Réttur - 01.08.1950, Síða 11

171
1
RÉTTUR
Björn Sigfússon:
Dánarminning Jóns Arasonar
Minnisstæður var Gamli sáttmáli Islendingum, er þeir
létu sjálfstæði sitt. Eigi var minni réttarskerðingin og fjár-
kúgunin, sem siðskiptin um 1550 neyddu þjóðina að þola.
Þessir tvennir atburðir eru því sambærilegir.
Enn verri væri mynd Gamla sáttmála en er, ef hann hefði
verið staðfestur skömmu eftir ritun sína með því að láta
böðulsöxi væta hann í blóði þriggja af atgervismestu höfð-
ingjum landsins, segjum t. d. Brands biskups Jónssonar,
Þórðar Andréssonar og Sturlu lögmanns, sagnaritarans.
Þvílíkt var það, er þjónar Kristjáns III. hálshjuggu 1550
þann Norðlendingabiskup, sem mest skáld og atgervismað-
ur var, son hans prestvígðan, þann sem föðurnum var geð-
líkastur og væntanlegur biskup, en það var sr. Björn Jóns-
son, og lögmanninn Ara Jónsson, sem naut þjóðarhylli.
Fjögurra alda minning þessa hroðaverks er þjóðernis-
legur viðburður, sem hvetur til íhugana. Þegar þeir feðgar
létu líf í Skálholti, stóðu þeir í svipinn í baráttu að verja
innlend réttindi fyrir yfirgangi konungsvalds. Af þeirri
ástæðu eru þeir þjóðhetjur.
Þeirri staðreynd skal ekki haggað, þótt söguskoðun sýni
hina stéttlægu yfirgangssemi þeirra, áþekka og í sögum
hinna vösku og misvitru höfðingja okkar á Sturlungaöld.
Æviatriði biskups og sona hans
*
Jón Arason er talinn fæddur 1484, dáinn 66 ára, en sumir
hafa þó álitið hann eldri. Ari lögmaður, sonur hans, hefur
fæðzt 1508—10 og látizt vel fertugur. Sr. Björn var yngri