Réttur - 01.06.1943, Blaðsíða 38

114
RÉTTUR
Samt var ekkert fjær Marx en það sem broddborgarinn í grunn-
færni sinni nefnir „snillingslíferni“. Samfara hinu mikla starfs-
þreki var hann gæddur þrotlausri iðni, og það tók snemma að sax-
ast á heilsu hans af ofreynslu daga og nátta, þó hann væri að upp-
lagi heilsugóður. Hann sagði eitt sinn að missir starfsgetunnar
væri dauðadómur yfir hverjum manni, sem ekki væri skepna, og
hann lagði ekki orðið starfsgeta við hégóma; eitt sinn er hann lá
veikur vikum saman skrifaði hann Engels: „Get ekkert starfað, hef
lesið: Lífeðlisfræði Carpentiers og aðra eftir Lord, Vefjafræði
Kölliks, Bygging heila- og taugakerfis eftir Spurzheim og rit þeirra
Schwamms og Sleidens um frumefnið.“ Og þrátt fyrir óhemjuna í
rannsóknarþrá sinni var Marx alltaf ljóst það sem hann sagði þeg-
ar á unglingsaldri, að rithöfundar ættu ekki að vinna til að hafa
ofan af fyrir sér, heldur bæri þeim að hafa ofan af fyrir sér til að
geta unnið. Marx neitaði aldrei hinni brýnu nauðsyn á vinnu fyrir
lífsviðurværi.
En öll áreynsla hans varð árangurslaus vegna reiði, haturs og
— í skásta tilfelli — ótta fjandsamlegs heims. Einnig þýzku útgef-
endurnir, sem annars gortuðu af sjálfstæði, hörfuðu óttaslegnir
undan nafni hins alræmda lýðæsingamanns. Allir þýzku flokkarnir
voru samtaka að smána hann og hverju sinni er virtist rofa í hina
hreinu mynd hans gegnum moldviðrið, vann lævís þögnin óþokka-
verk sitt. Aldrei hefur mesti hugsuður þjóðar sinnar horfið henni
sjónum jafnlengi og rækilega.
Eina starfið, sem Marx hefði átt að geta notað til að koma undir
sig fótum efnalega eftir að hann kom til London, var vinnan fyrir
New York Tribune, er hófst 1851 og hélzt rúman áratug. Tribune
hafði þá tvö hundruð þúsund áskrifendur, var víðlesnasta og auð-
ugasta blað Bandaríkjanna, og með áróðri sínum fyrir bandaríska
Fourierismanum hafði það óvallt hafið sig ofar vesælli gróðafíkn
venjulegs auðvaldsfyrirtækis. Samningar Marx við blaðið voru
honum raunar ekki sem óhagstæðastir, hann ótti að rita tvær grein-
ar ó viku og fá í ritlaun tvö sterlingspund fyrir hverja grein. Það
hefði átt að gefa rúm 200 pund í árstekjur, og það hefði nægt
Marx til brýnustu þarfa, meira að segja í London. Freiligrath, sem