Morgunblaðið - 21.11.2004, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 2004 17
Fimmtudagur 25. nóvember
9.00 Skráning hefst
9.30 Þingsetning
Óli H. Þórðarson, formaður Umferðarráðs.
Umferðaröryggismál á krossgötum
Stefnuræða Sturlu Böðvarssonar, samgönguráðherra.
,,Umferðarljósið“, verðlaunagripur Umferðarráðs, veittur
í sjötta sinn þeim aðila, einstaklingi, stofnun eða samtökum
sem unnið hafa sérstaklega árangursríkt og/eða
eftirtektarvert starf á sviði umferðaröryggismála.
Tónlist Ragnheiður Gröndal, söngkona.
10.30 Hvar stöndum við – hvert stefnum við?
Umferðaröryggisáætlun til 2016
Björn Ágúst Björnsson, formaður starfshóps um
endurskoðaða áætlun.
10.40 Vegagerðin
Jón Rögnvaldsson, vegamálastjóri.
10.50 Umferðarstofa
Karl Ragnars, forstjóri.
11.00 Lögreglan
Ólafur Hauksson, lögreglustjóri á Akranesi,
formaður Sýslumannafélags Íslands.
11.10 Rannum – Rannsóknarráð umferðaröryggismála
Hreinn Haraldsson formaður, framkvæmdastjóri
þróunarsviðs Vegagerðarinnar.
13.00 Árekstravarnir á vegriðsendum og á öðrum
umferðarmannvirkjum auka umferðaröryggi
Pål Bjur ráðgjafi, markaðsstjóri hjá Euroskilt AS í Noregi.
13.15 „EuroRAP“ (European Road Assessment Program)
Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB, og
Ólafur Guðmundsson, stjórnarmaður í LÍA og FÍB
fjalla um evrópskt gæðakerfi sem flokkar öryggi vega á
sambærilegan hátt og bifreiðir eru stjörnumerktar
eftir öryggi (EuroNCAP).
13.45 Áhrif umferðareftirlits lögreglu á umferðarhraða
Eiríkur Hreinn Helgason, yfirlögregluþjónn í
Lögregluskóla ríkisins.
14.00 Hefur áróður áhrif á umferðaröryggi?
Birgir Hákonarson, framkvæmdastjóri
umferðaröryggissviðs Umferðarstofu.
14.15 Fækkun umferðarslysa á Norðurlandi
Ástríður S. Grímsdóttir, sýslumaður í Ólafsfirði.
15.00 Aldur ökutækja og slys
Kristján V. Rúriksson og Einar Einarsson,
verkefnastjórar hjá Umferðarstofu.
15.15 Umferðarkannanir 1985–2002
Kjartan Þórðarson, sérfræðingur hjá Umferðarstofu, og
Valdimar Briem, sálfræðingur, Háskólanum í Lundi.
15.30 Liggur þér lífið á?
Jón Sigurðsson, svæfingalæknir,
nú starfsmaður hjá Tryggingastofnun ríkisins.
15.45 Ungir ökumenn og mat þeirra á hættu í umferðinni
Rannveig Þórisdóttir, félagsfræðingur
hjá Ríkislögreglustjóranum.
Föstudagur 26. nóvember
9.00 Slasaðir í umferðarslysum sl. 30 ár
Brynjólfur Mogensen, sviðsstjóri lækninga,
Slysa- og bráðasviði Landspítala - háskólasjúkrahúss.
9.15 Áhrifaþættir meiðsla í umferðarslysum
– munur á meiðslum ökumanna
jeppa og fólksbifreiða
Guðmundur Freyr Úlfarsson, aðstoðarprófessor í
byggingarverkfræði við Washingtonháskóla í St. Louis.
9.30 Slysin og mannslíkaminn
Kristín Sigurðardóttir, læknir á slysa- og bráðadeild
Landspítala - háskólasjúkrahúss.
9.45 Af hverju ekur fólk ölvað?
Ágúst Mogensen, framkvæmdastjóri
Rannsóknarnefndar umferðarslysa.
10.00 Þróun alvarlegra umferðarslysa á Íslandi
Einar Magnús Magnússon, fréttastjóri Umferðarstofu.
10.50 Framtíðarsýn í umferðarmálum (Mobility, Society
and Traffic Safety)
Max Mosley, forseti FIA (Federation Internationale
De L´ Automobile).
11.15 Pallborðsumræður:
Þátttakendur auk Max Mosley, Árni Sigfússon, formaður
FÍB, Erna Gísladóttir, formaður Bílgreinasambandsins,
Ómar Þ. Ragnarsson, fréttamaður, Ragnhildur
Hjaltadóttir, ráðuneytisstjóri í samgönguráðuneytinu og
Sigurður Helgason, verkefnastjóri hjá Umferðarstofu.
Þátttakendur skiptast í umræðuhópa samkvæmt
dagskrárliðum þingsins.
Talsmenn umræðuhópa gera grein fyrir starfi
þeirra – ályktanir þingsins.
15.40 Þingslit.
Umferðarþing er öllum opið. Þátttökugjald með veitingum er
12.500 kr. Skráning er á heimasíðu Umferðarstofu, www.us.is, til
23. nóvember. Þar er að finna nánari upplýsingar um þingið.
Einnig í síma 580 2000.
UMFERÐARÞING
2004
Dagskrá
Grand Hótel Reykjavík
25. og 26. nóvember
urbænda hefur ekki haft mikið hag-
lendi þar, nema við Lækjarvelli og
mýrarvik við austurenda Djúpa-
vatns. Lækurinn á Lækjarvöllum
fellur í fallegum sveigum eftir vall-
lendisflöt. Skemmtileg gönguleið og
fremur greiðfær er þaðan vestur á
Selvallafjall; þar til sést yfir Spá-
konuvatn, Keili og vestanverðan
skagann.
Í norðaustri rís nálægur fjalla-
klasi, Trölladyngja fjærst en
Grænadyngja sunnar og síðan
Fíflavallafjall næst Móhálsadal.
Báðum megin við dyngjurnar sjást
vestustu og austustu hverfi Reykja-
víkur, Esjan í baksýn, en austar
gnæfa Botnssúlur og Skjaldbreiður
yfir Mosfellsheiði og „litlu sunnar
Hlöðufell“.
Næst í þessu útsýni eru Sogin,
djúpur, giljum skorinn dalur, sunn-
an og vestan við Grænudyngju. Þar
er voldugt litaspil; gróðurtorfur
sem verða dökkgrænar á sumri líkt
og borið hafi verið á þær, þverskor-
inn jarðlagastafli með ljósgráu
bergi, aðallega leirlögum, upphit-
uðum af jarðhita. Líparít eða ljós-
grýti, sem Guðmundur Kjartansson
jarðfræðingur nefndi svo, er ekki
þarna að finna. Í Sogum er litskrúð-
ugasta umhverfi í nánd við höf-
uðborgarsvæðið og samt eru æði
margir sem aldrei hafa litið það
augum.
Við erum ekki beint vakandi fyrir
möguleikunum með annað eins land
rétt við bæjardyrnar. Þar ætti að
vera risið fjallahótel og jafnframt
heilsuhótel sem nýtt gæti jarðhit-
ann og hann er ekkert smáræði. Við
Trölladyngju er eitt stærsta háhita-
svæði á Reykjanesskaga og ónotað
með öllu. Þangað þarf að leggja
góðan veg, annaðhvort frá Höskuld-
arvöllum vestanmegin eða úr
Móhálsadal og búa til aðgengi fyrir
alla þá sem ekki eru göngufærir.
Möguleikar fyrir göngustíga um
fjalllendið allt í kring eru óend-
anlegir; má líta á það sem ómet-
anlega auðlind fyrir almenning
jafnt sem ferðaþjónustu á höfuð-
borgarsvæðinu að eiga aðra eins
náttúru í næsta nágrenni.
Ríkidæmi en lítið barnalán
Snorri Sturluson er einn þeirra
fjölmörgu þekktu einstaklinga sem
Gísli fjallar um í skrifum sínum.
Halldór Laxness hefur Brekku-
kotsannál með því að vitna í vitran
mann sem sagði, „að næst því að
missa móður sína sé fátt hollara
úngum börnum en missa föður
sinn“. Menn hafa samt gizkað á að
skyndilegur viðskilnaður Snorra
Sturlusonar við móður sína, þegar
hann var á barnsaldri, hafi síðar
komið fram í því að Snorri virðist
lítt hafa bundizt eigin börnum til-
finningaböndum. Barnalán hans
varð eftir því. Ekki er heldur víst
að Snorri hafi unnað Herdísi, fyrri
eiginkonu sinni, sem hann skildi við,
né heldur Hallveigu, sem hann
gerði helmingafélag við. Sú ráðstöf-
un samsvarar kaupmála og hefur
verið ígildi hjónabands. Hvor-
tveggja ráðahagurinn byggðist á að
tryggja sér ríkidæmi. Hafi ástin
ekki verið sem skyldi í hjónasæng-
inni á Borg og í Reykholti, þá bætti
Snorri sér það upp með frillum og
framhjátökubörn átti hann. Í þeirri
grein hafði hann líka fengið skóla í
Odda þar sem Jón Loftsson og Sæ-
mundur, sonur hans, og fleiri Odda-
verjar voru sízt af öllu einnar konu
menn og létu gjarnan frillur sínar
standa fyrir búum á eignarjörðum.
„Gerðist hann þá höfðingi mikill,
því eigi skorti fé. Snorri var hinn
mesti fjárgæzlumaður, fjöllyndur
og átti börn við fleiri konum en
Herdísi.“ Svo segir um Snorra árið
1206 í Sturlungu.
Við getum laumast í huganum inn
í skálann í Reykholti þar sem fjöl-
skylda Snorra er saman komin eftir
brúðkaupsveizlu. Snorri hefur gift
Hallberu, dóttur sína, Árna Magn-
ússyni og ég sé að vel fer á með
ungu hjónunum. Snorri lyftir staupi
og skálar en undirtektir eru dauf-
legar. Í skálanum ríkir frekar dap-
urleg stemmning. Sé ungan son
Snorra og veit að hann er auk-
nefndur „murtur“. Hann er lítill
vexti, hnugginn í bragði, enda sagð-
ur í ástarsorg. Ójú, hann er sagður
bera hlýjan hug til stúlku af ætt
Oddaverja og mörgum finnst ill-
skiljanlegt hversvegna Snorri kem-
ur í veg fyrir þann ráðahag. Jóni
þykir líklega ekki mjög vænt um
föður sinn. Síðar er ljóst að úr þess-
um manni verður ekki neitt; hann
fer utan til Noregs og er þar að öll-
um líkindum á fylliríi þegar hann
fær öxi í hausinn svo af hlýzt bani.
Óheppilegt fyrir Gissur Þorvalds-
son að hann hélt Jóni föstum þegar
einhver annar slæmdi í hann öxinni;
sérstaklega óheppilegt vegna þess
að Gissur hafði verið tengdasonur
Snorra. Það þótti gagnlegt að
krækja saman Sturlungum og
Haukdælum með því að Gissur
gengi að eiga Ingibjörgu Snorra-
dóttur. En ekki var þeim skapað
nema að skilja og sonur þeirra dó í
barnæsku.
Órækja, sonur Snorra, er þarna
einnig og virðist fremur forðast föð-
ur sinn. Hann á eftir að taka þátt í
ófriði og manndrápum og verða
sjálfur fórnarlamb sjúklegs ofbeldis
þegar Sturla, frændi hans, stingur
úr honum auga og hálfgeldir hann
við Surtshelli. Þá var barnalán
Snorra í lágmarki þegar hann hafði
lofað Órækju, syni sínum, Stafholti í
kvonarmund við giftingu. Þegar til
á að taka svíkur Snorri samkomu-
lagið og vill senda Órækju til að
taka við mannaforráðum vestur á
Vestfjörðum.
Samskipti þeirra feðga eiga eftir
að snúast uppí fullan fjandskap og
hefði líklega orðið bardagi þegar
Órækja kemur suður í Borgarfjörð
með áttatíu manna lið. En Snorri er
þá ekki heima í Reykholti, heldur á
búi sínu á Bessastöðum. Þar fréttir
hann af liðinu og siglir þegar norð-
ur yfir Faxaflóa, upp í Hvítá og
hraðar sér heim í Reykholt. Hann
þykist öruggur um sig með tvö
hundruð manna lið sem hann skipar
í virkið við bæinn. En það dugar
ekki. Strákurinn er staðkunnugur
og veit um leynigöngin. Á svip-
stundu er hann kominn inn í bæ
með vopnaða sveit. Ekki kemur til
neinna meiðinga, en nú verður
Snorri að standa við sín heit;
Órækja fær Stafholt.
Við sjáum líka dótturinni Hall-
beru bregða fyrir. Hana hafði
Snorri gift Kolbeini unga, skag-
firzkum höfðingja, en hjónabandið
varð óhamingjusamt. Þau voru
barnlaus og skildu. Hallbera fór aft-
ur heim til mömmu; þar missti hún
heilsuna og dó á bezta aldri.
Þetta barnaólán er ekki einleikið,
en stafar af því að Snorri er ekki
góður faðir þó hann sé snjall rithöf-
undur. Börnum sínum skákar hann
fram og aftur eins og peðum á tafl-
borði. Hamingjan er greinilega ekki
heimilisföst í Reykholti.
Hvernig leit Snorri út?
Mannlýsingar í Sturlungu eru yf-
irleitt óskýrari en í Íslendingasög-
um. Afkastamesti skrásetjari at-
burða á Sturlungaöld, Sturla
Þórðarson, var náfrændi Snorra;
hann hefur þekkt persónulega
flesta þá sem mest koma við sögu
og ekki fundizt nauðsynlegt að lýsa
útliti þeirra. Að vísu má fá ein-
hverja hugmynd um menn eins og
Gissur Þorvaldsson, Sturlu Sig-
hvatsson og reyndar einnig Snorra
Sturluson. Sú mynd sem við fáum
af Snorra þar er þó óskýr.
Viðteknar hugmyndir okkar um
útlit Snorra eru að mestu fengnar
frá Noregi. Á 19. öldinni voru
Snorramyndir viðfangsefni norskra
myndhöggvara; hinar elztu eftir
Middelthun, Borch og Skeibrok, en
einnig er til höggmynd af Snorra
eftir Danann Otto Evens. Fimmta
höggmyndin er Snorramynd Gust-
avs Vigeland sem Norðmenn gáfu
Íslendingum 1947. Hún hefur síðan
staðið á stalli í Reykholti. Ennþá
kunnari Snorramynd er teikning
norska málarans Christians Krogh,
vegna þess að hún var birt í Ís-