Réttur - 01.06.1943, Blaðsíða 33

R É T T U R
109
um. Enginn var hæfari til að rita ævisögu Karls Marx en einmitt
Mehring, sem unnið hafði mestan hluta ævi sinnar að rannsókn
og ritun sögu þýzku verkalýðshreyfingarinnar, annazt útgáfu eftir-
látinna rita Marx og ásamt öðrum útgáfu hréfa Marx og Engels,
og hafði auk þess samið fjölda rita um einstök atriði marxistískra
fræða og beitt þeim á nýjum sviðum.
Mehring er talinn með beztu stílsnillingum þýzkrar tungu, sinn-
ar samtíðarmanna, og fer saman í ritum hans mikil fræðimennska,
skörp hugsun og glæsilegt form. Þessir eiginleikar gera Marxævi-
söguna ógleymanlega hverjum lesanda. Þar er dreginn saman ár-
angur sögurannsóknanna um Marx fram til 1918, og mun hókin
ætíð verða grundvallarrit á sínu sviði.
Það rýrir ekki varanlegt gildi Marxævisögu Mehrings, að síðari
tíma rannsóknir hafa raskað einstökum atriðum hennar og sumum
allverulegum. Marxisminn, sósíalisminn, hefur unnið lönd og ríki,
unnið huga hundruð milljóna alþýðumanna um allan heim. Stjórn
fyrsta stórveldis sósíalismans stofnaði snemma Marx-Engels-stofn-
unina í Moskva, þar sem fjölmennt starfslið fræðimanna vinnur
að rannsókn á sögu Marxismans og vísindalegum útgáfum á ritum
Marx og Engels. Árangur þeirra rannsókna er þegar orðinn mik-
ill, og hefur í ýmsu haggað niðurstöðum Mehrings, t. d. hafa nýjar
heimildir, er komu í dagsljósið úr þýzkum og rússneskum leyni-
skjalasöfnum varðandi Lassalle og Bakúnín valdið því að dómur
Mehrings, en hann tekur yfirleitt málstað þeirra gegn Marx, fær
ekki staðizt.
í ár eru 125 ár liðin frá fæðingu Karls Marx. Þess hefur víða
verið minnzt og mér þótti hlýða að Réttur léti ekki afmælið með
öllu afskiptalaust. í stað þess að sjóða saman nýja grein afréð ég
að birta kafla úr Marxævisögu Mehrings til að vekja um leið at-
hygli íslenzkra sósíalista á bókinni.
Það er áttundi kaflinn úr ævisögunni, sem hér er tekinn. Bylting-
araldan frá 1848 er fjöruð út, Marx setztur að í London, aðalkafl-
inn í útlegð þeirra Engels að hefjast. Þegar þar er komið sögu, er
eins og Mehring staldri við og hugleiði í þessum áttunda kafla bók-