Réttur - 01.06.1943, Blaðsíða 35

Franz Mehring:
MARX OG ENGELS
Snillingurinn og þjóðfélagið
Þó segja megi, að Marx hafi eignazt nýtt heimili í Englandi,
skyldi varazt að leggja of víðtæka merkingu í orðið heimili. Á
enskri jörð varð hann aldrei fyrir áreitni vegna byltingaáróðurs
síns, enda beindist hann ekki fyrst og fremst gegn enska ríkinu.
Stjórn hins „ágjarna, öfundsjúka verzlunarlýðs“ hafði ríkari sjálfs-
virðingu og sjálfsvitund en þær ríkisstjórnir meginlandsins, sem
af óttasjúkri samvizku elta andstæðinga sína með lögregluspjótum
og kylfum, eins þó andstæðingarnir hasli sér hvergi völl nema á
sviði rökræðna og áróðurs.
En í öðrum og dýpra skilningi eignaðist Marx aldrei heimili frá
því hann hafði skoðað skyggnum sjónum hjörtu og nýru borgara-
þjóðfélagsins. Orlög snillingsins í þessu þjóðfélagi er mikið efni,
og um það hefur margt verið sagt, allt frá hinni frómu einfeldni
broddborgarans, sem heldur að snillingur hljóti ætíð að sigra að
lokum, til hinna dapurlegu orða Fásts:
Þá fáu, er kunnu þessa miklu mennt,
og munarauð sinn kunnu lítt að dylja
og vildu þekking skrílinn láta skilja
á krossi menn þá kvalið lmfa og brennt.
Söguskoðunin, sem Marx mótaði, gefur sannari skilning á þessu
máli sem öðrum. Það er í fyllsta samræmi við eðli broddborgar-
ans, að spá hverjum snilling sigri, en komi það fyrir, að snilling-
ur sé hvorki brenndur né krossfestur, er það vegna þess eins, að
liann hefur látið sér nægja að verða broddborgari. Goethe og Hegel
hefðu aldrei orðið viðurkennd mikilmenni borgaraþjóðfélagsins,
ef þeir hefðu ekki borið virðulega fléttu á baki.
Hvað sem annars niá segja lofsamlegt um þjóðfélag borgarans,