ segir Umhverfisstofnun. Vitnað
er í niðurstöður landskönnunar Manneldisráðs á
mataræði árið 2002 þar sem fram kemur að neysla
grænmetis hafi aukist um 39% á 12 árum. Er hún
99 grömm á dag að meðaltali, sem er helmingi
minna en gerist meðal annarra þjóða og manneld-
ismarkmið, 200 grömm á dag, segja fyrir um.
„Í febrúar og mars 2003 fór fram eftirlitsverk-
efni Umhverfisstofnunar og Heilbrigðiseftirlits
sveitarfélaga þar sem könnuð var útbreiðsla
þriggja sjúkdómsvaldandi baktería, það er salm-
onellu, listeriu monocytogenes og E-coli 0157 í nið-
aðildarríkjum EES og var tilgangurinn að gera
sér grein fyrir ástandi á niðurskornu grænmeti
með tilliti til fyrrgreindra baktería,“ segir Um-
hverfisstofnun.
Öll heilbrigðiseftirlitssvæði á landinu tóku þátt í
verkefninu, sem skiptist í tvo hluta. Annars vegar
var niðurskorið grænmeti, sveppir og baunaspírur
skoðað og hins vegar var kannað hvort fyrirtæki
þar sem grænmetið er framleitt, skorið niður eða
selt í smásölu væru með innra eftirlit.
Tekin voru 70 sýni frá framleiðendum, heild-
sölum, stóreldhúsum og úr verslunum víða um
land, alls á 37 stöðum.
„Af 70 sýnum voru 69 fullnægjandi samkvæmt
viðmiðunarreglum í Vinnuhandbók fyrir rann-
sóknir á matvælum og neysluvatni frá 2002, sem
er að finna á heimasíðu Umhverfisstofnunar.
Eitt sýni greindist með listeriu monocytogenes
og var strax gripið til aðgerða og dreifing vör-
unnar stöðvuð,“ segir jafnframt.
Í fyrirtækjum þar sem sýni voru tekin af nið-
urskornu grænmeti var jafnframt gerð úttekt á
stöðu innra eftirlits. Niðurstöður bárust frá 32
framleiðendum, heildsölum, verslunum og stó-
reldhúsum. Engar niðurstöður bárust frá fimm
fyrirtækjum. „Könnun á ástandi innra eftirlits
leiddi í ljós að 26 fyrirtæki af 32 sem svör bárust
frá, (81%), voru með innra eftirlit og 5 af 32,
(15,6%), höfðu farið í hættugreiningu eða voru
með hreinlætisáætlun. Aðeins 1 fyrirtæki af 32 var
ekki með innra eftirlit. Flest veitingahús, kaffihús,
stóreldhús voru með innra eftirlit í lagi. Þá voru
flestar verslanir með innra eftirlit, en einn fram-
leiðandi var ekki með innra eftirlit.
Þetta sýnir að enn eru fyrirtæki sem þurfa að
taka sig á í þessum efnum,“ segir loks í skýrslu
Umhverfisstofnunar.
Niðurstöðum verkefnisins hefur verið komið á
framfæri við Eftirlitsstofnun EFTA.
Sjá heimasíðu: ust.is.
Leitað að bakteríum í
niðurskornu grænmeti
69 sýni af 70 reyndust
fullnægjandi
Morgunblaðið/Árni Torfason
Örveruástand á niðurskornu salati er gott, segir
Umhverfisstofnun.
Akstur bíla er eitt helsta mengunarvandamál Ís-
lendinga. Hvernig getum við minnkað meng-
andi útblástur bifreiða okkar? Fækkun bíl-
ferða og mjúkakstur eru áhrifaríkar
leiðir, en með einfaldri tæknilegri breyt-
ingu er einnig hægt að minnka áhrif akst-
urs á umhverfið mikið; stuðla að endingu
bílsins, bæta fjárhaginn og auka þægindi og
öryggi í akstri. Hægt er að setja hreyfilhit-
ara í bílinn, lítið tæki sem hitar upp vélina
áður en bíllinn er settur í gang og lagt er af
stað.
Hreyfilhitari
Vertu þér úti um hreyfilhitara í bílinn.
Ef þú átt tímarofa stillirðu hann að kvöldi svo að vélin sé heit þegar þú
kemur út að morgni.
Notaðu hitarann fyrir allar áætlaðar ferðir.
Láttu bílinn ekki vera í gangi að óþörfu. Bensíneyðsla bíla í hægagangi
getur verið meiri en í akstri.
Það sem til þarf er hreyfilhitari og rafmagnsinnstunga.
Einnig er hægt að fá tímarofa og hitablásara fyrir bílinn.
Ávinningur er fimm- til tífalt minni útblástur eiturefna á stuttum ferð-
um, sem sagt í þínu nánasta umhverfi.
Bensíneyðsla meðalstórs fólksbíls minnkar um 100 til 200 lítra á ári.
Lengir endingu smurolíu.
Lengir endingu rafgeymis, sérstaklega ef notað er hleðslutæki sem er
hluti af hreyfilhitarabúnaði.
Bílvélin slitnar mun minna.
Eykur vellíðan og öryggi ef notaður er hitablásari, því engin móða eða
ísing er á rúðum.
Hreyfilhitari er þjóðþrifamál!
Vistvernd í verki – Ráð vikunnar
MANNELDISRÁÐ segir spelt-
brauð ekki hollara en brauð úr
venjulegu hveiti. Laufey Steingríms-
dóttir, forstöðumaður Manneldis-
ráðs, svarar fyrirspurn frá brauð-
unnanda um hollustu speltbrauðs á
heimasíðu Neytendasamtakanna,
ns.is.
„Speltbrauð hafa af einhverjum
ástæðum fengið á sig mikinn heilsu-
stimpil, hugsanlega þar sem speltið
er gamalt afbrigði af hveiti og því má
telja það upprunalegri fæðu en
venjulegt hveiti. Hins vegar hafa
komist margar sögusagnir á kreik
um speltið, sem ekki eiga við nein
rök að styðjast. Til dæmis er því oft
haldið fram að það hafi að geyma
minna af glúteni og því geti fólk með
glútenóþol borðað speltbrauð án
þess að verða fyrir óþægindum.
Spelt mjög glútenríkt
Þetta er ekki rétt. Speltið er þvert
á móti óvenju auðugt af glúteni. Að
öðru leyti er næringargildi speltis
mjög svipað og venjulegs hveitis.
Rétt eins og með venjulegt hveiti þá
fer magn næringarefna og trefjaefna
mest eftir því hversu gróft mjölið er
og mikið malað. Fínt spelti nefnist
farina og er það svipað að næring-
argildi og hvítt hveiti,“ segir Laufey
Steingrímsdóttir.
Segja speltbrauð ekki
hollara en annað
KVICKLY í Danmörku hefur
hætt sölu á sandölum með mynd-
um af Jesú og Maríu mey vegna
mótmælaaðgerða. BBC greinir
frá því á vefsíðu sinni að skórnir
hafi verið ætlaðir börnum og full-
orðnum og framleiddir í bleiku
og bláu. Á bláu skónum var mynd
af Jesú og mynd af Maríu mey á
þeim bleiku. Myndirnar eru á sól-
anum að innanverðu svo fóturinn
stígur á þær þegar klæðst er í
skóna.
Coop í Danmörku, sem á
Kvickly, mun hafa verið búin að
selja 4.000 pör en fjarlægði skóna
þegar 200 kvartanir höfðu borist.
„Ætlunin var ekki að móðga
trúaða, en svo virðist hafa gerst.
Fjöldi kvartana kom okkur alger-
lega á óvart,“ er haft eftir tals-
manni verslunarinnar.
Kært fyrir guðlast
„Sumir prestar segja bók-
staflega verið að stíga á Jesú og
Maríu mey þegar farið er í
skóna,“ segir hann.
Mótmælendur við Kvickly-
verslun í Árósum munu hafa tek-
ið sig til og eyðilagt nokkur pör
nokkrum klukkustundum eftir að
skórnir voru settir fram í versl-
unina.
Katólskur prestur í borginni
mun enn fremur hafa kært versl-
unina fyrir guðlast.
BBC segir að 84% Dana séu
lúterstrúar og 1% játi katólska
trú.
Sandalar
með helgi-
myndum
valda óróa