Morgunblaðið - 24.11.2005, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HINN 15. nóvember skrifaði Hulda
Guðmundsdóttir djákna-kandídat í
MA-námi í guðfræði
nokkuð harðorðan pistil
um baráttu Siðmenntar
fyrir trúfrelsi og um-
burðarlyndi í opinber-
um skólum landsins.
Sakar Hulda Siðmennt
um „endurtekin gíf-
uryrði og rangfærslur“
sem í sjálfu sér er at-
hyglisvert þar sem flest
allt sem Hulda segir um
baráttu Siðmenntar er
beinlínis rangt og mál-
flutningur hennar því
lítið annað en gíf-
uryrðaflaumur.
Málflutningur Huldu
einkennist af strá-
mannsrökvillum eins og
þær eru kallaðar í rök-
fræðinni. Hulda gerir
Siðmennt upp stefnu
sem félagið hefur alls
ekki og gagnrýnir hana
svo. Huldu er kannski
vorkunn þar sem þetta
er það sem t.a.m. bisk-
up Íslands hefur svo oft
gert þegar hann hefur
rætt um Siðmennt á op-
inberum vettvangi. Það
er óþolandi að sitja undir þessum sí-
endurteknu rangfærslum og tíma-
frekt að þurfa að svara þeim í hvert
skipti. Ég vil því biðja Huldu og aðra
þá sem málið varðar að kynna sér
málflutning Siðmenntar fyrst en
gagnrýna hann svo. Geri ég þá ráð
fyrir því að málflutningur Huldu sé
byggður á vanþekkingu hennar um
stefnu Siðmenntar en ekki vísvitandi
blekkingum.
Siðmennt styður fræðslu
um trúarbrögð í skólum
Meginrangfærslan í grein Huldu er
sú að hún gerir ráð fyrir því að Sið-
mennt sé á móti trúarbragðafræðslu í
skólum. Þetta er rangt
eins og hefur komið
skýrt fram í málflutningi
og stefnu félagsins. Sið-
mennt hefur þvert á
móti sérstaklega hvatt
til aukinnar fræðslu um
trúarbrögð í skólum og
tekið ítrekað fram að
eðlilegt sé að börn séu
sérstaklega frædd um
kristna trú vegna sögu-
legra tengsla Íslendinga
við kristni.
Siðmennt hefur hins
vegar gagnrýnt það trú-
boð og þá trúariðkun
sem stundum á sér stað í
opinberum skólum. Op-
inberir skólar eiga að
vera fræðslustofnanir en
ekki trúboðsmiðstöðvar.
Siðmennt hefur ávallt
verið þeirrar skoðunar
að almenn fræðsla um
ólík trúarbrögð sé æski-
leg. Hulda fjallar hins
vegar ekki um þessa
stefnu Siðmenntar held-
ur einbeitir sér að því að
gagnrýna stefnu sem fé-
lagið hefur ekki. Það er
miður fyrir svo mikilvægt mál.
Tölfræðin og réttlætið
Hulda lýkur grein sinni á því að
vitna í fjöldann allan af prósentutölum
um afstöðu fólks til fræðslu um trúar-
brögð í skólum. Að minnsta kosti
tvennt er athugavert við þessa upp-
talningu. Í fyrsta lagi er réttlæti ekki
ákvarðað með handauppréttingum og
í öðru lagi er Siðmennt, eins og áður
segir, alls ekkert á móti fræðslu um
kristni og önnur trúarbrögð í skólum
og því er upptalning Huldu bæði óþörf
og óviðeigandi. Eðlilegra hefði verið
að birta tölur um það hvort fólk styður
trúboð og trúariðkun í skólum þó
svörin við slíkum spurningum séu í
raun aukaatriði. Annað hvort er trú-
boð í opinberum skólum réttlætanlegt
eða ekki.
Síðan þylur Hulda upp tölur um
trúarskoðanir og minnist meðal ann-
ars á að „aðeins 19,1% segjast ekki
vera trúaðir“ og „aðeins 1,4% [...] játa
aðra trú en kristni“. Hvað þessar tölur
koma málflutningi Siðmenntar við veit
ég ekki en í það minnsta vona ég að
guðfræðingurinn sé ekki að segja að
það þurfi ekki að taka tillit til þeirra
sem eru „aðeins fimmtungur þjóð-
arinnar“! Siðmennt er á móti trú-
aráróðri í opinberum skólum alger-
lega óháð því hvort 99% þjóðarinnar
eru kristin, 1% eða 51% eins og fram
kemur í þeirri könnun sem Hulda
vitnar til. Siðmennt telur að skólinn
eigi að vera fræðslustofnun en ekki
trúboðsmiðstöð, algerlega óháð öllum
prósentureikningi.
Að lokum vil ég gera lokaorð Huldu
að mínum. Menn eiga ekki að
„gaspra“ og vera með „gífuryrði“. Við
eigum að bera sanngjarna virðingu
fyrir ólíkum menningarstraumum og
trúarskoðunum fólks og öll umræða á
að „einkennast af sanngirni og sátt-
fýsi“.
Því ítreka ég enn og aftur að Sið-
mennt styður alla fræðslu um trúar-
brögð en er á móti trúaráróðri og trú-
boði í opinberum skólum. Þetta hefur
alltaf verið stefna Siðmenntar og bið
ég þá sem það varðar að taka tillit til
þess í umræðum framvegis.
Gífuryrði og rangfærslur
um Siðmennt
Sigurður Hólm Gunnarsson
svarar grein Huldu Guðmunds-
dóttur um baráttu Siðmenntar
fyrir trúfrelsi og umburð-
arlyndi
’Því ítreka égenn og aftur að
Siðmennt styð-
ur alla fræðslu
um trúarbrögð
en er á móti trú-
aráróðri og trú-
boði í opinber-
um skólum.‘
Sigurður Hólm
Gunnarsson
Höfundur er varaformaður
Siðmenntar og nemandi í iðjuþjálfun
við Háskólann á Akureyri.
UMRÆÐAN undanfarið um líf
eldra fólks, einkum á hjúkrunar-
og dvalarheimilum, hefur verið
heldur einhliða og dapurleg. Fjöl-
miðlafólk hefur verið duglegt við
að draga upp frekar
neikvæða mynd af
þessum heimilum og
ellinni um leið. Fyrir
rúmu ári var rit Vil-
hjálms Árnasonar og
Ástríðar Stef-
ánsdóttur (Sjálfræði
& aldraðir) um rann-
sókn á högum aldr-
aðra á vistheimilum
ofarlega á baugi. Það
sem ábótavant gat
talist á heimilunum
var blásið út í fjöl-
miðlum. Undirrituð
skrifaði þá grein í
Morgunblaðið með
yfirskriftinni „Skekkt
mynd leiðrétt“ og
reyndi þar að koma á
framfæri óánægju
starfsfólks og íbúa
Hrafnistu í Hafn-
arfirði með þá um-
ræðu sem í gangi
var. Nú nýlega komst
svo Sólvangur í
Hafnarfirði í frétt-
irnar svo um munaði.
Það er vitanlega ljóst
að víða þarf að gera
betur og skapa eldra
fólki mannsæmandi
kjör.
Misjafnar þarfir
Í dag er mikið rætt um nýja
framtíðarsýn í málefnum aldraðra.
Nú eiga aldraðir einstaklingar að
búa sem lengst heima, þrátt fyrir
heilsubresti og fá aukna þjónustu
frá sínu sveitarfélagi. Um þetta er
allt gott að segja en fleiri kostir
þurfa að standa til boða. Aldraðir
er hópur misjafnra einstaklinga.
Það sama hentar ekki öllum. Á
mörgum dvalar-og hjúkrunarheim-
ilum njóta margir aldraðir lífsins
jafnvel þótt heilsan sé ekki góð.
Margt stendur til boða eins og
fjölbreytt félagsstarf, líkamsrækt
og listsköpun, svo eitt-
hvað sé upp talið.
Á hvíta tjaldinu
Góða sýn í þennan
heim gefur heimild-
arkvikmyndin „Ómur
af söng“ sem frum-
sýnd verður í Laug-
arásbíó í dag. Í henni
koma fram ein-
staklingar sem lýsa af
einlægni lífi sínu, gleði
og sorgum. Myndin
sýnir einkar vel að
þrátt fyrir að aldraðir
á dvalarheimilum séu
komnir á jaðarlínu
samfélagsins, einkenn-
ist líf þeirra ekki af
sorg og sút. Þvert á
móti á glaðværðin
einnig sinn sess í lífi
þeirra. Hverjum degi
tengjast nýjar vænt-
ingar. Myndin sýnir
ennfremur ýmislegt
um lífið og tilveruna
sem margt má læra
af. Reynsla og reisn
ellinnar mætti oftar
sjást og heyrast í okk-
ar harðsnúna sam-
félagi.
Kvikmyndin „Ómur af söng“ er
unnin af Þorsteini Jónssyni kvik-
myndagerðarmanni í samvinnu við
Hrafnistuheimilin. Ég leyfi mér að
hvetja alla til þess að sjá myndina.
Gamlir í bíó
Lovísa Einarsdóttir segir frá
bíómyndinni „Ómur af söng“
sem fjallar um líf aldraðra á
elliheimilum
Lovísa Einarsdóttir
’Myndin sýnireinkar vel að
þrátt fyrir að
aldraðir á dval-
arheimilum séu
komnir á jað-
arlínu sam-
félagsins, ein-
kennist líf
þeirra ekki af
sorg og sút.‘
Höfundur er samskiptafulltrúi á
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Í GREIN sem Val-
gerður Ágústsdóttir
sérfræðingur á hag-
og upplýsingasviði
Sambands íslenskra
sveitarfélaga skrifar í
Morgunblaðið 21. nóv-
ember gerir hún sig
seka um alvarlegar yf-
irsjónir. Greinin
fjallar um aukningu
rekstrarútgjalda
grunnskóla á síðustu
árum. Í greininni er
því haldið fram að
stöðugildum í grunn-
skólum hafi fjölgað
um 42% meðan nem-
endum hafi aðeins
fjölgað um 5%. Þetta
kann hvort tveggja að
vera rétt en á þessu
eru skýringar sem
greinarhöfundur kýs
að horfa fram hjá. Ég
segi horfa fram hjá
þar sem ég trúi ekki
að sérfræðingar Sam-
bands íslenskra sveit-
arfélaga viti ekki
hvaða breytingar hafa orðið á ís-
lenska grunnskólanum á umliðnum
árum.
Með grunnskólalögunum frá 1995
var ákveðið að fjölga vikulegum
kennslustundum nemenda um 4,3
stundir að meðaltali á hverja bekkj-
ardeild sem jafngildir 14,68% aukn-
ingu. Í samningum kennara árið 2001
var samið um að fjölga nem-
endadögum í grunnskólum um 10 eða
5,88%. Þessir tveir þættir framkalla
því kostnaðaraukningu sem nemur
um 21,5%.
Þegar talað er um aukningu á
rekstrarkostnaði grunnskólanna er
nauðsynlegt að taka með
í reikninginn að skóli án
aðgreiningar ásamt
kröfunni um ein-
staklingsmiðað nám hef-
ur í för með sér kostn-
aðarauka. Þessar
breytingar hafa m.a.
kallað á fjölgun annarra
starfsmanna en kenn-
ara, s.s. stuðningsfull-
trúa og skólaliða. Ekki
má heldur gleyma þeirri
jákvæðu ákvörðun að
koma upp mötuneyti í
hverjum skóla. Sú
ákvörðun hafði að sjálf-
sögðu í för með sér mikla
fjölgun stöðugilda og
aukinn rekstrarkostnað.
Það sem mestu máli
skiptir hins vegar í
þessu sambandi er að öll
þessi atriði hníga í þá átt
að auka og bæta þá þjón-
ustu sem grunnskólinn
veitir. Öll skrif sem sett
eru fram um aukningu á
rekstrarkostnaði í skóla-
kerfinu þarfnast því
gaumgæfilegrar skoð-
unar og mikilvægt er að allar for-
sendur séu rétt settar fram. Sé það
ekki gert er líklegt að skrifin valdi
óþarfa ólgu og tortryggni sem bitnar
fyrst og fremst á starfi skólanna og
þar með hagsmunum nemenda, for-
eldra og kennara. Þegar svo háttar
til er betur heima setið en af stað far-
ið.
Aukin þjónusta
við nemendur
Eiríkur Jónsson gerir
athugasemd við grein
Valgerðar Ágústsdóttur um
rekstrarútgjöld grunnskóla
Eiríkur Jónsson
’Öll skrif semsett eru fram
um aukningu á
rekstrarkostn-
aði í skólakerf-
inu þarfnast
því gaumgæfi-
legrar skoð-
unar...‘
Höfundur er formaður
Kennarasambands Íslands.
GENGUR þér betur en mér að
draga úr umstanginu fyrir jólin?
Það er reyndar enginn mælikvarði,
því ég er ekkert sérlega góð í því.
Þó stend ég mig betur þau jól sem
ég hef verið í prófum
skömmu fyrir jól,
enda ekki annað
hægt! Mikilvægast er
að við eigum val og
getum ákveðið að
breyta um stíl þetta
árið. Þetta geta orðið
jólin sem við fundum
fyrir friði og ró og
áttum auk þess góðar
samverustundir með
fjölskyldunni.
Þeir sem vinna að
fjölskyldumálum hafa
bent á aukna tíðni
hjónaskilnaða eftir jól. Mjög marg-
ir verða að vinna langan vinnudag
í desember og slíkt skapar álag
hjá öllum í fjölskyldunni. Þá er
farið að tala um ,,jólakvíða“ sem
sérstakt fyrirbrigði. Slík jól eru
mörgum erfið en með því að skoða
hvað er mikilvægast þá auðveldast
valið. Við tökum sjálf ákvörðun um
hvernig við lifum lífinu – alla vega
trúi ég því.
Snemma í nóvember er byrjað á
að minna mig á að nú líði að jól-
um. Kaupmenn eru duglegir að
láta mig vita af því sem mig vant-
ar til að geta haldið gleðileg jól.
Og það virðast engin takmörk vera
á því sem fjölskylduna vantar
þessi jól. Auðvitað verða kaup-
menn að auglýsa vörur sínar, það
er skiljanlegt. Á einhverju verða
þeir að lifa.
Um hver jól tek ég ákvörðun um
að fyrir þessi jól vanti mig eig-
inlega ekkert nema nokkrar jóla-
gjafir og smávegis í matinn. Ég á
auðvitað val um hvað ég geri og
stundum hefur mér gengið vel að
standast freistingar en ekki alltaf
... Það er mjög auðvelt að berast
með straumnum og
falla í freistni og það
geri ég iðulega.
Stundum þegar ég
kem heim eftir að
hafa farið út í búð til
að kaupa mjólk og
brauð, þá kem ég
heim með tvo til þrjá
fulla poka af vörum –
og það er bara nokk-
uð vel sloppið! Ég er
alveg sannfærð um að
fleiri hafi lent í þessu.
En samt er það svo
ótrúlega margt sem mig
vantar alls ekki en kaupi. Síðan
ákveð ég hátíðlega að þetta gerist
ekki aftur, en svo gerist þetta aft-
ur, og aftur ... Ég á safn af fínum
afsökunum og rökum sem henta
við hvert tækifæri! Sum árin hef
ég dregið úr umstanginu. Það er
t.d. auðvelt þegar prófum lýkur
ekki hjá mér fyrr en skömmu fyrir
jól. Kemur af sjálfu sér, segja vin-
irnir, þú hafðir ekki tíma. En það
eru einmitt þessi próf í desember
sem hafa opnað augu mín fyrir því
hvað er mikilvægast. Þegar aðeins
er hægt að velja fáeina hluti af því
sem áður var gert, þá hefur dregið
úr umstanginu en hefðir fjölskyld-
unnar um samveru hafa haldist.
Það á ég líklega fyrst og fremst að
þakka börnunum sem vilja gjarnan
halda í okkar hefðir. Þessi jól ætla
ég að einbeita mér að því að skapa
góðar jólaminningar hjá fjölskyldu
og vinum. Enda tengjast mínar
ljúfustu jólaminningar einmitt slík-
um stundum.
Davíð Stefánsson gaf okkur gott
heilræði með vísunni ,,Láttu þér
fátt um flos og sessur og fágaða
skápa og borð. Sífellt dekur við
dauða hluti er dulbúið sálarmorð.“
Ég er búin að flækja mig illa í
dekrinu við dauðu hlutina en held
hins vegar að hægt sé að ná full-
um bata – en það tekur líklega allt
lífið að ná þeim áfanga.
Fjölskylduráð vill hvetja sem
flesta til að skoða hug sinn til jóla-
undirbúnings. Ráðið ákvað að
vekja umræðu um það hvort eigi
að neyta eða njóta jólanna.
Haldnir verða tveir morg-
unfundir kl. 9-10, þegar mánuður
er til jóla, fimmtudaginn 24. nóv-
ember. Annar fundurinn verður í
Iðnó í Reykjavík en hinn í Nýja
bíó á Akureyri. Á báðum fund-
unum verður boðið upp á líflega
umræðu til að fá okkur til að
staldra við og ákveða sjálf hvernig
jól við viljum halda.
Á að neyta eða
njóta jólanna?
Drífa Sigfúsdóttir fjallar um
jólahald í neysluþjóðfélagi ’Fjölskylduráð villhvetja sem flesta til að
skoða hug sinn til jóla-
undirbúnings. Ráðið
ákvað að vekja umræðu
um það hvort eigi að
neyta eða njóta
jólanna.‘
Höfundur er formaður
í fjölskylduráði.
Drífa Sigfúsdóttir