Morgunblaðið - 11.12.2003, Blaðsíða 18

ERLENT
18 FIMMTUDAGUR 11. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Jólaskeið
Ernu
kr. 6.500
Alltaf til
Gull- og
Silfursmiðjan Erna
Skipholti 3 • sími 552 0775 • www.erna.is
Fallega
íslenska silfrið
Landsins
mesta úrval
Síðan 1924
STJÓRNVÖLD í Þýskalandi, Rúss-
landi, Frakklandi og Kanada brugð-
ust í gær hart við fréttum þess efnis
að ráðamenn í Bandaríkjunum hygð-
ust útiloka fyrirtæki frá þessum
löndum frá uppbyggingarstarfi í
Írak, sökum andstöðu ríkjanna fjög-
urra við árásina á Írak.
Þjóðverjar sögðu ákvörðunina
óviðunandi og Sergei Ívanov, varn-
armálaráðherra Rússlands, sagði að
ráðamenn í Moskvu hefðu ákveðið að
afskrifa ekki skuldir Íraks, sem
sagðar eru nema um 8 milljörðum
Bandaríkjadala. Bandarísk stjórn-
völd hafa þrýst á Rússa um þetta og
raunar voru Rússar áður búnir að
gefa til kynna að hugsanlega mætti
semja um skuldina.
Öryggishagsmunir í húfi?
Ákvörðun Bandaríkjastjórnar
þýðir að fyrirtæki frá Þýskalandi,
Frakklandi, Rússlandi, Kanada og
ýmsum öðrum löndum eru útilokuð
frá útboðum en um er að ræða verk-
efni upp á 18,6 milljarða Bandaríkja-
dala. Tengjast verkin uppbyggingu í
olíuiðnaði, framkvæmdum vegna
orkuvera, uppsetningu fjarskipta-
búnaðar og byggingu íbúðarhúsa,
svo eitthvað sé nefnt.
Kom fram í tilskipun Pauls Wolfo-
witz, aðstoðarvarnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, að til að verja
„grundvallaröryggishagsmuni
Bandaríkjanna“ hefði verið ákveðið
að einskorða útboðin við fyrirtæki
frá Bandaríkjunum, Írak og löndum,
sem studdu aðgerðirniar í Írak.
Talsmenn franska utanríkisráðu-
neytisins sögðu í gær að verið væri
að kanna hvort ákvörðun Banda-
ríkjastjórnar stæðist alþjóðleg sam-
keppnislög. Þá gaf John Manley, að-
stoðarforsætisráðherra Kanada, í
skyn að ákvörðunin myndi þýða að
erfitt yrði fyrir Kanada að láta frek-
ari fjármuni af hendi rakna til upp-
byggingarstarfsins í Írak.
„Að útiloka aðila frá Kanada er
óviðunandi ef menn eru á sama tíma
að taka við fé frá kanadískum skatt-
greiðendum vegna uppbyggingar-
innar í Írak,“ sagði Manley en Kan-
ada hefur lagt um 225 milljónir
dollara til uppbyggingarstarfsins.
Þjóðverjar segja ákvörðunina ekki
til marks um vilja til að horfa fram á
veginn. „Við erum furðu lostnir yfir
þessum fréttum og munum ræða
þær við Bandaríkjamenn,“ sagði
Joschka Fischer utanríkisráðherra..
Fram hefur komið að tilskipun
Wolfowitz kemur ekki í veg fyrir að
fyrirtæki frá löndunum, sem hér um
ræðir, gerist undirverktakar vegna
verkefna í Írak og raunar er þegar
búið að úthluta fjarskiptarisanum
franska, Alcatel, stóru verkefni.
Bandaríkin takmarka aðild andstæðinga Íraksstríðsins að uppbyggingarstarfi
Ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar sögð óviðunandi
París, Berlín. AP, AFP.
Reuters
Bandarískir hermenn við sprengjuleitarstörf nærri Ramadi í Írak. Bandaríkjastjórn ætlar ekki að leyfa þjóðum,
sem andvígar voru stríðinu í Írak, að bjóða í verk er tengjast uppbyggingarstarfinu í landinu.
EKKJA fyrrverandi starfsmanns við
Konunglegu bókhlöðuna í Kaup-
mannahöfn, sonur hennar, tengda-
dóttir og einn maður til viðbótar hafa
verið handtekin vegna gruns um að
tengjast stórfelldum stuldi á verð-
mætum ritverkum. Einhverjar bók-
anna hafa verið seldar en verðmæti
þýfisins er talið vera um einn og hálf-
ur milljarður íslenskra króna.
Framkvæmdastjóri bókasafnsins,
Erland Kolding Nielsen, sagði í gær
að á sjöunda áratug liðinnar aldar og
fram til ársins 1978 hefði um 3.200
afar verðmætum bókum og skjölum
verið stolið úr geymslum Konung-
legu bókhlöðunnar. Ritverkin og
skjölin væru frá 17., 18. og 19. öld. Á
meðal þeirra væru frumútgáfur bóka
andans manna á borð við Immanúel
Kant, Thomas Moore og John Milt-
on. Þá munu frumútgáfur ritverka
eftir stjörnufræðingana Tycho
Brahe og Johan Kepler einnig hafa
horfið úr geymslum safnsins.
„Þetta er án nokkurs vafa stærsti
stuldur á menningarverðmætum í
sögu Danmerkur,“ sagði Nielsen.
Talsmaður lögreglunnar í Kaup-
mannahöfn sagði að 1.600 bækur
sem tilheyrðu Konunglegu bókhlöð-
unni hefðu fundist í Danmörku og
erlendis.
Lögregla vildi ekki greina nánar
frá málavöxtum. Nöfn hinna
grunuðu voru ekki birt og ekki var
sagt hversu langur gæsluvarðhalds-
úrskurður hefði verið kveðinn upp
yfir þeim. Danskir fjölmiðlar kváð-
ust hafa heimildir fyrir því að konan
hefði verið handtekin í nóvember.
Hún væri í gæsluvarðhaldi í Vestre-
fangelsinu ásamt syni sínum og
tengdadóttur.
Eiginmaður konunnar lést í fyrra.
Hann starfaði áratugum saman í
Konunglegu bókhlöðunni.
Ábending frá Lundúnum
Í dönskum fjölmiðlum sagði að
ekkjan sem er 68 ára hefði verið
handtekin eftir að hún hafði reynt að
selja skjöl eða bækur í gegnum
Christie’s uppboðsfyrirtækið í
Lundúnum. Þau ritverk hefðu verið
talin 20 til 30 milljóna íslenskra
króna virði. Starfsmenn Christie’s
hefðu greint forráðamönnum bóka-
safnsins frá þessu.
Kolding Nielsen sagði það eitt að
„vísbending“ hefði borist frá Bret-
landi fyrir nokkrum mánuðum þegar
reynt hefði verið að koma þar í verð
gömlum bókum.
Framkvæmdastjóri safnsins sagði
að verkin sem stolið var væru millj-
óna virði í dönskum krónum talið en
fékkst ekki til að gefa nákvæmari
upplýsingar. Talsmaður lögreglu
sagði hins vegar að talið væri að
verðmæti þýfsins væri um 1.500
milljónir íslenskra króna.
Framkvæmdastjórinn sagði kon-
una hafa reynt að selja „allnokkrar“
frumútgáfur bóka frá 17., 18 og 19.
öld. Ekki fékkst uppgefið hversu
margar bækur hefðu verið seldar né
hvar en dagblaðið Berlingske Tid-
ende kvaðst hafa heimildir fyrir því
að bækur fyrir 80 til 100 milljónir ís-
lenskra króna hefðu verið seldar í
gegnum erlend uppboðsfyrirtæki.
25 ára ráðgáta
Stuldurinn á bókunum er ekki að
uppgötvast fyrst nú. Vitað var að
verðmætum ritum hefði verið stolið
úr geymslum bókhlöðunnar á sjö-
unda og áttunda áratug liðinnar ald-
ar. Málið var rannsakað án þess að
niðurstaða fengist. Kolding Nielsen
sagði að menn hefðu enga hugmynd
haft um hver verið hefði að verki. Nú
væru þrír mánuðir liðnir frá því að
rannsóknin hófst á ný og stæði hún
enn yfir. Sagði í fréttum danskra
fjölmiðla að málið væri sýnilega mun
umfangsmeira en talið hefði verið til
þessa.
Stórfelldur stuldur á
merkum ritverkum
Ekkja fyrrverandi starfsmanns við Konunglega
bókasafnið í Kaupmannahöfn í gæsluvarðhaldi
STÓRVIÐRI í Bretlandi hafa tvö-
faldast á undanfarinni hálfri öld
vegna þess að loftslagsbreytingar
hafa valdið því leið djúpu lægðanna
sem áður fyrr fóru beina leið til Ís-
lands liggur nú sunnar. Frá þessu
var greint á fréttavef breska blaðs-
ins The Guardian í gær.
Eru þetta niðurstöður rannsókna
sem gerðar voru á vegum Hadely-
veðurrannsóknarstofnunarinnar í
Exeter. Geoff Jenkins, yfirmaður
stofnunarinnar, birti niðurstöðurnar
á umhverfisráðstefnunni sem nú
stendur í Mílanó. Stjórnmálamenn
eru þar að reyna að koma sér saman
um Kyoto-bókunina til að unnt sé að
lögfesta að dregið skuli úr losun
gróðurhúsalofttegunda.
Í niðurstöðum rannsóknarinnar
segir að hvað svo sem stjórnmála-
mennirnir ákveði séu allnokkrar
loftslagsbreytingar og hækkun yfir-
borðs sjávar óhjákvæmilegar, og að
núverandi þróun muni færast í
aukana.
„Samanburður á dálítilli fækkun
stórviðra á Íslandi og aukningu á
Bretlandi er tiltölulega afgerandi
vísbending um að veðraferillinn, eða
Norður-Atlantshafssveiflan, eins og
við nefnum hana, hefur færst sunn-
ar,“ hefur The Observer eftir Jenk-
ins.
Í niðurstöðum Hadley-stofnunar-
innar kemur einnig fram að hitastig í
heiminum hefur haldið áfram að
hækka á þessu ári og á fyrstu átta
mánuðum þess var meðalhiti í heim-
inum einni gráðu hærri en fyrir einni
öld. Allt útlit er fyrir að þetta verði
heitasta ár sem um getur í Bretlandi
síðan mælingar hófust.
Stórviðra-
samara í
Bretlandi
CHRISTOPH Blocher, leiðtogi
Svissneska þjóðarflokksins, var í
gær kjörinn í ríkisstjórn landsins í
sögulegum kosningum á þinginu, en
þetta er í fyrsta sinn í 44 ár sem
breyting verður á sætaskipan flokk-
anna í stjórninni.
Blocher er eindreginn hægrisinni
og þekktur fyrir andstöðu við inn-
flytjendur og aðild að Evrópusam-
bandinu. Hann lagði fram kröfu um
stjórnarsæti í kjölfar mikils sigurs í
kosningum í október. Í atkvæða-
greiðslu á þinginu hlaut hann 121 at-
kvæði og velti Ruth Metzler, þing-
manni kristilegra demókrata, sem er
miðjuflokkur, úr sessi.
Frá lokum síðari heimsstyrjaldar
hafa sömu fjórir flokkarnir átt aðild
að samsteypustjórn í Sviss og hafa
ráðherrar jafnan verið sjö, tveir sósí-
alistar, tveir róttækir, tveir frá
kristilegum demókrötum og einn frá
Svissneska þjóðarflokknum. At-
kvæðagreiðslu var fram haldið í gær,
en þess var vænst að hinn ráðherra
Þjóðarflokksins myndi halda sæti
sínu og því myndu kristilegir demó-
kratar einungis hafa einn ráðherra.
Þjóðarflokkurinn hefur aukið fylgi
sitt verulega eftir að hafa sveigt enn
lengra til hægri, og er nú stærsti
flokkur á þingi. Hafði flokkurinn
hótað að hætta í stjórninni og ganga í
lið með stjórnarandstöðunni fengi
Blocher ekki ráðherrasæti.
Reuters
Christoph Blocher brosir breitt eftir að hann var í gær kjörinn í ríkisstjórn.
Fyrsta breyting
í Sviss í 44 ár
ERLAND Kolding Nielsen, fram-
kvæmdastjóri Konunglegu bókhlöð-
unnar í Kaupmannahöfn, sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær-
kvöldi að íslenskar bækur og skjöl
hefðu ekki horfið úr geymslum
safnsins á sjöunda og áttunda ára-
tug liðinnar aldar.
„Við vitum nákvæmlega hvaða
skjöl og bækur vantar. Í þeirri deild
safnsins þar sem stuldurinn fór
fram voru ekki geymdar gamlar ís-
lenskar bækur eða skjöl. Íslensk
handrit eru í handritadeildinni og
gamlar íslenskar bækur í dönsku
deildinni. Ég get því fullyrt að ís-
lenskum menningarverðmætum var
ekki stolið úr safninu,“ sagði hann.
Kolding Nielsen sagði að nú væru
um 1.800 bækur og skjöl fundin en
alls hefði um 3.200 verkum verið
stolið úr safninu á sjöunda áratugn-
um og fram til ársins 1978. „Mál
þetta er að leysast og hér hafa
fræðimenn og lögreglumenn,
danskir sem erlendir, unnið mikið
afrek,“ sagði hann.
Íslenskum bók-
um ekki stolið