Morgunblaðið - 06.07.2003, Blaðsíða 38

MINNINGAR
38 SUNNUDAGUR 6. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Blómastofa Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.
Opið til kl. 19 öll kvöld
Kransar • Krossar • Kistuskreytingar
LEGSTEINAR
Mikið úrval af legsteinum
og fylgihlutum
Sendum myndalista
MOSAIK
Hamarshöfði 4, 110 Reykjavík, sími 587 1960
Marmari
Granít
Blágrýti
Gabbró
Líparít
Ég vissi af Gísla frá
því hann var á barns-
aldri því við vorum
tengdir; hann var son-
ur Hjalta, eiginmanns
Eddu tengdamóður
minnar. Og þá fylgdumst við úr fjar-
lægð með strangri baráttu sem hann
háði við erfið veikindi sem gengu svo
nærri honum að honum var um tíma
vart hugað lengra líf. En yfir þann
hjalla fór hann og þroskaðist í glæsi-
legan ungan mann sem lagði stund á
flautuleik og varð öðrum skarpari í
undraheimum tölvunnar; las sér
bráðungur til í fræðibókum með til-
styrk föður síns og aflaði sér svo
staðgóðrar þekkingar að hann var
löngu áður en formlega námið hófst í
tölvufræðum farinn að vinna við hug-
búnaðargerð.
Og á þeim vettvangi lágu leiðir
okkar saman þegar hann kom til að
leggja okkur lið við útgáfu Íslend-
inga sagna og fleiri fornrita á vegum
Svarts á hvítu uppúr miðjum níunda
áratug síðustu aldar. Og ekki veitti
af því liðsinni því hvorttveggja var;
við algjörir ratar í tæknimálum og
svo hitt að tölvur höfðu þá ekki náð
þeirri viðmótsmýkt sem nú gerir öll-
um kleift að vinna erfiðislaust. Gísli
var innan við tvítugt þegar hann fór
að hjálpa okkur og fljótlega eftir það
stofnaði hann fyrirtæki sem hann
kallaði Hugald og nafnið myndað
með hliðsjón af orðinu mótald; okkur
þótti Gísli ungur og kölluðum það
stundum folald.
Ég held að Gísla hafi þótt gaman
að komast í tæri við þessa fjörlegu
og dálítið óhefðbundnu útgáfustarf-
semi og okkur reyndist hann ljúfur
og eftirlátur kennari og frábær sam-
verkamaður. Hann kom okkur öllum
á makkabragðið í tölvum, og var þá
raunar ástríðumaður í þeirri afstöðu
sinni að þær tölvur hentuðu betur
óinnvígðum en pésar; og hann var
líka hugsjónamaður því hann ruddi
braut í því verki að þýða skipanir all-
GÍSLI RÚNAR
HJALTASON
✝ Gísli RúnarHjaltason fædd-
ist í Reykjavík 24.
október 1967. Hann
lést í háskólabænum
Waterloo í Kanada
19. júní síðastliðinn
og var útför hans
gerð frá Fossvogs-
kirkju 4. júlí.
ar og viðmót á skjá af
ensku á íslensku; í því
verki gátum við forn-
gripirnir stundum
launað honum tölvu-
fóstrið með ráðlegging-
um og yfirlestri.
Gísli lauk prófum í
tölvufræðum frá Há-
skóla Íslands og fór í
kjölfarið til Bandaríkj-
anna þar sem hann átti
glæsilegan náms- og
starfsferil undanfarinn
áratug einsog efnin
stóðu til; en ég átti það
þó til að senda honum
línu og spyrja hann ráða í tölvumál-
um þegar öll sund virtust lokuð;
hann hafði nefnilega komið mér á
bragðið með gagnagrunnsforrit sem
fáir aðrir notuðu hérlendis, og
kannski fáir yfirleitt í veröldinni.
Gísli var góður drengur, tilfinn-
ingaríkur og skapheitur þegar því
var að skipta, kunni vel að gleðjast á
góðum stundum, gamansamur og
stundum meinlegur í tilsvörum,
skemmtilega sérvitur um suma hluti
og gerði sér hæfilegan mannamun.
Hann hafði mikið yndi af tónlist og
náði góðri leikni í flautuleik. Hann
agaði sig ungur á alla lund, tamdi sér
hógværð og hófstillingu í afstöðu og
lífsháttum, var staðfastur og vilja-
sterkur þegar hann hafði markað sér
braut. En nú er hann kominn á leið-
arenda og minnir okkur sem eftir
stöndum á það hve lífið er brothætt
þegar grunnt er á kviku.
Eftirlifandi eiginkonu Gísla, móð-
ur hans og föður, systur og fóstra, og
öllum aðstandendum öðrum sendum
við Margrét Þóra innilegar samúðar-
kveðjur, megi minning um góðan
dreng milda sorgina.
Örnólfur Thorsson.
„Þú hringir bara ef eitthvað er að
tölvuskránni,“ sagði hann og brosti.
Svo var hann þotinn. Mér gafst varla
tóm til að þakka fyrir vel unnið verk.
Skyldi hann hafa setið við skjáinn
lengi nætur? Hvenær á þessi ljúf-
lingur eiginlega stund fyrir lexíurn-
ar – eða tónlistarnámið? – Þetta var
árið 1986. Gísli hafði á ótrúlega
skömmum tíma hannað í hjáverkum
tölvuskrá fyrir Einkaleyfa- og vöru-
merkjadeild iðnaðarráðuneytisins.
Hann var sumsé tölvuséní. Þess
vegna leitaði ég ráða hjá honum um
kaup á forritum og vélbúnaði fyrir
deildina. Macintosh skyldi það vera.
Deildin sagði skilið við „Klunnann“
(en svo nefndu aðdáendur Makkans
gjarnan PC-tölvurnar). Og þvílíkur
munur! – Eftir 17 ár er hluti þess-
arar tölvuskrár enn í notkun. –
Hjálpsemi og glöggskyggni Gísla var
einstök. Hann var hjálparhella mín í
tölvumálum þar til hann hann hélt til
náms í Bandaríkjunum. Tónskóli
Sigursveins D. Kristinssonar, sem
ég tengdist með vissum hætti, naut
einnig hjálpsemi og færni Gísla;
tölvutæk nemendaskrá skólans var
hans verk.
Gísli var mikill unnandi klassískr-
ar tónlistar, varla ofsagt að tónlistin
væri óaðskiljanlegur hluti af lífi
hans. Ég komst að raun um þetta
þegar ég heimsótti hann á sjúkrahús
í veikindum hans á árinu 1990. Af
hljómdiskum sem hann lék þá fyrir
mig, fór ekki milli mála að hann dáði
mikið meistara Mózart. Gísli lærði á
þverflautu hjá Bernharði Wilkinson.
Ég veit að nemandinn var kennara
sínum mjög innan handar í tölvumál-
um.
Megi fögur minning um þennan
góða dreng smám saman milda harm
okkar og söknuð.
Gunnar Guttormsson.
Þegar fólk er komið á efri ár fara
fregnir um dauðsföll vina og ætt-
ingja að verða tíðari. „Við erum
komnar á jarðarfaraaldurinn, góin
mín,“ sagði gömul vinkona mín við
mig fyrir 15 árum þegar ég var eitt-
hvað að bera mig illa vegna missi
sameiginlegs vinar okkar. Og séum
við komin á jarðarfaraaldurinn ætt-
um við að vera orðin svo vís og sjóuð í
áföllum þeim sem við verðum fyrir
þegar við fregnum lát ástvina, að ef
vel ætti að vera, gætum við tekið
slíkum fréttum í tilfinningalegri
kyrrð og heimspekilegri hugsun. En
svo er ekki. Þegar ég fregnaði lát
míns elskulega frænda, Gísla Rún-
ars, var sem jörðin tæki að bifast og
nýjar uppsprettur tilfinninga æddu
fram og mynduðu nýja læki sorgar
og samúðar. Við förum að óska þess
að Kristur stæði hjá okkur holdi
klæddur og mennskur, við gætum
tekið hönd hans, lagt að andliti okkar
og beðið hann að stöðva ferð him-
intunglanna, stöðva hið ægilega ferli
dauðans. „Sjá ég er með yður alla
daga, allt til enda veraldarinnar“
voru síðustu orð Krists við lærisvein-
ana meðan hann stóð enn hjá þeim á
landi lifenda. Því skyldi ég óska þess
að lifandi líkami hans væri kominn
hér til okkar svo við fyndum yl handa
hans við andlit okkar? Þann líkama
sem skömmu eftir að þessi orð voru
sögð var tekinn pyntaður og hengd-
ur upp á kross. Nei, ég bið um anda
þess Frelsara sem sjálfviljugur gekk
í dauðann til þess að geta verið hjá
okkur allt til enda veraldarinnar.
Og þegar við með innri augum
okkar leggjum ráðvillt höfuðið í
hendur hans og spyrjum: „Af hverju,
Guð minn? Hann Gísli var svo ungur,
svo dýrmætur okkur sem þekktum
hann.“ Þá fer hægt og hægt tilfinn-
ingaflæðið að stillast og í huga okkar
fara að koma svör. Og áður en við er
litið förum við að þakka hinum
krossfesta frelsara okkar fyrir að
hafa leyft okkur að hafa hann Gísla
hjá okkur þó þessi ár – því á ein-
hvern undarlegan hátt tilheyrði
hann alltaf Guði fremur en okkur og
þessi stutta viðdvöl hans á jörð
kenndi okkur svo margt. Sýndi okk-
ur hvernig kærleikur milli móður og
sonar getur unnið stórvirki. Við
fengum að vera vitni að því þegar lít-
ill drengur kom rjóður í kinnum
heim um miðjan dag frá leikjum
bernskunnar og sagði mömmu sinni
að nú langaði hann til að fara að sofa.
Og móðurhjartað sem allt skynjar og
allt veit fann strax og vissi að slík
svefnþrá var ungum dreng ekki eðli-
leg. Og í ljós kom að hann hafði í hita
leiksins dottið niður stiga og skollið
með hnakkann í harða brún tröpp-
unnar. Var ekki hlustað á mótmæli
lítils manns, sem sagði að sér væri
ekkert illt, hann þyrfti aðeins að
sofa, heldur var brugðið skjótt við og
farið með hann beint á sjúkrahús í
góðra lækna hendur og öll sú dýr-
lega tækni nútímans gat stöðvað
dauðann í það sinn við að heimta her-
fang sitt.
Og þegar augu drengsins opnuð-
ust aftur eftir langan kaldan svefn sá
hann móður sína. Og þar var hún hjá
honum öllum stundum nema þegar
hún vann vinnu sína við píanó-
kennslu sem nauðsynlegt var fyrir
forsjón þeirra beggja, en öðrum
stundum sólarhringsins var eytt á
sjúkrahúsinu, þar voru mæðgin að
leik og kennslu. Þolinmæðin sem á
sér upptök í sjálfum kærleikanum,
kenndi ljúfa barninu sínu aftur að
tala, lesa, ganga og hlæja. Árangur-
inn var slíkur að læknar spítalans
stóðu agndofa yfir framförum
drengsins. Og vel var það ómaksins
virði að kenna honum Gísla Rúnari
undirstöður menntunar, því á mörg-
um árum sem framundan voru átti
hann eftir að gleðja móður sína og
fjölskyldu með frábærum einkunn-
um og undraverðum námsárangri.
Og alltaf hafði hann eitthvað við sig,
þessi ungi maður, sem gerði það að
við ættingjarnir sem fjarskyldari
vorum sóttumst eftir nærveru hans,
ég held það hafi verið hans hlýja og
þægilega viðmót.
Svo gerðist það fyrir nokkrum ár-
um rétt áður en fyrirhugað var að
hann færi til frekara náms til Banda-
ríkjanna að Gísli ofgerði sér í vinnu
og námi. Var eins og hönd væri lögð
á hans ofurkapp og framavonir. Og
aftur voru það gráir veggir sjúkra-
hússins sem þrengdu að. Ég heim-
sótti hann þá. Mynd hans þar í
sjúkrarúminu mun líklega aldrei úr
huga mér víkja. Alvaran og kyrrðin í
augnaráði hans minnti á helgimynd.
Ég spurði hann: „Viltu að ég tali við
þig, Gísli? Eða vilt þú tala við mig?
Eða viltu að ég biðji fyrir þér?“
„Ég vil að þú biðjir fyrir mér,“
sagði fallegi ungi maðurinn sem lá
svo hjálparvana á hvítum koddanum.
Ég held að engin viljayfirlýsing til
bænar hafi gefið mér dýpri gleði. Og
þarna í nöturlegri sjúkrastofunni,
með regnþrunginn himin að útsýni
eignuðumst við Gísli sameiginlegt
leyndarmál. Leyndarmál sem gerði
það að verkum að gömul frænka var
umvafin ungum sterkum örmum í
hvert skipti sem við hittumst eftir
það. Og þegar ég kvaddi hann kvöld-
ið áður en hann fór í sína fyrstu
námsferð til Bandaríkjanna fékk
frænkan að gefa honum Biblíu til að
hafa með sér inn í töfraheim tölvu-
tækninnar.
Síðastliðið sumar var ég gestur
Nínu og Torfa í þeirra indæla sum-
arhúsi. Við sátum þar á veröndinni
og nutum sumarblíðunnar. Skuggi
var samt yfir huga okkar allra, því
Nína hafði nýverið fengið læknisúr-
skurð um alvarlegan sjúkdóm. Hún
ljúfa frænka mín bað mig að koma
með sér í gönguferð, hélt ég að hún
vildi tala við mig um hin erfiðu tíð-
indi, en sú var ekki raunin, hún
þurfti að tala um Gísla, drenginn
sinn dýrmæta, hann var þá í fríi hér
heima á Íslandi, allt lék í lyndi, hann
var búinn að fá góða stöðu þar ytra
og voru þau hjónin að flytja búferl-
um og hefja nýtt líf á nýjum stað.
Þegar við Nína snérum aftur heim
að bústaðnum, mættum við þeim
systkinum, Guðrúnu og Gísla. Þau
voru svo undurfalleg þar í blómum
skrýddri brekkunni, gleðin yfir fé-
lagsskap hvors annars bókstaflega
lýsti af þeim. Gísli kom til mín og ég
var ekki svikin um faðmlagið góða,
og hann sagði við mig: „Mér þykir
vænt um að mamma getur talað við
þig núna.“ Ég sagði honum eins og
var, að hún mamma hans hafði ekki
sagt orð um sig sjálfa og þá erfið-
leika sem hún var að ganga í gegn-
um. „Hún talaði allan tímann um
þig,“ sagði ég. „Þessu trúi ég,“ sagði
Gísli hlæjandi „Nú get ég heimsótt
hana svo miklu oftar, ég fæ svo vel
borgað í þessari nýju stöðu, að far-
gjald milli Íslands og USA verður
leikur einn.“
Ég horfði á þau þrjú, böðuð í
kvöldsólinni og fann og vissi að ekk-
ert gæti skilið þetta góða fólk að.
Hvorki há fargjöld milli heimsálfa
eða dauðinn. Því anda sem unnast
fær aldrei eilífð aðskilið.
Guðrún Ásmundsdóttir.
Sterkustu minningar mínar um
Gísla Rúnar tengjast sumri og sól.
Sól sem lætur glóbjarta lokkana
hans mynda logandi skin um barns-
legt en um leið alvarlegt andlit litla
drengsins sem kom inn í líf fjöl-
skyldu minnar á Flateyri um leið og
Sigrún Gerða, móðursystir hans, og
Einar Oddur, bróðir minn, rugluðu
saman reytum sínum. Ótal minning-
ar vakna við hið sviplega og ótíma-
bæra fráfall hans um hann og frænd-
systkini hans á Sólbakka á
sólbjörtum dögum og líka með okkur
í kulsamari tíð um jól fyrir vestan –
síðast nú um síðustu jól og áramót.
Strax í bernsku komu fram hjá
Gísla Rúnari afar skýr persónuein-
kenni. Þau urðu enn sterkari er á ævi
hans leið og eðliskostir hans ljósari.
Honum hafði verið óvenju mikið gef-
ið – ekki aðeins gáfur umfram flesta
heldur ekki síður miklu víðtækari
hugarþroski, sem margir reyna að
tileinka sér með ýmsu móti þótt beri
ekki alltaf árangur sem erfiði. Það
var eins og þessi sérstaki þroski sál-
arinnar væri Gísla meðfæddur. Ég
minnist þess ekki að Gísli hafi nokk-
urn tíma orðið reiður eða misst
stjórn á skapi sínu þegar yngri börn-
in, Vigdís, dóttir mín, og Brynhildur,
bróðurdóttir mín, gerðu sín axar-
sköft í leik eða við verk sem þeim
voru falin ásamt Gísla. Mér finnst
sem ég heyri hann segja með sinni
rólegu og yfirveguðu rödd: „Svona,
svona. Ég skal nú sýna ykkur hvern-
ig er best að gera þetta.“ Aldrei
reiður eða pirraður heldur ávallt
reiðubúinn að hjálpa og leiðbeina.
Gísli var hinn sanngjarni og prúði
drengur sem allir elskuðu sem
kynntust honum. Og elskuðu hann
kannski enn þá meira vegna þess að
tvisvar höfðu ástvinir hans heimt
hann úr heljargreipum og fagnað
þegar ljós og líf beið sigur. Mánuðina
sem hann svaf og enginn vissi hvort
hann myndi vakna á ný til lífsins eða
hvort hann myndi þá geta á eðlilegan
hátt tekið þátt í því á ný gerðu ham-
ingjuna yfir að eignast hann aftur
enn þá meiri og þakklætið fyrir þá
gjöf að hafa endurheimt hann sterka
og sanna tilfinningu. Hið sama átti
eftir að endurtaka sig síðar þótt
kringumstæður væru þá aðrar.
Áverkar eftir hið alvarlega slys í
byrjun grunnskólagöngunnar munu
hafa háð Gísla eittthvað alla tíð við
nám en samt náði hann glæstum ár-
angri allt til lokaáfanga – hinnar
æðstu menntagráðu. Honum stóðu
þá allir vegir opnir hvort heldur við
rannsóknir eða kennslu við virta há-
skóla vestanhafs. Þar festi hann ráð
sitt, en tónlistin sem var honum un-
un og ástríða allt frá bernskuárum
hafði leitt þau saman, Bobbi-Jo og
hann. Þekking Gísla Rúnars á tónlist
var rétt eins og allt sem hann tileink-
aði sér sönn og djúp. Hann virtist
ekki geta gert neitt nema gera það
vel – gera það betur en nokkur gat
gert kröfu um. En hann gerði þá
kröfu sjálfur. Við vitum því miður
sjaldnast í hve mikilli þakkarskuld