Morgunblaðið - 21.11.2004, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Þegar þú segir það,“ segirhún hissa, þegar ég óskahenni til hamingju með 30ára rithöfundarafmælið.„Þeir Jón Oddur og Jón
Bjarni komu fyrst út á bók 1974.
Ósköp líður tíminn hratt.“ Þetta síð-
asta segir hún eilítið ásakandi og lít-
ur til mín. Eins og ég stjórni tím-
anum! Ég gæti það kannski í
ævintýri eftir Guðrúnu Helgadóttur.
En ekki hér.
Að lesa fyrir börnin frá
fyrstu gerð
– Hvað kom til að þú fórst að
skrifa barnabækur?
„Þegar þetta allt byrjaði, var ég
með þrjú lítil börn og eitt stálpaðra.
Það var ekki um auðugan garð að
gresja með lesefni og margt af því
sem gefið var út var óskaplega léleg-
ur pappír.
Mér satt að segja ofbauð það sem
ég var að bera í börnin úr bókasafn-
inu. Ég ákvað að hvíla þau á þessu
og fór að segja þeim sögur í staðinn.
Þannig urðu þeir Jón Oddur og
Jón Bjarni flökkusaga á heimilinu,
sem prjónað var við eftir hendinni.
Þeir voru búnir að vera í munnlegri
geymd í ein tvö ár, þegar hún Silja
Aðalsteinsdóttir komst í þetta hjá
okkur og vildi endilega fá eitthvað af
því til að lesa í morgunútvarpsþætti,
sem hún var með. Hún plataði mig
til þess að setja þetta á blað og þá
lagði Valdimar í Iðunni, sá heiðurs-
maður, við hlustir og bað mig um
meira.
Ég var nú svo samvizkusamur
sósíalisti á þessum árum, að ég fór
með handritið í Mál og menningu, en
sá yndislegi maður, Sigfús Daðason,
sýndi því engan áhuga svo ég fór
með það til Valdimars. Þegar hann
hringdi í mig og spurði hvort ég vildi
hafa skrýtið með ý eða í, vissi ég að
hann ætlaði að gefa söguna út!
Bókin seldist ekkert sérstaklega
fyrir jól, en eftir jól tók salan kipp og
um vorið afhenti minn gamli skóla-
bróðir og vinur, Birgir Ísleifur
Gunnarsson, mér verðlaun fræðslu-
ráðs Reykjavíkur fyrir söguna.
Þetta varð mér anzi mikil hvatning
til þess að halda áfram og taka mig
svolítið alvarlegar! Ég skrifaði fram-
hald um þá bræður og síðan hefur
eitt leitt af öðru.“
Og eitt af öðru hjá Guðrúnu
Helgadóttur er 21 skáldsaga handa
börnum og þrjú leikrit og tvö full-
orðinsverk; skáldsaga og sjónvarps-
leikrit.
Þá hefur Illugi Jökulsson gert
leikgerð fyrir útvarp eftir sögunni;
Sitji guðs englar og hefur komið til
tals, að Þjóðleikhúsið taki verkið til
sýninga.
Þeir Jón Oddur og Jón Bjarni
hafa ratað fleira frá bókunum en á
leiksviðið. Þráinn Bertelsson gerði
um þá kvikmynd og segir Guðrún að
hún hafi ekki komið nálægt kvik-
myndahandritinu. „Ég kann ekkert
til þeirra verka. Ég var óskaplega
taugaveikluð út af kvikmyndinni, en
læknaðist strax og ég sá hana. Hún
var fín.
Þeir eru ódauðlegir þessir pésar
mínir, Jón Oddur og Jón Bjarni,“
bætir Guðrún við og hlær.
Guðrún Helgadóttir hefur m.a.
hlotið Norrænu barnabókaverðlaun-
in og verið tilnefnd til bókmennta-
verðlauna H.C. Andersen og Astrid
Lindgren.
– Af hverju skrifar þú fyrir börn?
„Ætli það sé ekki vegna þess að ég
hef alltaf verið með börn. Ég er elzt
tíu systkina og það yngsta var vart
af höndum, þegar ég var komin með
mitt elzta.
Ég hef alltaf verið áhugamann-
eskja um íslenzka tungu og þess að
lesið sé fyrir börn frá fyrstu gerð.
Það tryggir þeim meiri málþroska
og hreinlega þjálfun í að láta reyna á
hugann.
Börn eru ákaflega skemmtilegir
áheyrendur og lesendur. Þau eru
ekkert að tvínóna við hlutina; þau
láta það skýrt í ljós, ef þeim mislíkar
eitthvað og eru líka ánægð með það
sem gleður þau.“
Barnabækur upp úr kjöllurunum!
– Er það tvennt ólíkt að skrifa fyr-
ir börn og skrifa fyrir fullorðna?
„Það getur verið skrambi snúið að
skrifa fyrir krakka. Margir frábærir
höfundar hafa skrifað bækur fyrir
börn, en ekki náð til barnanna.
Þá má ekki gleymast að taka það
með í reikninginn, að fullorðnir geti
líka lesið barnabækur sér til ánægju.
Mergurinn málsins er sá, að börn
vilja lesa efni, sem þau finna að full-
orðnir lesa líka sér til ánægju. Ég
man þegar ég var að lesa fyrir mín
börn, hvað þeim fannst miklu meira
gaman ef þau sáu að ég skemmti
mér!
Ég held að fólk þurfi að vera hald-
ið einhverri síbernsku til þess að
geta skrifað fyrir börn. Þeir sem eru
orðnir fullorðnir og hafa týnt
barninu, þeir geta ekki gert þetta.
Við sem skrifum fyrir börn meg-
um ekki gera minni kröfur til okkar
Ég er á eilífu
meðgönguskeiði
Hún á þrjátíu ára rithöf-
undarafmæli á þessu ári,
þegar hún sendir frá sér
sína 21. skáldsögu fyrir
börn. Af þessu tilefni ræddi
Guðrún Helgadóttir um
börn og bókmenntir við
Freystein Jóhannsson.
Morgunblaðið/Kristinn
Guðrún Helgadóttir: Björgum barnabókunum upp úr kjöllurunum! — Við sem skrifum fyrir börn megum ekki gera minni
kröfur til okkar sjálfra en þeir sem skrifa fyrir fullorðna. Við þurfum eiginlega að gera meiri kröfur!
á morgun
Helgin
öll…