Réttur - 01.08.1950, Side 53

RÉTTUR
213
BJÖRN ÞORSTEINSSON:
*
Stórveldastríð og stéttabarátta
siðaskiptatímans
Tímamót.
Á þessu ári eru liðnar 4 aldir síðan siðabót Lúters vann
úrslitasigur sinn hér á íslandi. Að vísu var hún ekki end-
anlega lögtekin fyrir allt landið fyrr en árið 1551, en líflát
Jóns Arasonar og sona hans í Skálholti 7. nóv. 1550 táknaði
endalok páfadómsins hér á landi. Islendingar urðu að hætta
að snúa sér til heilagrar meyjar, jómfrú Maríu, í bænum
sínum. Þeir urðu að taka nýja trú, en á siðskiptatímanum
og lengi síðar átti trúin sjáif að vera aðalatriði í hugar-
heimi manna. Menn áttu að játa hina einu og sönnu réttu
trú til þess að öðlast friðþægingu syndanna og eilíft líf, en
eilíf sæluvist í himnaríki var æðsta mark kristins manns.
„Eilíft lífið er æskilegt — ekki neinn giftist þá“ — stendur
í gömlum þýddum sálmi, og réttirnir, sem framreiddir eru
á himnum eru gómsætir að sögn Jesaja spámanns og Sig-
urðar Jónssonar frá Presthólum. „Útvöldum guðs svo gleðj-
ist geð — gestaboð er til reitt, kláravín, feiti, mergur með
— mun þar til rétta veitt“, segja þeir fróðu menn.
Við erum yfirleitt svo veraldlega sinnuð á 20 öld, að guð-
fræðilegar þrætur liðinna tíma draga ekki sérstaklega að
sér athygli okkar. Okkur er starsýnna á mennina sjálfa og
athafnir þeirra en trúna, sem þeir játa. Við erum flestir
þeir verklundarmenn, að við dæmum fólk eftir athöfnum
en ekki eftir því hvaða trú það játar. Islendingum hefur
t. a. m. aldrei dottið í hug að misvirða heiðnina við Ingólf