Réttur - 01.06.1947, Side 72

144
R ÉTTUR
hæfingu þeirra og einangrun innan auðskipulagsins og
viðurkenningu þeirra á samskonar stéttarlegri afmörk-
un á andlega sviðinu og hinu efnahagslega. Þarna eru
með öðrum orðmn öfl á ferðinni, sem vísvitandi kapp-
kosta að útiloka fólkið, alþýðumilliónirnar, frá lífsupp-
sprettu listarinnar, alveg á sama hátt og keisarastjórn-
in á sínum tíma útilokaði rússneska alþýðu frá upp-
sprettu þekkingarinnar með því að halda henni ólæsri
og óskrifandi.
Það er engin tilviljun, að höfundar eins og James
Joyce og T. S. Eliot, gersamlega óskiljanlegir öllum al-
menningi og jafnvel sæmilega bókmenntuðu fólki nema
með hjálp margbrotinna fræðiskýringa, skuli koma fram
á þessum upplausnartímum auðborgaranna almennt og
brezka heimsveldisins sérstaklega. En um leið og þeir
eru sígild dæmi upp á listarlega einangrunarstefnu for-
réttindastéttanna, eru þeir jafnframt algild dæmi þess,
að engum miklum listamanni er fært að inniloka hið
skapandi afl verka sinna í fílabeinsturnum auðvalds og
afturhalds, jafnvel þótt skilti með gulli skráðu töfra-
orðinu HLUTLEYSI blasi þar við á hverri hlið. Þrátt
fyrir allan flótta og feluleik dynur hinn ósigrandi bylt-
ingarflaumur tímans á hverri stoð í verkum þeirra,
frióvgar þs?r og gerir að grænum trjám, sem bera
ávöxt.
Þess ber og vel að gæta, þegar rætt er um formdýrk-
unarstefnu í list, að hún þarf enganveginn að vera að
öllu leyti sprottin af þjónkun við einangrunarkröfur for-
réttindastéttanna — hún getur þvert á móti í og með
eða algerlega verið uppreisn gegn einhverju hefðbundnu
listformi, sem orðið er úrelt, og hún getur meira að segja
verið uppreisn gegn hverskonar mannlegu valdboði yfir
sköpunarmætti listarinnar. Auk þess lúta hinar ýmsu
listgreinar mismunandi og í mörgu óskyldum lögmálum.
Það er skáldlistin ein, sem beinlínis tjáir sig í orðum —