Réttur - 01.08.1950, Blaðsíða 15

RÉTTUR
175
þess vegna hafi það verið, að norðlenzkir prestar þorðu að
kjósa Sigurð til biskups yfir sig þegar eftir lát Jóns, meðan
öxin vofði yfir, og sömuleiðis öðru sinni, er biskupsstóllinn
losnaði. Hvort Sigurður var mjög eða lítt lúterskur, hefur
þó hitt ráðið biskupskjörinu í bæði skiptin, að hann átti
persónulega óyggjandi tiltrú að fagna og þess vildu Norð-
lendingar neyta til að sýna enn konungi með kurteislegri
þrjózku, að þeirra vilji væri þvert í móti konungsviljanum
og þeir tryðu bezt niðjum Jóns Arasonar.
Uppgangsmenn á róstutímum
Jón Arason var ekki fæddur til auðs og valda. Prest-
menntun, sem hann fékk, hefði ekki nægt til að gera hann
að andans manni, og betri hefði þurft biskupsmenntunina,
því að Gottskálk fyrirrennari hans var háskólagenginn.
Þess vegna lézt Jón biskup kunna „ekki par“ í latínu, mætri
list, en það sakaði minna af því, að hann kynni betur málfar
móðurlandsins. Vísuna, sem Jón kvað um þetta við séra
Böðvar, kunna allir eða ættu að kunna. Hann óx við alþýð-
leg kjör, fremur þröng að sögn, og kynsarfur hans var hin
þjóðlega skáldmennt og góðar gáfur. 1 klerkastétt mátti
vænta, að hann yrði einn þeirra sauðspöku sóknarpresta,
sem voni flestum gleymdir, jafnskjótt og þeir sigu ofan
í jörðina.
En Jón Arason var gæddur þeirri áfergju lífsins, sem
einkenndi marga gáfumenn endurreisnarskeiðsins 1 Evr-
ópu. Þeir fengu sig varla fullsadda af neinu. Samfara
skarpleik og menntaþorsta húmanistans ólu þeir flestir í
brjósti auðlegðarþrá og hamslausa valdagirnd, ef þeir
máttu sín nokkurs.
Það var miðaldakirkjan, sem veitti mörgum þessara
manna framann. Hún var sérdræg og haganlega skipulögð
stétt, en inngöngudyrnar í stéttina ekki mjög þröngar. Þar
gátu menn hafizt af dugnaði sínum, þótt engir auðmenn