Morgunblaðið - 16.11.2003, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 2003 27
Þetta voru síðustu orðin, sem hún
sagði við mig.“
Manni kemur til Amiens
Fyrstu dagar ferðarinnar voru
Nonna erfiðir en dönsku sjómenn-
irnir voru honum góðir og eftir fimm
vikna sjóferð steig Nonni á land í
Kaupmannahöfn. Þar hitti hann vin
sinn Gunnar Einarsson. Þeir félagar
dvöldu saman í Kaupmannahöfn í
eitt ár en för þeirra til Frakklands
tafðist vegna stríðs sem þá geisaði
milli Frakka og Þjóðverja. Þegar
stríðinu slotaði og þeir áttu að halda
ferðinni áfram sneri Gunnar aftur til
Íslands, en Nonni hélt til Frakk-
lands og hóf nám við kaþólskan
menntaskóla í Amiens.
Nokkrum árum síðar kom Ár-
mann „Manni“ yngri bróðir Nonna
til Amiens. Þeir bræður stunduðu
nám saman og gengu báðir í jesúíta-
regluna. Manni lést úr berklum að-
eins 23 ára gamall, þá við nám í
Belgíu. Nonni var þá við störf í Dan-
mörku og fékk ekki leyfi reglunnar
til að vera viðstaddur jarðarför
bróður síns. Það kom í hlut Nonna
að flytja móður sinni fréttirnar um
andlát Manna. Sigríður var þá flutt
til Vesturheims þar sem hún bjó allt
til dauðadags. Sigríður reyndi af öll-
um mætti að hugga Nonna eftir
bróðurmissinn en sína eigin sorg
nefndi hún ekki á nafn. Þau minnt-
ust ekki á Manna í bréfum sem þeim
fóru á milli fyrr en 20 árum eftir lát
Manna. Þá fékk Nonni eftirfarandi
línur í bréfi frá móður sinni:
Kæri Nonni minn!
Fyrst núna í dag hef ég lesið til
enda bréfið þitt, sem þú skrifaðir
mér um lát Manna fyrir tuttugu
árum. Þegar ég opnaði bréfið þá
og sá, hvað í því var, gat ég ekki
haldið áfram lestrinum. Ég braut
bréfið saman og hef geymt það
ósnert, þar til nú.
Þessi kona sem hafði þolað svo
margt afbar ekki að lesa um lát son-
ar síns. Tvö yngstu börn hennar
bjuggu nú í Kanada og dóttir henn-
ar Björg hafði dáið úr berklum í
Kaupmannahöfn aðeins 28 ára.
Nonni bjó henni svo fjarri að hana
gat ekki dreymt um að sjá hann aft-
ur í lifanda lífi. En Sigríður fylgdist
vel með syni sínum og hafði ástæðu
til að vera stolt af honum.
Góður sögumaður en slakur kennari
Að loknu stúdentsprófi hafði
Nonni numið guðfræði, heimspeki
og bókmenntir við háskóla í Frakk-
land, Belgíu, Hollandi og í Englandi
þar sem hann tók prestvígslu. Hann
gerðist síðan kennari við kaþólskan
skóla í Danmörku og vann þar í 20
ár. Hann hélt nemendum sínum
hugföngnum með sögum frá Íslandi
en þótti slakur kennari. Fyrir áeggj-
an nemenda og vina fer Nonni að
skrifa sögurnar niður og Nonna-
bækurnar verða til. Nonni hafði
skrifaði greinar og sögur sem birt-
ust í dönskum blöðum en það er
fyrst þegar bókin Nonni kom út í
Þýskalandi 1913 að frægðarsól Jóns
tók að skína. Alls urðu Nonnabæk-
urnar 12 og hafa vinsælustu bæk-
urnar verið þýddar á yfir 30 tungu-
mál, m.a. á arabísku, kínversku,
japönsku, baskamál og esperanto.
Nonni hafði einstaka frásagnarhæfi-
leika og var eftirsóttur fyrirlesari.
Hann bjó yfir mikilli málakunnáttu
sem gerði honum einnig kleift að
halda fyrirlestra um allan heim og
alls urðu fyrirlestrarnir um 5.000
talsins.
Fáir Íslendingar gera sér grein
fyrir hversu þekktur Nonni var er-
lendis. Bækur hans voru gefnar út í
milljónum eintaka og lesnar af börn-
um víðsvegar um heiminn. Sjálfur
var hann óþreytandi í að segja sögur
og kynna þannig landið sitt. Árang-
urinn af starfi hans er óumdeilan-
legur, það sést m.a. ef skoðaðar eru
gestabækur Nonnahúss en tugþús-
undir erlendra gesta hafa heimsótt
safnið frá opnun þess árið 1957. Þar
má lesa að áhugi margra gestanna á
Íslandi hafi einmitt kviknað við lest-
ur Nonnabókanna.
Heimildir
Nonni eftir Jón Sveinsson
Nonni og Manni eftir Jón Sveinsson
Dagbók Sveins Þórarinssonar
Nonni og Nonnahús eftir Jón Hjaltason
Elsta myndin sem til er af Nonna (12 ára). Hér er hann á bekkjarmynd í St. Knudsskole í Kaupmannahöfn ásamt vini sín-
um Gunnari Einarssyni. Nonni er annar til hægri í neðstu röð og Gunnar stendur fyrir miðju í öftustu röð.
Nonni og Halldór Laxness fyrir miðri mynd.
Höfundur er safnvörður.
Spirulina
Töflur og duft
lífrænt ræktað
FRÁ
Nr. 1 í Ameríku
-fyrir útlitið