Fréttablaðið - 21.12.2005, Síða 57

MARKAÐURINN
Hvað er G 10?
Þetta er bandalag níu ríkja á
vettvangi Alþjóðaviðskipta-
stofnunarinnar (WTO) sem
sameinast hafa um samnings-
markmið hvað varðar frí-
verslun með landbúnaðarmál.
Löndin eru auk Íslands: Ísrael,
Japan, Kórea, Liecthenstein,
Máritíus, Noregur, Sviss og
Tævan.

Hver eru markmið G 10?
Löndin hafa sett
sér það markmið
að leiða til lykta
yfirstandandi
samningalotu
innan WTO, sem
jafnan er kennd
við Doha. Löndin
hafa það sem
yfirlýst markmið
að þróa land-
búnaðarstefnu
sem tekur mið af
mismunandi sögu-
legum bakgrunni
landanna auk
félagslegu og hag-
rænu umhverfi. Á
íslensku þýðir það
verndaður land-
búnaður í nafni
byggðastefnu,
atvinnuverndar og
umhverfissjónar-
miða.

Hver eru helstu
áhrif verndartolla á
landbúnaðarvörur
og styrkja til grein-
arinnar?
Verndartollar og kvótar leiða
til þess að verð á landbúnaðar-
vörum helst hátt en einnig til
þess að verð á annarri matvöru
(staðkvæmdarvörum, þeim
vörum sem neytendur bera
saman við landbúnaðarvörur)
er hærra en ella. Hægt er að
líta á styrki til bænda bæði sem
niðurgreiðslu til neytenda eða
sem styrk til framleiðenda.

Er hægt að afnema vernd á land-
búnað án þess að rústa greinina?
Já það væri hægt að gera
bændur jafnsetta með því
að hækka einfaldlega beina
styrki til þeirra. Mikilvægt er
að rugla ekki saman beinum
styrkjum og óbeinum styrkjum
sem felast í innflutningsvernd-
inni. Hægt væri að afnema
einhliða öll höft á innflutning
landbúnaðarvara en aðstoða
bændur við aðlögun í einhvern
tíma þannig að tekjugrunnur
þeirra myndi skerðast minna
en ella.

Hvaða áhrif
hefði afnám
tolla á fátækari
ríki heims?
Afnám tolla á
Íslandi hefði lítil
sem engin bein
áhrif. Afnám
tolla og tækni-
legra hindrana í
heiminum hefði
hins vegar gríð-
armikil áhrif.
Ef marka má
nýlegar rann-
sóknir má áætla
að stærsti hluti
þess velferð-
arábata sem
verður til við
afnám tolla og
styrkjakerfis
myndi renna
til Vesturlanda
en um 40% af
velferðará-
batanum myndu
hins vegar falla
þróunarríkjum
í skaut. Ekki
þarf að fjölyrða um það, að sé
ábatinn reiknaður sem hlutfall
af landsframleiðslu vænkast
hagur þróunarlanda margfalt á
við hag Vesturlanda.

Á Ísland að vera í G 10?
Nei! G-10 er bandalag aftur-
haldsömustu þjóða WTO hvað
varðar landbúnaðarmál og það
er Íslendingum til minnkunnar
að tilheyra hópnum. Eðlilegast
væri að Íslendingar veittu
þróunarlöndunum tækifæri til
raunhæfrar sjálfbærrar sjálfs-
hjálpar með því að hvetja til
fríverslunar.
Ísland skipar sér í flokk með
nokkrum löndum innan Alþjóða-
viðskiptastofnunarinnar sem
kölluð eru G 10 löndin. Lönd sem
aðhyllast tollavernd til að verja eigin
landbúnaðarframleiðslu.
Nýlega kom út skýrsla hagfræðinganna Tryggva
Þórs Herbertssonar, prófessors við HÍ, Halldórs
Benjamíns Þorbergssonar og Rósu Bjarkar
Sveinsdóttur sem unnin var fyrir RSE, rannsókn-
armiðstöðvar um samfélags- og efnahagsmál. Þar
er hvatt til þess að Ísland yfirgefi þennan hóp
sem samanstendur af þjóðum sem skipa sér í
flokk þeirra sem lengst vilja ganga
til þess að vernda eigin landbúnaðar-
framleiðslu.
Ekki vantar að hagsmunahópar í
landbúnaði standa vörð um greinina.
Sjálfur skilgreindi hópurinn stöðu sína og afstöðu á
fundi Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar með þessum
orðum: Að tryggja viðunandi sveigjanleika í reglum
hins fjölþjóðlega viðskiptakerfis svo landbúnaður
aðildarríkjanna, sem meðal annars býr við mjög
ólík framleiðsluskilyrði, geti farsællega aðlagast
þeim breytingum í frjálsræðisátt sem um kann að
semjast í yfirstandandi samningalotu.
Hagfræðingarnir líta málið öðrum augum. „Það
er löngu ljóst að landbúnaður er óverulegt hags-
munamál fyrir Íslendinga og í raun óskiljanlegt að
Ísland skuli vera í hópi þeirra ríkja sem reka harð-
asta vernarstefnuna í landbúnaðarmálum í heimin-
um,“ segja hagfræðingarnir og benda á að þjóðin sé
að meginstefnu fylgjandi frjálsum og haftalausum
viðskiptum.
Þeir segja engin hagfræðileg rök fyrir viðskipta-
hindrunum. Þvert á móti njóti þær þjóðir sem opna
hagkerfi sín mikils ábata af því og þeir sem felli
niður viðskiptahindranir njóti þess síst minna en
þeir sem dyrnar eru opnaðar fyrir. „Rannsóknir á
helstu gangráðum hagvaxtar í heiminum gefa til
kynna að þau lönd sem aukið hafa veg fríverslunar
hafi búið við hæst langtíma hagvaxtarstig,“ segir í
skýrslu þremenninganna.
Rökin eru einfaldlega þau að með frjálsum
viðskiptum geti sérhver þjóð boðið til sölu vörur
sem hún framleiðir á hagkvæmari hátt en aðrar
þjóðir og fengið í staðinn vörur sem kostnaðarsam-
ara er að framleiða fyrir hana, en einhverja aðra.
Niðurstaðan er sú að allir hagnast á fyrirkomulag-
inu.
Þeirri röksemd er gjarnan haldið á lofti að
þróunarlönd séu illa í stakk búin til að
taka þátt í alþjóðaviðskiptum. Þessu
hafna hagfræðingarnir og benda á að
með frjálsum viðskiptum myndu frum-
kvöðlar fátækari landa finna leiðir til
að framleiða vörur á hagkvæmari máta en nú er
gert, án þróunaraðstoðar.
Þróunaraðstoð má sín lítils að mati skýrsluhöf-
unda samanborið við ábatann af hindrunarlausum
alþjóðaviðskiptum.
Niðurstaða þeirra af yfirferð yfir afstöðu
Íslendinga til verndar eigin landbúnaðar er sú að
við eigum að láta af henni og hætta samstarfinu
við G10 þjóðirnar. Hagsmunir okkar liggi engan
veginn í þeirri stefnu sem nú sé ástunduð í land-
búnaðarmálum.
Rökin fyrir núverandi kerfi þjóni því hvorki
okkar eigin hagsmunum, né heldur hagsmunum
fátækari ríkja heims. Með afnámi viðskiptahindr-
ana myndum við því slá tvær flugur í einu höggi.
Efla eigin hag og stuðla að því að hjálpa fátækustu
ríkjum veraldarinnar til sjálfshjálpar. Það getur
varla talist svo afleitt, eða hvað? - hh
M Á L I Ð E R
G 10
T Ö L V U P Ó S T U R I N N
Til Tryggva fiórs
Herbertssonar
hagfræðiprófessors við Háskóla
Íslands
21. DESEMBER 2005 MIÐVIKUDAGUR18
F Y R S T O G S Í Ð A S T
Varinn landbúnaður í G 10
Ísland úr bandalagi
afturhaldsins