Morgunblaðið - 21.11.2004, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 2004 11
um það leyti sem Okin skrifaði grein sína átti
hugtakið fjölkvæni við um 200 þúsund fjöl-
skyldur í París. Reyndar ákváðu stjórnvöld síð-
an að viðurkenna aðeins eitt hjónaband þeirra
manna, sem í hlut áttu, en ástæðan var fremur
álagið sem slíkar fjölskyldar höfðu í för með sér
í félagslega kerfinu en að tekin hefði verið sið-
ferðisleg afstaða.
Það má setja spurningamerki við þá ákvörð-
un að líða fjölkvæni í þágu fjölmenningar. Okin
bendir á að þegar fjölmiðlar loks ákváðu að
grafast fyrir um afstöðu kvenna í slíkum fjöl-
skyldum töldu þær fjölkvæni óumflýjanlegt og
vart þolandi í þeim Afríkuríkjum, sem þær
komu frá. Þeim fannst óþolandi að búa við þess-
ar aðstæður í Frakklandi og lýstu því hvernig
skortur á einkarými í þröngum íbúðum leiddi
til fjandskapar, andúðar og jafnvel ofbeldis
milli kvennanna og gagnvart börnum hver ann-
arrar.
Þótt fjölkvæni sé bannað í Þýskalandi er það
enn liðið ef mennirnir koma frá löndum þar
sem fjölkvæni er leyft, til dæmis Marokkó, Als-
ír eða Saudi-Arabíu.
Sú staða að búa í einum menningarheimi inn-
an veggja heimilisins á meðan allt annar menn-
ingarheimur bíður utan dyra hefur reynst
mörgum múslímakonum í Þýskalandi dýr-
keypt. En það kemur fleira til. Í tyrknesku
samfélögunum í Þýskalandi er mun strangara
andrúmsloft en nokkru sinni í Tyrklandi sjálfu.
Í Der Spiegel er sögð saga Leylu frá Dort-
mund, sem nú er 36 ára gömul, gengur ekki um
með slæðu og er frjálsleg í fasi. Hún á að baki
20 ára hjónaband, 20 ára barsmíðar af hálfu
eiginmannsins og tengdaforeldranna, 20 ár nið-
urlægingar og fangelsunar, þar til hún sagði
hingað og ekki lengra: „Hún óskar sér þess
stundum að hún hefði aldrei farið frá Tyrk-
landi. „Þar er líf fólks mun nútímalegra en hjá
okkur hér í Þýskalandi. Þar fer fólk á diskótek,
það fer út.“ Hún ætlaði ekki að trúa því þegar
hún fór í fyrsta sinn á ströndina í Alanya [í
Tyrklandi] og sá allar tyrknesku konurnar
klæddar í eggjandi bíkiní, hluti af frjálslyndri
milli- og yfirstétt, sem ekki hafði yfirgefið land
sitt.
Uppvöxtur hennar var með öðrum hætti,
sem Tyrki í Þýskalandi. Vegna þess að [þar]
safnast saman landar úr lægri stéttum. Þeir
tóku með sér sína hefðbundnu heimsmynd
feðraveldisins til nýju heimkynnanna. Menn
eins og faðir Leylu, sem leyfði henni ekki að
vera með í leikfimi af ótta við að meyjarhaft
hennar myndi rifna því að þar með væru dæt-
urnar orðnar verðlausar á hjónabandsmark-
aðnum. Eftir fimmta bekk mátti hún ekki leng-
ur fara í skólann og mátti einu gilda um
skólaskyldu. Faðirinn skrifaði afsökunarbréf,
„hann vildi ekki að við lærðum neitt“.
Þegar hún var 16 ára komu foreldrar hennar
með eiginmann. Hún samþykkti, hún hefði
samþykkt hvað sem var til að komast út úr
fangelsinu. „Mig grunaði ekki að ástandið ætti
eftir að versna.“
Og það átti eftir að versna, en þegar hún
kvartaði við foreldrana sögðu þeir að það
myndi batna þegar hún eignaðist barn. Þegar
börnin komu sögðu þeir: „Þú getur ekki skilið,
þú átt barn.“
Leyla var lamin, hvað eftir annað. Þegar hún
lá á sjúkrahúsi græn og blá af barsmíðum einu
sinni sem oftar vildi hún komast í kvenna-
athvarf, sem vinkona hennar hafði sagt henni
frá. Leyla hringdi í móður sína, sem sagði nei.
Hún hafði ekki mátt til þess að rífa sig lausa frá
þessari neitun. „Ég kemst ekki út úr þessu.“
Örlög Leylu munu ekki vera einsdæmi í
Þýskalandi og undarlegt til þess að hugsa að
tyrkneskra kvenna bíði önnur og betri örlög í
Tyrklandi en í Þýskalandi. 30% þeirra kvenna,
sem leita í kvennaathvörfin í Þýskalandi eru
múslímar og langflestar þeirra frá Tyrklandi.
Þær eru ekki aðeins frábrugðnar öðrum fórn-
arlömbum, sem þangað leita vegna trúarinnar,
heldur einnig vegna þess að þær hafa mátt þola
ofbeldið mun lengur og hafa verið beittar mun
meira harðræði.
Gildir sjaría í Evrópu?
Ýmislegt bendir til þess að í samfélögum
múslíma í Evrópu gildi lög þeirra, sjaría. Ekki
er langt síðan spænskur ímam mæltist til þess
að ekki væru notuð of gild barefli til að berja á
hendur og fætur kvenna. Í Tyrkjahverfum í
Berlín, Nürnberg og München ríkir mikill agi
meðal hinna strangtrúuðu. Allir taka þátt í að
vaka yfir konunum, hvort sem það er slátr-
arinn, læknirinn eða lögmaðurinn í hverfinu.
Eini staðurinn, sem stelpurnar komast undan
eftirliti, er í skólanum. Lítið þarf til að ögra
þessu samfélagi. Til dæmis er karlmönnum
innrætt að kona sem ekki ber slæðu sé dræsa
eða hóra. Konur, sem ganga um án höfuðklúts í
þessum hverfum eiga á hættu að vera eltar af
hópum drengja eða karla og vera hótað með
nauðgunum. Dæmi eru um hópnauðganir.
Þýskukennslan dulbúin sem saumanámskeið
Aðstæðurnar eru með þeim hætti að í fé-
lagsþjónustunni í Stuttgart hafa verið sett á svið
saumanámskeið þar sem tyrkneskum konum er
kennd þýska – og um leið talað um það hvar þær
geti leitað sér hjálpar. Eiginmennirnir óttast það
að konurnar verði of sjálfstæðar. Sums staðar
hefur einfaldlega orðið að leggja þýskunáms-
keiðin niður vegna þess að enginn skráir sig.
Þrýstingurinn í Tyrkjahverfunum er gríð-
arlegur. Í Der Spiegel er sögð saga fjölskyldu,
sem árið 1970 flutti með tveggja ára dóttur sína
frá Ankara til Þýskalands. Fyrst bjó fjölskyldan
í Berchtesgaden og því næst í smábænum Unna
í Nordrhein-Westfalen. Það voru lítil samskipti
við aðra Tyrki og dóttirin, sem í blaðinu er ekki
kölluð sínu eigin nafni, átti þýska vini og mátti
fara ein út. Faðir hennar fékk sér meira að segja
af og til bjór. Þegar fjölskyldan flutti í Tyrkja-
hverfi í Lünen-Gahmen breyttist allt. Foreldr-
arnir breyttust og allt í einu gekk allt út á það
hvað nágrannarnir myndu halda. Þegar strákar
úr skólanum komu að ná í hana lagði pabbi
hennar hendur á hana. Skyndilega tók bróðir
hennar upp á því að elta hana þegar hún fór út
að hlaupa. Þar kom að hún mátti aðeins fara út
þær helgar, sem fjölskyldan var boðin í brúð-
kaup vegna þess að þar var brúðarmarkaðurinn.
„Foreldrar mínir voru undir gríðarlegum þrýst-
ingi um að taka þátt í þessu,“ segir hún.
Múslímasamfélögin á Vesturlöndum munu
fara stækkandi á næstu árum og áratugum og
hafa aukin áhrif. Múslímar hafa búið í Evrópu
svo öldum skiptir. Um miðja síðustu öld kom
mikill fjöldi múslíma til Vestur-Evrópu og stóð
bylgjan allt fram á áttunda áratuginn. Til Bret-
lands komu einkum innflytjendur frá Suður-
Asíu, innflytjendur frá Norður-Afríku til
Frakklands, tyrkneskir innflytjendur til
Þýskalands og Tyrkir og Marokkómenn til
Hollands og Belgíu. Talið er að um 15 milljónir
múslíma búi nú í ríkjum Evrópusambandsins,
þar af um 5 milljónir í Frakklandi og 2,5 millj-
ónir í Þýskalandi og á Bretlandi. (Samkvæmt
tölum, sem birtar eru á vef Hagstofu Íslands,
var enginn skráður í Félag múslíma á Íslandi
árið 1996, en 289 manns í fyrra.) Múslímar eru
um 4% af íbúum Evrópusambandsins og þeir
eignast um 7% barnanna, sem fæðast innan
þess.
Vaxandi pólitískur styrkur
Pólitískur styrkur múslíma fer vaxandi og
hafa til dæmis verið settar fram kenningar um
að þeir hafi skipt sköpum í forsetakosning-
unum í Bandaríkjunum árið 2000, síðustu kosn-
ingum í Þýskalandi, haft áhrif á það að Jacques
Chirac Frakklandsforseti ákvað að leggjast
gegn Íraksstríðinu og refsað Tony Blair fyrir
að styðja stríðið. Í dagblaðinu Financial Times
var fyrir skömmu rifjað upp að nokkru fyrir
kosningarnar árið 2000 hefði George W. Bush
sagt í framhjáhlaupi í kappræðum við Al Gore
að hann hefði áhyggjur af því að bandarísk
stjórnvöld tækju arabíska Bandaríkjamenn
sérstaklega fyrir á flugvöllum og notuðu leyni-
lega fengnar upplýsingar um arabíska og músl-
ímska innflytjendur. Hálfum mánuði fyrir
kosningarnar lýstu áhrifamikil pólitísk samtök
bandarískra múslíma yfir stuðningi við Bush.
Rúmlega 70% þeirra kusu hann. Í Flórída fékk
hann að minnsta kosti 60 þúsund fleiri atkvæði
en Gore frá múslímum.
Í kosningunum í Þýskalandi í september
2002 ráðlögðu regnhlífarsamtök rúmlega 200
félaga og samtaka tyrkneska samfélagsins í
landinu Tyrkjum að kjósa stjórnarflokkana,
jafnaðarmenn eða græningja. Samtökin höfðu
sent öllum flokkum landsins sjö spurningar og
áttu svörin að ráða því hver fengi stuðning
þeirra. Kristilegi flokkurinn í Bæjaralandi,
CSU, lét ógert að svara þeim og lýstu samtökin
þá yfir því að stundum væri ekkert svar líka
svar. Mjög mjótt var á munum í kosningunum
og fengu jafnaðarmenn aðeins 0,8% fleiri at-
kvæði en kristilegu flokkarnir tveir. Kannanir
sýndu að 225 þúsund af 300 þúsund tyrk-
neskum Þjóverjum hefði kosið annaðhvort
jafnaðarmenn eða græningja, samstarfsflokk
þeirra.
Það sem hér hefur komið fram á vitaskuld
ekki við um allar þær milljónir múslíma, sem
búa í Evrópu um þessar mundir. Ofstækið
leynir sér hins vegar ekki og þegar pólitísk
morð eru framin til þess að þagga niður í and-
stæðingunum er ljóst hversu alvarlegt og eld-
fimt ástandið er orðið.
AP
Múslímakonur í Fathi-moskunni í Bremen í Þýskalandi. Í Tyrkjahverfum í Berlín, Nürnberg og Mün-
chen ríkir mikill agi meðal hinna strangtrúuðu. Allir taka þátt í að vaka yfir konunum, hvort sem það
er slátrarinn, læknirinn eða lögmaðurinn í hverfinu og þrýstingurinn er gríðarlegur.
Reuters
Palestínsk kona heldur á Kóraninum við mótmæli sem efnt var til vegna ákvörðunar franskra
stjórnvalda um að banna höfuðklúta í frönskum skólum í Khan younis-flóttamannabúðunum á
suðurhluta Gazasvæðisins nú í haust.
Úr mynd Theos van Gogh „Submission“ . Þar fara leikkonur með lýsingar raunverulegra múslíma-
kvenna á heimilisofbeldi, nauðungarhjónabandi og nauðgun af hálfu ættingja. Konurnar eru greini-
lega naktar og á líkama þeirra hafa verið letruð vers úr Kóraninum til réttlætingar heimilisofbeldis.
kbl@mbl.is