Morgunblaðið - 11.12.2005, Blaðsíða 33

ing í stjórnkerfinu og í ákveðnum
landshlutum skortir öryggi. En það
eru einnig ástæður til bjartsýni. Það
er komin stjórnarskrá, haldnar hafa
verið forseta- og þingkosningar.
Konur eru aftur farnar að taka þátt í
þjóðfélaginu, í það minnsta í þétt-
býli. Ég er því hóflega bjartsýnn, en
ég held að framtíð Afganistans velti
á því hversu lengi alþjóðasamfélagið
er tilbúið að skuldbinda sig. Án
slíkrar skuldbindingar mun fljótt
síga á ógæfuhliðina í landinu.“
Í flugdrekahlauparanum er Assef,
bullan, sem ofsækir Hassan, vin Am-
irs, mjög eftirminnileg persóna og
lesandinn fær á tilfinninguna að
hann sé tákn fyrir þá stríðsherra og
ofstopamenn, sem sett hafa svip sinn
á sögu Afganistans undanfarna ára-
tugi.
„Menn af sauðahúsi Assefs eru
enn valdamiklir í Afganistan,“ segir
Hosseini. „Það hafa verið gerðar til-
raunir til að draga úr þeim klærnar,
ef svo má segja, og svipta þá völdum.
Sumum þeirra hefur verið ýtt til
hliðar, en aðrir eru enn mjög valda-
miklir og ógnvekjandi menn. Assef-
arnir í Afganistan stjórna til dæmis
ópíumviðskiptunum og hagnast gríð-
arlega. Ég vildi að ég gæti sagt þér
að Afganistan væri laust við hans
líka, en svo er ekki.“
Hosseini segir að hann hafi ekki
séð neina sögupersónu bókarinnar
fyrir sér sem táknræna persónu.
„Þegar ég var að skrifa bókina var
ég aðallega að hugsa um persónurn-
ar í henni, en ekki alþjóðlegt sam-
hengi,“ sagði hann. „Það var ekki
fyrr en í þriðja og fjórða uppkasti að
ég áttaði mig á að ákveðin tákn voru
farin að koma fram. Það var því ekki
fyrr en seinna að ég áttaði mig á því
fyrir hvað Hassan, Amir eða Assef
stóðu.“
Vendipunkturinn í bókinni er þeg-
ar Amir ákveður að flýja bullurnar,
sem eru að pynta Hassan, fremur en
að koma vini sínum til bjargar. Í
grein í dagblaðinu New York Times
er því lýst hvernig þessi þáttur bók-
arinnar hafi minnt lesanda frá Suð-
ur-Afríku á það hvernig menn litu í
hina áttina á meðan aðskilnaðar-
stefnan var þar við lýði og lesandi,
sem upplifði ofsóknir nasista á hend-
ur gyðingum, var minntur á það
hvernig þær voru látnar viðgangast.
„Þetta er lykilatriði í bókinni,“
sagði Hosseini. „Þetta er augnablik
aðgerðarleysis. Amir er sem lamað-
ur við það sem hann sér, það endar
með því að hann gerir ekkert og það
hefur áhrif á líf hans það sem eftir
er. Þú talaðir áður um tákn. Fyrir
mér er þetta atvik táknrænt. Ég
lýsti því mjög blátt áfram og skrifaði
það á raunsæjan hátt, en ég tók eftir
því að það hafði aðra merkingu á
öðru plani þegar ég var búinn að
skrifa kaflann. Þetta atvik minnti
mig á það sem mörgum Afgönum
fannst að hefði komið fyrir land sitt.
Þegar Afganar höfðu sigrast á Sov-
étmönnum fannst mörgum sem al-
þjóðasamfélagið hefði staðið álengd-
ar og fylgst með á meðan hver
stjórnin á fætur annarri misþyrmdi
afgönsku þjóðinni. Ég sá að þetta at-
vik hafði víðari skírskotun, þótt sú
hafi ekki verið ætlunin í upphafi, og
því ákvað ég að leggja meiri áherslu
á það.“
Khaled Hosseini er læknir að
mennt, en hann hefur nú tekið sér frí
frá störfum til þess að kynna bókina
og lesa upp úr henni. Hann segir að
hann sé mest spurður um það
hversu mikið af bókinni eigi sér stoð
í raunveruleikanum og hans ævi og
hvernig gangi í Afganistan um þess-
ar mundir. Við lestur bókarinnar
verði Afganistan raunverulegt land í
huga fólks og það fyllist jafnvel hlut-
tekningu.
Hosseini kemur af efnafjölskyldu
líkt og Amir, aðalpersóna bókarinn-
ar. Faðir Hosseinis var diplómati, en
faðir Amirs athafnamaður. Árið
1976 ákvað faðir hans að ekki væri
óhætt að snúa aftur til Afganistans
og fjórum árum síðar fær hann póli-
tískt hæli í Bandaríkjunum.
Sjálfsævisögulegir drættir
Flugdrekahlauparinn er ekki
sjálfsævisaga, en söguhetja bókar-
innar á þó ýmislegt sameiginlegt
með höfundinum.
„Af og til kem ég fram í bókinni og
síðan hverf ég og sést ekki í margar
blaðsíður,“ segir hann. „Líf mitt og
Amirs eru lík í breiðum dráttum. Við
vöxum báðir úr grasi með svipaðan
félags- og efnahagslegan bakgrunn í
Kabúl fyrir Sovétstríðið. Foreldrar
mínir voru vel stæðir, faðir minn
diplómati og móðir mín kennari. Ég
man því eftir Kabúl frá þessum tíma
frá sjónarhorni félagslegrar stöðu
fjölskyldu minnar og það er svipað
sjónarhorni Amirs. Líkt og Amir
flúði ég frá Afganistan. Ég kom til
Bandaríkjanna sem innflytjandi og
miðhluti bókarinnar þar sem Amir
er að aðlagast lífinu í Bandaríkjun-
um og kynslóðirnar tvær takast á er
nánast tekinn beint úr mínu lífi. Sú
reynsla er ljóslifandi fyrir mér. Það
er sennilega minnst sjálfsævisögu-
legt við síðasta hluta sögunnar
vegna þess að Amir fer aftur til
Kabúl á meðan talibanar eru við
völd, en ég fór eftir að þeir voru
farnir frá.“
Hosseini leitaði víða fanga þegar
hann endurskapaði andrúmsloftið
undir stjórn talibana í bókinni.
„Í áranna rás hitti ég marga í afg-
anska innflytjendasamfélaginu, sem
voru nýkomnir frá Afganistan – ekki
vegna þess að ég var að vinna rann-
sóknir fyrir bókina heldur í daglegu
lífi,“ sagði hann. „Maður rakst á fólk
í veislum og jarðarförum sem sagði
sögur af því hvernig ástandið væri
og hlutirnir gengju fyrir sig. Þegar
ég settist niður til að skrifa bókina
áttaði ég mig á því að ég var með
góðan grunn í kollinum, sem ég gat
notað til að renna stoðum undir frá-
sögnina. Ég gerði einhverjar rann-
sóknir, en að mestu reiddi ég mig á
það, sem ég hafði heyrt.“
Ættfræði þjóðaríþrótt
Afganskt samfélag er samheldið.
Oft er sagt að þegar tveir Íslend-
ingar hittist taki innan við mínútu
fyrir þá að finna sameiginlega ætt-
ingja eða vini. Á einum stað í Flug-
drekahlauparanum segir að það taki
tvo Afgana í mesta lagi tíu mínútur
að átta sig á skyldleika sínum.
„Sennilega er það nær mínútu,“
segir Hosseini og hlær. „Afganistan
er mikið ættbálkasamfélag. Afg-
anskur vinur minn skrifaði endur-
minningar sínar í bókinni West of
Kabul – East of New York. Þar er að
finna dásamlega setningu um Afgan-
istan: Í vestrinu er sjónvarp, en í
Afganistan höfum við ættfræði.
Þetta er þjóðaríþrótt, samfélagið er
lítið og menn vita hver þú ert.“
Hosseini sagði að hann væri nú að
skrifa aðra skáldsögu, sem einnig
fjallaði um Afganistan, en nú frá
sjónarhóli kvenna. Hann vildi ekki
segja meira og óvíst væri hvenær
bókin kæmi út.
kbl@mbl.is
’Þegar Afganar höfðu sigrast á Sovét-mönnum fannst mörgum sem alþjóða-
samfélagið hefði staðið álengdar og fylgst
með á meðan hver stjórnin á fætur ann-
arri misþyrmdi afgönsku þjóðinni.‘
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. DESEMBER 2005 33
HM BOLTINN 2006
FRUMSÝNDUR Á ÍSLANDI
UM HELGINA
1.990
Nánari upplýsingar um keppnina finnur þú á
www. adidas.com/flagbearer
BERðU FÁNANN HÁTT!
Langar þig að ganga inn á völlinn með besta vini þínum og besta knattspyrnu-
manni í heimi? Frammi fyrir tugum þúsunda fagnandi áhorfenda? Þá ættir þú að
taka þátt í keppninni um hver verður “Fair Play” fánaberi alþjóða knattspyrnu-
samtakanna FÍFA “Fair Play” þýðir drengilegur leikur og er hluti af átaki FÍFA
til að stuðla að góðri hegðun jafnt utan vallar sem innan.
Allir sem eru á aldrinum 10-14 ára geta tekið þátt í keppninni um að komast með
vini og einu foreldri á HM í knattspyrnu í Þýskalandi árið 2006 sem fánaberi FÍFA.
Það eina sem þú þarft að gera er að fara inn á vefsíðuna
www.adidas.com/flagbearer með kóðann þinn og svara eftirfarandi spurningum:
1. Hvað taka mörg lið þátt í HM í Þýskalandi 2006?
a) 24 lið b) 32 lið c) 40 lið
2. Hvaða dag er lokaleikur HM í fótbolta
a) 9. júlí b) 10. júní c) 12. ágúst
3. Í hvaða borg fer úrslitaleikurinn fram?
a) Berlín b) Munchen c) Hamborg
Útskýrðu með hámark 20 orðum hvers vegna þú ættir að fara
á HM í Þýskalandi og bera “Fair Play” fána FÍFA með besta vini
þínum.
Nú hefur verið dregið í riðla í heimsmeistaramótinu í
fótbolta 2006, af því tilefni kynnir Adidas HM fótboltann.
HM-boltinn kemur í sölu hjá Intersport á Íslandi í dag.
Boltinn er sannkölluð drauma jólagjöf allra fótbolta-
áhugamanna, og kemur í skemmtilegri gjafapakkningu.
Verð: 1.990
Intersport Húsgagnahöll sÍMi 585 7220 Intersport Smáralind
sÍMi 585 7240 Intersport Selfossi sÍMi 585 7197
Bretti, skór, bindingar
20% pakkaafsláttur