Réttur - 01.06.1947, Síða 67

RÉTTUR
139
brýzt fram í tærri list: „-----Ég get ekki sofið fyrir
söngvunum þeim“.
Engin spurning er óþarfari en sú, hvort listin eigi er-
indi til fólksins — það er einmitt listin, sem fólkið er
að leita að. Þess sælasti draumur — að vísu draumur,
sem hjá f jölmörgum tekur aldrei á sig ákveðna mynd —
er sá, að gera allt sitt líf að fagurri list. Ekkert er
raunar auðveldara en að draga fram milljónir dæma
gegn slíkri staðhæfingu. Það er vandalaust að benda á
verkamann og spyrja: hvaða vit hefur hann á skáld-
skap, og þennan bónda og spyrja: hvaða vit hefur hann
á tónlist? Það er meira að segja vandalaust að benda á
annanhvorn sýslunefndarmann og spyrja: heldurðu,
að þessi gæti orðið mikill listamaður? En allar slíkar
spurningar eru í rauninni út í hött. Mannkynið hefur
sem sé enn ekki skapað sér það samfélag, er þroskað
gæti sköpunarhæfileika almennings og breytt brauð-
striti hans í ástundun listar í einhverri mynd. Og samt
sem áður kynnumst vér trauðla svo aumri manneskju,
að hún bifist ekki fyrir snertingu listar einhverntíma á
ævinni.
Það er mjög áríðandi að gera sér það höfuðatriði
ljóst, hver er hinn eiginlegi tilgangur marxismans: að
enda þótt sköpun samvirks þjóðfélags stefni í fyrstu
atrennu að því marki að leysa mótsetningar auðskipu-
lagsins, þá er lokatakmarkið að endurleysa einstaklinginn
þannig, að hann verði ekki framar bóndi, borgari eða
verkamaður, heldur geti orðið maður í orðsins óháðustu
merkingu — og verði listhneigðin þá heldur ekki fram-
ar einangruð sérhæfni, jafnframt því sem hún er und-
irokuð hjá alþýðu manna, heldur taki þvert á móti sæti
meðal annarra almennra lífsgilda.
Sé reynt að skilgreina þau meginöfl, sem starfsemi
sérhvers listamanns er háð, rekur maður fyrst og frmist
augun í fimm slík: einstaklingseðlið, þjóðarsérkennin,