Réttur - 01.06.1947, Page 100

172
RÉTTUR
verulega hefur orðið. En söluskatturinn er innheimtur
af allri veltunni. Þannig getur ríflegur hluti söluskatts-
ins runnið beint til verzlunarfyrirtækja en ekki í ríkis-
sjóð, orðið skattheimta til einkafyrirtækja en ekki til
hins opinbera, sem getur numið tugum þúsunda hjá stór-
um fyrirtækjum.
Við þetta bætist svo að sala á svartamarkaðsverði
stóreykst með vaxandi vöruþurrð. Þannig geta einka-
fyrirtækin unnið upp lækkaða álagningu og meira til.
Ekkert slíkt kemur til greina hjá kaupfélögunum. Þau
geta hvorki selt á svartamarkaðsverði né talið vörusölu
sína rangt fram. Meginhluti söluskattsins hlýtur því að
lenda á kaupfélagsmeðlimunum með minnkandi arðs-
úthlutun. Aðstæðurnar eru gerbreyttar frá því að veltu-
skatturinn var í gildi, þegar kaupfélögin þoldu vel að
greiða skattinn án þess að draga verulega úr arðsút-
hlutun. Ekki aðeins vegna þess að söluskatturinn er
hærri en veltuskatturinn var, heldur vegna þess að fyrir-
komulagið er annað og þannig í pottinn búið að kaup-
félögin verða sérstaklega hart úti samanborið við einka-
fyrirtæki.
En aðalatriðið er það að jaínharðan og vörur koma
frá útlöndum munu dynja yfir gífurlegar verðhækkan-
ir. Meðal þeirra vara sem mest hækka í verði eru ýmsar
helztu nauðsynjavörur svo sem kornvörur. I Bandaríkj-
unum hefur verðið á ýmsum almennum neyzluvörum t.
d. hækkað um 50%.* Enda þótt þessar miklu verðhækk-
anir komi ekki nema að nokkru leyti fram í vísitölunni,
mun hún einnig hækka mjög mikið, nema henni verði
haldið niðri með t. d. gífurlegum nðurgreiðslum.
f umræðunum á Alþingi sýndu sósíalistar fram á að
* Þegar kreppan dynur yfir er allra veðra von, en allar ráð-
stafanir og stjórnlist Bandaríkjanna miðar að því að halda verðinu
uppi meðan kostur er.