Morgunblaðið - 06.09.2003, Blaðsíða 1

Jose
Saramago
Nóbelsverðlaunahafinn gestur
á bókmenntahátíð Lesbók
Nammi
eða epli?
Íþróttaálfurinn situr fyrir
svörum í SOS Fólk í fréttum
Ísland
Þýskaland
Við ætlum okkur að njóta
augnabliksins Íþróttir
STOFNAÐ 1913 240. TBL. 91. ÁRG. LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 2003 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
RÚMUR þriðjungur þjóðarinnar,
eða rúmlega 110 þúsund manns, nýt-
ir sér viðbótarsparnaðarleiðir sem
bankarnir bjóða upp á og voru tæpir
60 milljarðar króna í þessum sjóðum
um mitt árið.
Bankarnir bjóða margvíslegar
sparnaðarleiðir fyrir ólíka hópa og
ávöxtun hefur verið afar misjöfn.
Þegar hins vegar eru bornar saman
svipaðar leiðir er munurinn minni.
Til dæmis hafa þeir fengið lökustu
ávöxtunina á síðustu misserum sem
lagt hafa inn í sjóði sem að stærstum
hluta eða öllu leyti innihalda erlend
hlutabréf. Áhættuminni sparnaður
hefur komið betur út og þegar litið
er til þriggja ára hefur komið best út
að hafa sparnaðinn í innlendum
skuldabréfum eða lífeyrisreikning-
um. Þá er athyglisvert að þegar
fimm ára ávöxtun er skoðuð minnkar
munurinn á ólíkum leiðum mikið og
rennir það stoðum undir það að ólík-
ar leiðir eigi að jafna sig nokkuð út
þegar litið er til lengri tíma.
Ávöxtun viðbótarlífeyrissparnað-
ar hjá bönkunum var á bilinu 2,1%–
14,8% á fyrri helmingi ársins. Ef litið
er eitt ár aftur frá miðju þessu ári
liggur ávöxtunin á bilinu –17,5%–
32,1%. Þegar litið er til lengri tíma er
ávöxtunin mun jafnari. Hjá þeim
sparnaðarleiðum sem tölur eru til
um fyrir fimm ára ávöxtun hefur hún
verið á bilinu 4,3%–9,9% á ári að
meðaltali.
Þriðjungurinn sparar

Ólíkir/12
Ráðherrann, Hoshyar Zebari, sagði
þörf á að fá hersveitir Evrópuríkja
til Íraks og að Írakar myndu ekki
taka alvarlega friðargæzluhermenn
frá löndum sem réðu ekki yfir jafn
háþróaðri hertækni og sveitir banda-
manna nú. Tyrkir segjast tilbúnir að
senda 10.000 hermenn til Íraks.
Bandaríkjastjórn hefur lýst sig
reiðubúna til að íhuga breytingar á
drögum sínum að nýrri ályktun um
Íraksmál en fulltrúar hinna 15 aðild-
arríkja öryggisráðs SÞ hófu í gær að
ræða drögin sem miða að því að fá al-
þjóðasamfélagið til að deila á sig
byrðunum af endurreisn Íraks.
Rússar og Frakkar hafa lýst and-
stöðu við drögin eins og þau liggja
fyrir og Ígor Ívanov, utanríkisráð-
herra Rússlands, sagði að leggja
þyrfti „mikla vinnu“ í þau til að þau
yrðu viðunandi fyrir Rússa. Gerhard
Schröder, kanzlari Þýzkalands,
mildaði gagnrýni sína á drögin í gær
með því að segja þau „framför“.
Varar við
herjum ná-
grannaríkja
Íraski utanríkisráðherrann vill
þýzkan og franskan her á svæðið
NÝR utanríkisráðherra bráðabirgðaríkisstjórnar Íraks varaði ein-
dregið við því í gær að hermenn frá nágrannalöndum eins og Tyrk-
landi yrðu fengnir til friðargæzlustarfa í Írak, þar sem ráðamenn í
grannríkjunum hefðu allir eigin pólitískra sérhagsmuna að gæta.
Hvatti hann aftur á móti Frakka, Þjóðverja og Rússa til að senda
hermenn í fjölþjóðlegar gæzlusveitir á vegum Sameinuðu þjóðanna.
Bagdad, Najaf, Sameinuðu þjóðunum. AFP, AP.
„EF fólk fer snemma á fætur á morgnana tel ég
að það dragi úr þunglyndi og jafnframt tel ég að
þessu atriði hafi ekki verið gefinn gaumur út frá
lýðheilsufræðilegu sjónarmiði,“ segir kanadíski
geðlæknirinn Henry Olders í samtali við Morg-
unblaðið, en hann hefur birt grein í nýjasta hefti
Journal of Psychosomatic Research um tengsl
þunglyndis og fótaferðartíma. Olders dregur þá
ályktun að tengsl séu á milli þunglyndis og þess
að fara seint á fætur. Niðurstöðurnar gefa jafn-
framt til kynna að minnka megi þunglyndi hjá
fólki sem býr í borgum með því að stilla klukk-
una á sumartíma allt árið um kring í stað þess að
seinka henni á haustin.
„Ef Íslendingar myndu skipta yfir í tímabelti
sem í raun samræmist meira landfræðilegri legu
landsins, þá gæti það þýtt aukið þunglyndi hjá
fólki,“ segir Olders.
Í rannsókn sinni fann hann ótrúlegan mun á
tíðni þunglyndis hjá fólki í borgum víðs vegar í
Evrópu og fimm borgum í Bandaríkjunum.
Þannig var tíðnin 5,3 tilfelli á hverja 100 íbúa í
Reykjavík en 14,3 tilfelli í Lundúnum. Með réttu
ætti að vera tveggja tíma munur á Íslandi og
Bretlandi þar sem Ísland er mun vestar, en af
efnahagslegum og pólitískum ástæðum hafa Ís-
lendingar ákveðið að vera á sama tíma og Lund-
únabúar, segir í grein á netútgáfu blaðsins The
Gazette. Í kaupbæti uppskera Íslendingar meiri
hamingju fyrir að vakna fyrr en Lundúnabúar.
Í grein sinni spyr Olders hvort það séu ein-
hver lífeðlisfræðileg rök fyrir því að fólk sem
sefur meira en 9 klst. á sólarhring og minna en 6
klst. sé 1,6 sinnum líklegra til að deyja en þeir
sem sofa 8 klst.
Í greininni dregur Olders ályktanir af rann-
sókn Michaels Wiegand sem komst að því að of
mikill draumsvefn (REM-svefn, dýpsti svefn-
inn) geti leitt til þunglyndis. Hjá heilbrigðu fólki
hefst REM-svefninn 90 mínútum eftir að það
festir svefn. Á svefntímanum fellur það síðan í
REM-svefn á 90 mínútna fresti og sefur þeim
svefni lengur í hvert skipti. Undir morgun
ganga lengstu REM-tímabilin yfir og þar af leið-
andi sleppa hinir árrisulu við þau.
Uppskerum hamingju
fyrir að vakna snemma
Íslendingar eru snemma á fótum í röngu tímabelti SAMGÖNGURÁÐHERRA Írlands,
Seamus Brennan, hefur loks látið
verða af því að taka bílpróf eftir að
hafa ekið með útrunnið skírteini í
meira en tíu ár. Þannig vill hann
sýna gott fordæmi en meira en
350.000 manns, eða 17% þjóðar-
innar, aka um vegi landsins án þess
að hafa nokkurn tíma tekið bílpróf.
Auk þess hafa tveir þriðju þeirra
aldrei fengið neina ökuþjálfun,
samkvæmt úttekt írska samgöngu-
ráðuneytisins.
Lög um ökuréttindi í Írlandi eru
nefnilega á þann veg að fólk sem
ekki tekur bílpróf eða fellur á því
getur fengið útgefið bráðabirgða-
skírteini sem það notar að vild.
Samgöngu-
ráðherrann ók
próflaus í tíu ár
Dublin. AP.
VINDHRAÐI fór upp í 213 km á klukkustund þegar
fellibylurinn Fabian, öflugasti fellibylur síðan 1953,
gekk yfir Bermúdaeyjar í gærkvöldi. Eyjaskeggjar
höfðu búið sig undir óveðrið með því að festa hlera fyr-
ir dyr og glugga húsa, flugvöllum hafði verið lokað,
flugferðum aflýst og skemmtiferðaskip haft sig á brott.
Gert er ráð fyrir að leifar fellibylsins gangi yfir Ísland
á miðvikudag eða fimmtudag, samkvæmt upplýsingum
frá Veðurstofu Íslands en of snemmt er að segja til um
hversu kraftmikill hann verður þá.
Reuters
Öflugasti fellibylur í 50 ár
♦ ♦ ♦