Réttur - 01.08.1950, Side 21

RÉTTUR
181
og Karli keisara um málin í von um afskipti þeirra, og á
alþingi 1549 lét hann lesa páfabréf, sem til er eftirrit af,
og lýsti stuðningi hins heilaga föður við hann. En engin
áhrif höfðu þau stórmenni á gang málanna, þótt keisari
muni hafa skrifað Kristjáni III., sem hann titlaði „hertoga
á Holtsetalandi“ og þar með undirmann sinn, og tæki þar
svari Jóns biskups. ísland og skoðanabarátta þar var eigi
enn farin að skipta máli fyrir stórveldi.
Pétur Palladíus Sjálandsbiskup sendi Jóni Arasyni guð-
rækilegar áminningar í löngu bréfi 1549 eða 1550, hvatti
hann til að lúta vilja konungs um trúskiptin og leita sátta
við hann, þá muni öllum vel farnast og Jón halda biskups-
nafni. Mátti líta á þetta sem e. k. tilboð af konungs hálfu
og óbeint svar við tilmælum keisarans. Utanstefnu, sem
Jón fékk frá konungi 1548, simiti hann eigi, né þessu. Per-
sónulega hefði þeim feðgum hlotið að þykja þetta kosta-
boð, ef biskup hefði eigi verið einráðinn að standa nú eða
falla með hinni gömlu kirkjuskipun.
Útdrætti úr viðureign áratugsins á undan má skjóta hér
inn: Ögmundur Pálsson varð að láta af biskupsstörfum
1539 vegna sjónleysis. Á biskupsárum Gissurar dvínaði
síðan smám saman mótstaðan gegn nýja siðnum í Skál-
holtsbiskupsdæmi, en með biskupunum hélzt friður. Jón
biskup viðurkenni konungsvald Kristjáns III. og sendi
meira að segja Sigurð son sinn við 3. mann á konungs
fund 1542 til að sanna honum hollustu sína. Annað var, að
Jón viðurkenndi eigi allar konungsgerðir réttmætar, er
þær brutu lög, og taldi ríkisráð Noregs, en enga danska
menn eiga hér úrskurð um slíkt. Þetta ríkisráð hafði
Kristján III. brotið niður með hervaldi 1536 og afnumið,
og Jón Arason var síðasti forystumaðurinn, sem þorði að
storka einvaldinum með því að skjóta máli sínu til löglegs
dóms í hinu fótum troðna ríkisráði Noregs. Aðgerðir kon-
ungs í Hólabiskupsdæmi urðu hins vegar eigi meiri en þær
á þessum áratug, að hann skipaði 1545—46 óvígðum valds-