Morgunblaðið - 16.11.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÍSLAND hefur möguleika á að
verða fyrsta landið í heiminum til
að fá vottun sem umhverfisvænn,
sjálfbær ferðamannastaður með
því að taka þátt í umhverfisáætlun
Green Globe 21 samtakanna. Sveit-
arfélögin á Snæfellsnesi eru þegar
orðin þátttakendur í áætlun Green
Globe og er stefnt að því að allt
Snæfellsnes fái vottun sem um-
hverfisvænn ferðamannastaður. Að
sögn Cathy Parsons, fram-
kvæmdastjóra hjá Green Globe í
Ástralíu, fylgjast samtökin spennt
með hvernig til tekst á Snæfells-
nesi, enda gæti Ísland allt orðið
vistvænt ferðaland þegar fram líða
stundir.
Green Globe 21 eru alþjóðleg
samtök sem starfa fyrir vistvæn
fyrirtæki í ferðaþjónustu sem vilja
stuðla að sjálfbærri þróun. Þátt-
takan í áætlun Green Globe bygg-
ist á aðild að samtökunum og síðan
vottun á umhverfisvænum starfs-
háttum sem hægt er m.a. að nota
við markaðssetningu ferða-
mannastaða. Að sögn Parsons er
Green Global umhverfisvottunar-
áætlun, sem hefur verið sér-
staklega hönnuð fyrir ferða-
mannaþjónustuna til að auðvelda
þar umbætur í umhverfismálum.
Aðspurð um áhugann á Íslandi
segir hún samtökin hafa ákveðið að
heimsækja Ísland eftir að þáttur
var birtur á sjónvarpsstöð í Ástr-
alíu þar sem fram kom hversu annt
Íslendingum er um umhverfi sitt
og hvernig ferðamennska og um-
hverfið geta unnið þar saman.
„Einnig uppgötvuðum við ákveðin
tengsl við Ísland, en það er vetn-
isáætlunin sem miðar að sjálfbærni
í orkumálum. Nú verða senn teknir
í notkun vetnisstrætisvagnar í
Perth í Vestur-Ástralíu og þetta
fannst okkur forvitnileg tengsl.“
Í heimsókn sinni notaði Parsons
tækifærið til að heimsækja fyrsta
Green Globe samfélagið hér á Ís-
landi á Snæfellsnesi. „Við erum
síðan spennt fyrir þeim möguleika
að fá Ísland til að verða fyrsta
Green Globe landið í heiminum, og
það virðist falla vel að markmiðum
ríkisstjórnar ykkar og ferða-
mannaþjónustunnar.“
Að sögn Parsons eru þátttak-
endur í áætlun Green Globe í
meira en 50 löndum en Green
Globe er eina umhverfisvottunar-
áætlunin í heiminum. Hér á landi
eru 18 aðilar í ferðaþjónustu sem
taka þátt í áætluninni í dag, en
Parsons segir starfið rétt að hefj-
ast hér á landi.
Umhverfisvæn vottun
mikilvæg í markaðssetningu
Hún segir næsta skrefið hjá Ís-
lendingum að sjá hvernig til tekst
á Snæfellsnesi og að hægt verði að
sýna fram á að það hafi borgað sig
og tekist vel til.
„Vonandi taka síðan önnur sveit-
arfélög á Íslandi áætlunina upp og
læra af reynslu þeirra. Við von-
umst til að áhrifin verði jákvæð á
ferðamannaþjónustuna. Ef Ísland
ætlar að þróa ferðamannaþjónustu
er rétt að þróa hágæðavöru og til
að ná því markmiði er mikilvægt að
fá sjálfbæra vottun og markaðs-
setja landið sem slíkt, þar sem
gæðin skipta meira máli en fjöld-
inn. Þannig að ég tel að það yrði
hagur fyrir Íslendinga að taka
þetta upp,“ segir Parsons.
Hólaskóli er umboðsaðili Green
Globe á Íslandi og segir Guðrún
Þóra Gunnarsdóttir, deildarstjóri
ferðamáladeildar Hólaskóla, að
skólinn sjái um úttektir fyrir sam-
tökin og þjálfi fólk til þess, auk
þess sem skólinn útvegar fræðslu-
efni og annað sem getur auðveldað
aðilum í ferðaþjónustu að taka þátt
í áætlun Green Globe og fá vottun
sem sjálfbær ferðamannastaður.
Morgunblaðið/Kristinn
Guðrún Þóra Gunnarsdóttir, Cathy Parsons frá Green Globe og Elín Berg-
lind Viktorsdóttir, sem gegnir starfi umhverfisráðgjafa Hólaskóla.
Alþjóðlegu samtökin Green Globe 21 votta sjálfbæra ferðamannastaði
Ísland gæti orðið fyrsta um-
hverfisvæna ferðamannalandið
SÍÐASTA manntal sem tekið
var á Íslandi og birtar niður-
stöður úr var árið 1960, en
Þjóðskráin var stofnuð árið
1952. Þar var hægt að skoða
mannfjölda á ákveðnum tíma-
punkti, hjúpskaparstöðu,
dauðsföll og fæðingar, að sögn
Ólafar Garðarsdóttur, deildar-
stjóra hjá Hagstofu Íslands.
Hún segir hins vegar að erf-
itt hafi verið að meta heimili út
frá þjóðskránni og því var ann-
að manntal tekið 1981 til að fá
aftur mynd af þversniði þjóð-
félagsþegnanna. Víða í heimin-
um sé þetta gert á tíu ára fresti
síðast 1990–1991 og 2000–2001,
en það hafi ekki verið gert hér á
landi. Ákveðið var að halda
áfram að miða við þjóðskrá og
gera svokallaðar úrtakskann-
anir þar sem nánari upplýsing-
ar um lífsvenjur, aðstæður og
stöðu Íslendinga var bætt við. Í
dag séu þessi vinnubrögð við-
höfð við hagskýrslugerð.
Í fyrsta manntali voru 20%
íbúa skilgreind fátæk
Í fyrsta manntalinu sem tek-
ið var á Íslandi árið 1703 voru
20% þjóðarinnar skilgreind fá-
tæk. „Þetta manntal var tekið
til að leggja mat á fátækrabyrð-
ina eða aðstæður meðal fátæk-
ustu þegnanna í landinu,“ segir
Ólöf Garðarsdóttir, deildar-
stjóri mannfjöldadeildar Hag-
stofu Íslands. Manntalið var
það fyrsta í veröldinni sem
hafði að geyma upplýsingar um
nöfn, aldur, heimili og stöðu
allra þjóðfélagsþegna í einu
landi. Stuttu áður en þetta varð
höfðu íslenskir embættismenn
kvartað yfir aðbúnaði fólks á
Íslandi eftir harðindin í lok 17.
aldar. Átti að meta fátækra-
byrði sem var á skattbændum.
Ólöf segir að fyrsta eiginlega
nútímamanntalið hafi verið tek-
ið árið 1790 í Bandaríkjunum
þar sem spurt var um aldur,
hjúskaparstöðu, atvinnuþátt-
töku og innbyrðis fjölskyldu-
tengsl. Manntöl þróuðust svo
og í lok 19. aldar og upphafi
þeirrar 20. var farið að spyrja
meira um heilsufarsleg tengd
málefni. Hún tekur sem dæmi
að í íslenska manntalinu 1920
hafi konur verið spurðar um
brjóstagjöf ef lítil börn voru á
heimilinu. Hún segir skemmti-
legt að skoða niðurstöður úr því
og muninn eftir því í hvaða
landshluta fólkið bjó.
Manntal
er víða
gert á tíu
ára fresti
GEORG Ólafsson, forstjóri Sam-
keppnisstofnunar, segir í bréfi til
Boga Nilssonar ríkissaksóknara að
stofnunin muni halda áfram rann-
sókn á meintu samráði olíufélag-
anna, ,,í samræmi við lögbundið hlut-
verk sitt. Fram kemur að seinni
frumskýrsla Samkeppnisstofnunar
verði send olíufélögunum til and-
mæla um næstu mánaðamót. Fyrri
skýrslan kom frá stofnuninni í jan-
úar síðastliðinn.
Með bréfinu er Georg að svara
ríkissaksóknara sem sendi Sam-
keppnisstofnun erindi 24. október sl.
Þar var stofnuninni gerð grein fyrir
því að lögreglurannsókn væri hafin
vegna meints samráðs olíufélag-
anna. Vonaðist ríkissaksóknari til
þess að Samkeppnisstofnun tæki
fullt tillit til hagsmuna hinnar opin-
beru lögreglurannsóknar. Lýsti
Bogi því yfir að varhugavert væri að
samkeppnisyfirvöld leggðu á stjórn-
valdssektir á fyrirtæki sem sættu
lögreglurannsókn.
Í bréfinu til ríkissaksóknara bend-
ir Georg á að hlutverk samkeppn-
isyfirvalda sé að framfylgja boðum
og bönnum samkeppnislaga og
ákveða aðgerðir gegn samkeppnis-
hamlandi hegðun fyrirtækja. Úrræði
samkeppnisyfirvalda til að stuðla að
virkri samkeppni felist í fyrirmælum
á grundvelli 17. gr. samkeppnislaga
og stjórnvaldssektum samkvæmt 52.
gr. sömu laga. Þessum heimildum
verði aðeins beitt í málum þar sem
samkeppnisráð hafi staðreynt að við-
komandi fyrirtæki hafi brotið gegn
til dæmis 10. gr. samkeppnislaga.
Málsmeðferðin lögbundin
Segir Georg ennfremur að Sam-
keppnisstofnun muni leitast við að
taka tillit til hagsmuna lögreglu-
rannsóknar. Í því sambandi verði
hins vegar að horfa til þess að máls-
meðferð samkeppnisyfirvalda sé að
öllu leyti lögbundin. Þannig beri
samkeppnisyfirvöldum m.a. að fara
að kröfum um málshraða og virða
upplýsinga- og andmælarétt máls-
aðila, samanber stjórnsýslulög.
Einnig sé Samkeppnisstofnun skylt
að senda málsaðilum frumathugun í
málum sem varði meint brot á sam-
keppnislögum og séu að öllu leyti
rekin að eigin frumkvæði samkeppn-
isyfirvalda. ,,Bréf yðar hefur verið
afhent samkeppnisráði til þóknan-
legrar meðferðar, segir Georg svo að
endingu í bréfinu til ríkissaksókn-
ara.
Samkeppnisstofn-
un heldur rann-
sókn sinni áfram
HÁTÍÐARSÝNING Tískudaga
iðnaðarins var opnuð í Perlunni á
föstudag en það eru Félag ís-
lenskra gullsmiða, Félag meistara
og sveina í fataiðnaði, Félag ís-
lenskra snyrtifræðinga, Úrsmiða-
félag Íslands, Ljósmyndarafélag
Íslands, Meistarafélag í hár-
greiðslu og Samtök iðnaðarins
sem standa að sýningunni um
helgina.
Gestum er boðið að kynnast
öllu því besta í íslenskri hönnun
og handverki fagmanna auk þess
sem boðið er upp á ráðgjöf um
hárið, umhirðu húðarinnar,
snyrtingu, fatnað, skartgripi og
fleira.
Áhugasamir gestir á sýning-
unni fá tækifæri til að spreyta sig
sem fyrirsætur sér að kostn-
aðarlausu en félagar í Ljósmynd-
arafélagi Íslands verða á staðnum
og mynda fólk frá hinum ýmsu
sjónarhornum.
Hátíðarsýning Tískudaga
iðnaðarins í Perlunni
Morgunblaðið/Eggert
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar-
og viðskiptaráðherra, hélt ávarp
við opnun hátíðarsýningarinnar.
BÖRN mæðra sem smitast af herp-
esvírusnum Epstein-Barr á með-
göngu eru allt að þrefalt líklegri til
að fá barnahvítblæði en önnur börn.
Þetta eru niðurstöður nýrrar nor-
rænnar rannsóknar sem unnin var
af Íslendingum, Svíum og Finnum.
Flestar manneskjur, eða yfir
90%, smitast af vírusnum á barns-
aldri án alvarlegra einkenna og
verða þá ónæmar fyrir honum. Það
er því einungis lítill hluti kvenna
sem á á hættu að smitast á með-
göngu.
Tilgáta sérfræðinganna er sú að
þegar móðirin smitast af vírusnum
geti það truflað þroska hvítu blóð-
kornanna sem síðar getur leitt til
barnahvítblæðis. Hugsanlegt er að
með auknum rannsóknum verði
unnt að þróa lyf sem kemur í veg
fyrir að vírusinn nái til fóstursins.
Vírus eykur líkur
á barnahvítblæði