Morgunblaðið - 21.11.2004, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Fólkið á Grettisgötu 32 sem gaf Jónasi fermingargjöfina ómetanlegu. Í miðið er
amma hans, Jóna Guðmundsdóttir, en frá vinstri fimm af börnum hennar: Leif-
ur, Sigurður, Jóhanna, Guðni og Þórður.
Ég man það eins og það hafigerst í gær.Við pabbi vorum á leiðtil Þorlákshafnar fráReykjavík í nýja Opel-
bílnum hans. Allt í einu segir hann
við mig:
„Hvernig litist þér á að Margrét
kæmi til okkar aftur, Jónas minn?“
„Vel,“ svara ég samstundis. Við
höfðum þá verið einir í Þorlákshöfn
í alllangan tíma, og ég hafði kunnað
frelsinu vel. En því var ekki að
neita að betra var að hafa ráðskonu
á heimilinu, og Margrét hafði áður
gengið mér í móðurstað. Hún var
myndarleg og stjórnsöm; kannski
ívið of ráðrík fyrir strák eins og
mig.
Við heimsóttum Margréti nokkr-
um sinnum, á meðan hún bjó í
Bröttugötu og vann í Café Höll. Og
samkvæmt ævisögu hennar mun
faðir minn hafa boðið henni í bílferð
til Þorlákshafnar til þess að sýna
henni þetta fámenna en vaxandi
þorp. Henni leist ekki ýkja vel á
staðinn; hún kveðst hafa talið húsin
og þau hafi ekki verið nema tólf.
Einnig sýndi pabbi henni húsið sem
hann var að reisa og yrði fullbúið
áður en langt um liði.
Margrét treysti sér ekki til að
svara beiðni föður míns strax, svo
að niðurstaðan varð sú að hún
hugðist fara heim til Þýskalands
seint á árinu 1956, hugsa málið yfir
hátíðirnar, en ákveða síðan hvort
hún settist að á heimaslóðum eða
kæmi aftur til Íslands.
Skömmu áður en hún fór afhenti
pabbi henni böggul og sagði að hún
mætti ekki opna hann fyrr en á jól-
unum.
Hún kvaðst í ævisögunni ekki
hafa ætlað að trúa sínum eigin aug-
um, þegar hún opnaði gjöfina í litla
herberginu sem móðir hennar hafði
til umráða í flóttamannabúðunum í
Lübeck: Í pakkanum var armband
úr skíragulli. En jafnframt fylgdi
svohljóðandi bréf:
„Gleðileg jól, elsku Magga mín.
Ég vona að þú hafir það gott í
Þýskalandi. Nú er pabbi alveg að
verða búinn að byggja húsið okkar í
Þorlákshöfn. Hann er meira að
segja búinn að setja þak á það. Nú
vantar bráðum ekkert nema þig og
ég ætla að vona að þú komir aftur
til okkar pabba. Okkur leið öllum
svo vel þegar þú bjóst hjá okkur.
Pabbi segist vilja að þú komir og
búir í nýja húsinu okkar, og ég skal
alltaf vera góður ef þú kemur.
Gleðileg jól,
Jónas Ingimundarson.“
Ég varð ekki lítið undrandi, þeg-
ar ég las þetta í bókinni. Satt að
segja var ég búinn að gleyma þessu
bréfi og ég vissi ekkert um tilurð
ævisögunnar. Það setti að mér ang-
ur og ég hugsaði: Skyldi mamma
mín sjá þetta bréf? Mér leið ekki
vel þá þótt langt væri um liðið.
En hvað sem því líður, þá kom
Margrét til Íslands með Dettifossi
26. febrúar 1956, og við pabbi tók-
um á móti henni á hafnarbakkanum
og buðum hana velkomna.
Sambúð föður míns og Mar-
grétar Róbertsdóttur varð farsæl;
þau giftu sig og eignuðust þrjú
börn; Elísabet Anna fæddist í ágúst
1959, Róbert Karl fjórum árum síð-
ar og Albert Ingi í janúar 1969.
En þá var ég löngu farinn að
heiman. Ég naut góðs af minni
stóru fjölskyldu sem ævinlega var
boðin og búin til að liðsinna mér og
dekra við mig.
Á Rauðarárstígnum
Þegar afi minn og amma í föð-
urætt, Guðjón og Jóna, brugðu búi í
Austurhjáleigunni, fluttu þau til
Reykjavíkur. Þau bjuggu fyrst á
Rauðarárstíg 34, en systkinin sem
ennþá voru ógefin og ókvænt
keyptu síðan hús á Grettisgötu 32;
þá var Guðjón afi minn látinn. Ég
man óljóst eftir þessu litla húsi sem
þau keyptu til niðurrifs og byggðu
á lóðinni glæsilegt ættarsetur.
Í mínum augum var um höll að
ræða, og í henni átti ég athvarf og
griðland hvenær sem ég vildi.
Þarna bjuggu þau öll saman,
amma mín og þau af börnum henn-
ar sem ekki giftust: Sigurður, Jó-
hanna, tvíburarnir Þórður og Leif-
ur og Guðni. Sigurður vann alltaf
sem járnsmiður í Stálsmiðjunni.
Þórður var klæðskeri, rak sauma-
stofu á jarðhæðinni og vann mikið.
Jóhanna átti þvottahús í Reykja-
vík, og var dugnaðarforkur, eins og
þau systkinin öll. Þegar hún kom
heim eftir langan vinnudag tóku
húsverkin við; hún giftist ekki og
helgaði heimilinu alla umfram-
krafta sína. Leifur hafði gengið
með krónískan sjúkdóm frá ung-
lingsárum; hann fékk æxli við
mænuna og lamaðist jafnt og þétt
uns hann varð nánast ósjálfbjarga
og dó langt um aldur fram. Guðni
stundaði nám í Verslunarskólanum
og varð síðan bókari hjá Einari ríka
Sigurðssyni.
Heimilishlýja og alúð bókstaf-
lega umvafði mig um leið og ég
steig fæti inn fyrir dyr á Grett-
isgötunni. Þar var gestrisni, glað-
værð og mikil vinnusemi í öndvegi.
Jóhanna var hlý og elskuð af öll-
um. Það var hún sem hélt saman
stórfjölskyldunni umfram aðra.
Hún stjórnaði heimilinu, og þótt
allir væru samhentir lenti það á
henni að hjúkra og styrkja, fyrst
Leifi og síðan ömmu minni síðustu
ár hennar. Það átti síðan fyrir Jó-
hönnu að liggja að fá krabbamein
og deyja á besta aldri. Hennar var
sárt saknað.
Guðni varð minn nánasti félagi,
enda yngstur, og við fundum ein-
hvern sérstakan samhljóm; hann
hlustaði á tónlist með mér, hann
söng, og við töluðum löngum sam-
an. Hann kvæntist um þetta leyti
Barböru Stanzeit, þýskri konu, og
við áttum líka skap saman; hún
kenndi mér það sem ég kann í
þýsku. Þau eignuðust börn á Grett-
isgötunni, og þá kvað við nýjan tón
í húsinu. Systkinin urðu sex: Greta,
Gunnar, Gylfi, Bryndís, Barbara og
Berglind.
Jólaboðin voru fastur liður í til-
verunni og ógleymanleg með öllu.
Þá var gengið milli hæða og íbúða,
þar sem boðið var upp á íslenskan
jólamat á einum stað, en á öðrum
var súkkulaði á boðstólum með
óteljandi tertum og kökusortum.
Orðið kynslóðabil var ekki komið til
Ómetanleg
fermingargjöf
Bókarkafli – Jónas Ingimundarson átti að mörgu leyti erfiða bernsku. Móðir hans átti við erfið veikindi að stríða og foreldrar hans
skildu er hann var ellefu ára. Það vildi honum til happs að eiga stóra fjölskyldu sem studdi hann með ráðum og dáð, auk þess að
gera sér grein fyrir tónlistarhæfileikum hans eins og fram kemur í þessum kafla úr bók Gylfa Gröndal.
Jónas að spila í fyrsta sinn í fjölskylduboði. Talið frá vinstri: Jóna, amma Jónasar, Guðmundur Guðjónsson, Sigurður
Guðmundsson, afabróðir, Jóhanna, Guðleif F. Pétursdóttir, Geirlaug Þórarinsdóttir, Jónas og Guðlín Kristinsdóttir.
Samrýmdir feðgar, Jónas og Ingimundur Guðjónsson.