Réttur - 01.06.1947, Side 75

R É T T U R
147
alþýðustéttirnar hafa því mætzt á miðri leið í tortryggni
sinni gagnvart hverskonar listnýjungum, þótt af mis-
munandi orsökum sé. Hefur svo hvað gripið inn í ann-
að og myndað þann múr yfirdrepsskapar, þekkingar-
leysis og afturhalds, sem list allra tíða hefur átt í höggi
við.
Vilji listamaðurinn af alvöru ná sambandi við alþýð-
una, verður hann að skipa sér í brjóstfylkingu barátt-
unnar fyrir hagrænu frelsi hennar. Ofurþreytt erfiðis-
fólk, atvinnuleysingjar, yfirhöfuð öreigar, hafa engar
forsendur til að leita sér fróunar í fegurð listar. Þeir
reyna þess í stað að sofa úr sér þreytuna, leita sér
handartaks eða skýlis eða þá drekkja örlögum sínum í
bjór og brennivíni. Enginn kann að meta ný andleg
verðmæti, nema hann sé sjálfur að leita þeirra og eigi
þá undirstöðu þekkingar, sem þarf til þess að geta not-
ið þeirra. En grundvallarskilyrðið fyrir þeim möguleika
er fullnægjandi og óháður efnahagur. Krafan um jöfn-
un og samhæfingu auðsins er ekkert annað en krafan
um jöfnun og samhæfingu menningarinnar (kultur).
Listamaðurinn á því um aðeins tvennt að velja: ann-
aðhvort að einangra sig frá lífi fólksins með því að láta
undan ófrjóum formdýrkunarkröfum forréttindastétt-
anna og stuðla þar með að hruni menningarinnar — eða
gera baráttu fólksins að sinni eigin baráttu, list sína að
líkn þess og vopni í senn, og vinna þannig að sigri sam-
virkrar og altækrar menningar. Velji hann síðari kost-
inn — þann, er siðuðum, skapandi listamanni sæmir —
hefur hann þrenns að gæta á núverandi skeiði stétta-
baráttunnar:
I fyrsta lagi að forðast í list sinni allt það, er orðið
getur forréttindastéttunum til framdráttar í áróðri
þeirra fyrir menningarlegri einangrun og afturhaldi.
1 öðru lagi að opna augu alþýðunnar fyrir fegurð og
mikilleik jarðlífsins, vekja hana til meðvitundar um