Fréttablaðið - 03.05.2006, Síða 62

MARKAÐURINN
A U R A S Á L I N
3. MAÍ 2006 MIÐVIKUDAGUR18
Margaret Parkin er ráðgjafi og eigandi
Training Options sem er ráðgjafarfyrirtæki á
sviði fræðslu og stjórnunar. Hún vinnur með
einstaklingum og hópum innan fyrirtækja
sem þurfa hjálp við að bæta samskiptin, efla
leiðtogahæfileika sína eða eru í breytinga-
ferli af einhverju tagi. Kenningar Parkin
ganga út á að nýta það sem fylgt hefur mann-
inum svo langt aftur sem menn muna – að
segja sögur.
Parkin hefur skrifað þrjár metsölu-
bækur um notkun söguformsins innan fyr-
irtækja sem notið hafa mikilli vinsælda í
Bandaríkjunum og Kína og hafa verið þýddar
á fimm tungumál. Hún er jafnframt mikils-
metinn fyrirlesari og eyðir drjúgum hluta
tíma síns í að ferðast heimshorna á milli og
kynna kenningar sínar. Parkin var stödd hér
á landi nýverið til að leiðbeina á námsstefn-
unni „Stjórnun breytinga“ sem Lectura stóð
fyrir. Það var því vafalaust mikill fengur að
fá hana hingað til lands fyrir þá sem starfa á
sviði mannauðsstjórnunar og aðra sem leitast
við að ná því besta fram í sjálfum sér og sínu
fólki.
AÐ ÚTSKÝRA HIÐ ÓÚTSKÝRANLEGA
„Sögumenn hafa um aldir hjálpað fólki að
skilja flókin atriði með því að útskýra hið
óútskýranlega í gegnum sögur. Það sem sögu-
menn til forna gerðu ómeðvitað hefur síðan
verið staðfest með nútímarannsóknum á
starfsemi heilans, að námshæfnin og minnið
eru hvað virkust þegar bæði heilahvelin eru
notuð á sama tíma. Upplýsingarnar sem við
fáum eru settar í stærra samhengi þegar um
einhverja nýbreytni er að ræða þegar heilinn
er í afslöppuðu ástandi. Góðir sögumenn hafa
hæfileikann til að vekja ímyndunarafli hlust-
enda sinna með lifandi máli sínu og lýsingum
og fá þá til að lifa sig inn í söguna og sam-
sama sig henni,“ segir Parkin sem kennir við-
skiptavinum sínum að nýta þennan hæfileika
í störfum sínum innan fyrirtækja til þess
að koma skilaboðum áleiðis á áhugaverðan
og eftirminnilegan hátt. „Helsti tilgangurinn
með þessari nálgun er að hjálpa fólki að sjá
hlutina í nýju ljósi sem getur verið afar frels-
andi,“ segir Parkin.
Til útskýringar nefnir hún dæmi um
hvernig meðlimir hóps bregðast við séu þeir
spurðir hvernig hópastarf gangi fyrir sig.
Hún segir flesta orðna svo vana því að svara
spurningum um sjálfa sig, starf sitt og fyrir-
tækið sem þeir starfa hjá á ákveðinn hátt, að
svarið gefi oft lítið til kynna hvað viðkomandi
finnst í raun og veru og hvað megi betur fara.
Ef saga með mismunandi persónum sé hins
vegar sett upp og reynt að skilgreina innan
hópsins hver gegnir hvaða hlutverki innan
hennar komi oftar en ekki upplýsingar í ljós
sem myndu ekki endilega gera það annars.
„Ef þú ert að lýsa ímynduðum persónuleika
ertu frekar til í að
láta eitthvað flakka
heldur en ef þú ert
að tala um þig sjálf-
an. Það er fólki eðli-
legt að álíta að því
fylgi meiri áhætta.
Að tala í myndlíking-
um hjálpar okkur að
halda þessari öruggu
fjarlægð,“ segir
Parkin og bætir við
að með því að stíga
út fyrir sitt venju-
lega hugsanamunst-
ur á þennan hátt geti
hópurinn séð hlutina á
allt aðra vegu. Notkun
myndl ík ingar innar
hjálpi því að tjá sig um atriði sem það á ann-
ars ef til vill erfitt með að tjá sig um.
HJÁLPARTÆKI VIÐ BREYTINGASTJÓRNUN
Vinna Parkin fer að miklu leyti fram með
stjórnendum, ráðgjöfum eða starfsmanna-
stjórum sem standa frammi fyrir breyt-
ingum og þurfa að leiða aðra í gegnum
slíkt ferli. Hún kennir þeim að nota sögu-
formið í bland við aðrar aðferðir til þess
að auðvelda starfsmönnum umskiptin.
„Fólki er eðlilegt að fara í vörn þegar
það stendur frammi fyrir því að gera
eigi breytingar á högum þess innan fyr-
irtækis. Það að notast við sögur getur
hjálpað því að sjá vandamál eða verk-
efni frá nýju sjónarhorni og leysa þau
á skapandi hátt. Sögurnar geta komið
skilaboðum á framfæri á hátt sem
ekki er ógnandi en vekur á sama tíma
viðkomandi til umhugsunar.“
Parkin segir einn af kostum þess að nota
söguformið jafnframt vera sveigjanleikann
sem af því hlýst. Innan þess megi finna fjöld-
ann allan af gagnlegum aðferðum og samlík-
ingum sem innleiða megi til að hjálpa ein-
staklingum, starfsmönnum og fyrirtækjum
í gegnum breytingar. Þannig megi til dæmis
nota sögur til að ræða framtíð fyrirtækja á
skýran og áhugaverðan máta, til að draga
fram viðhorf starfsmanna til breytinga, til að
efla kynningu á væntanlegum breytingum og
til að hvetja einstaklinga til að ræða og deila
með öðrum tilfinningum eins og hræðslu eða
áhyggjum vegna breytinganna. Hún segir
söguformið máttuga leið til samskipta og
ekki of ágengt stjórnunartæki. Sögur geti
jafnframt varpað ljósi á flókin atriði á þann
hátt að engum finnst sér vera ógnað en
að sama skapi vakið fólk til umhugsunar.
„Margir segjast aldrei hafa heyrt um þessa
nálgun fyrr, eins og þetta sé eitthvað nýtt.
Svo er auðvitað alls ekki, enda hafa sögur
verið notaðar í þúsundir ára við að einfalda
flókin atriði og hjálpa fólki í gegnum breyt-
ingar. Nýjungin sem frá mér er komin er að
færa söguformið inn í viðskiptaheiminn.“
HÖFUNDUR ÞRIGGJA METSÖLUBÓKA Parkin
hefur skrifað þrjár metsölubækur um notkun
söguformsins innan fyrirtækja sem notið hafa
mikilli vinsælda í Bandaríkjunum og Kína og hafa
verið þýddar á fimm tungumál.
FRUMKVÖÐULLINN OG RÁÐGJAFINN MARGARET PARKIN Segir góða sögumenn hafa hæfileikann til að vekja
ímyndunarafl hlustenda sinna með lifandi máli sínu og lýsingum og fá þá til að lifa sig inn í söguna og samsama sig henni.
Þennan hæfileika kennir hún viðskiptavinum sínum að nýta í störfum sínum til að koma skilaboðum áleiðis á áhugaverðan
og eftirminnilegan hátt.
Söguformið þjónar nýjum tilgangi
Að nota sögur til að varpa nýju ljósi á hlutina er ekki nýtt af nálinni. Breski frumkvöðullinn
Margaret Parkin segir þær hins vegar líka gott hjálpartæki innan fyrirtækja og stofnana, ekki síst við
stjórnun breytinga. Hólmfríður Helga Sigurðardóttir hitti Parkin og fékk að heyra meira.
Þá hefur komið í ljós að bank-
arnir eru búnir að græða 42
milljarða króna það sem af er
árinu. Eins og venjulega er um
nýtt met að ræða en ólíkt síðustu
misserum þá bregðast fjárfestar
við af fyrirlitningu og lækka
verðið á þeim dag frá degi.
Aurasálin er ein af þeim fáu
sem skilur bæði upp og niður
í íslenskum fjármálamarkaði
og þess vegna koma þessar
lækkanir henni ekkert á óvart.
Fjárfestar eru orðnir þreyttir
á miklum hagnaði og vilja sjá
aðrar áherslur í rekstri fyrir-
tækja. Aurasálin telur að eina
leiðin fyrir íslensk fyrirtæki til
að auka verðmæti sitt á hluta-
bréfamarkaði sé að draga veru-
lega úr hagnaði en einbeita sér
þess í stað að góðmennsku í garð
viðskiptavina sinna.
Það verður fróðlegt að sjá hvaða
íslenskt fyrirtæki verður fyrst
til að átta sig á þessari breyttu
stemningu fjárfestanna. Einhver
bankinn hlýtur fljótlega að
taka ákvörðun um að jafna
útláns- og innlánsvexti. Actavis
gæti ákveðið að gefa fólki lyf á
framleiðsluverði og Bakkavör
ætti auðvitað að taka ákvörðun
um að senda öllum einhleyp-
um Íslendingum ársbirgðir af
örbylgjumat úr Tesco. Dagsbrún
hlýtur að íhuga að gefa allri
þjóðinni aðgang að Sýn fyrir
HM í Þýskalandi – en það ætti
að vera hægt að fjármagna það
með gróðanum af útgáfu dag-
blaða í Danmörku. Væri það ekki
viðeigandi að allt yrði ókeypis
á Íslandi vegna þess að íslensk
fyrirtæki græða svo vel á gömlu
herraþjóðinni?
En hvað svo sem verður þá er
Aurasálin óhrædd við framtíð-
ina. Henni hefur alltaf fundist
uppsveifla í efnahagslífinu
óþægileg. Henni líður best í
skarpri niðursveiflu þegar fólkið
í kringum hana er ekki síkaup-
andi jeppa og stækkandi hjá sér
sólpallana eða kaupandi sumar-
bústaði. Nei – þá er Aurasálin
sáttari þegar allir berjast í bökk-
um og þjóðin herðir sultarólina í
sameiningu.
Sennilega er þetta ástæðan fyrir
því að íslensk fyrirtæki á mark-
aði hrynja í verði þrátt fyrir
methagnað. Fólk og fjárfestar
vilja ekki þetta endalausa góð-
æri. Eftirspurn eftir hallæri er
orðin svo mikil að fjárfestar
gera allt sem í þeirra valdi
stendur til að framkalla kreppu.
Það væri því sennilega nær fyrir
bankana að taka þátt í leiknum
og framkalla tap á þessu ári
– svona eins og tíu milljarða á
haus.
Mest er gaman ef margir fara á
hausinn og ríkisstjórnin grípur
til aðgerða – svokallaðra bjarg-
ráða. Nú er rétta stemningin
til þess að Íslendingar fái aftur
notið stjórnvisku pólitíkusa í
almennilegri kreppu. Opinber
lán til atvinnuveganna, gengis-
fellingar, höft á gjaldeyrisvið-
skipti og verðlagseftirlit. Það
er það sem fólkið vill – og þess
vegna lækka hlutabréfin.
Fólkið vill kreppu