Réttur - 01.08.1950, Side 63

RÉTTUR
223
þykkt ríkisþingsins í trássi við vilja furstanna og rikis-
riddaranna, enda varð hún á engan hátt til þess að hefta
útbreiðslu Lútherstrúarinnar.
Karl V. varð að láta sér þetta lynda, en það, sem hann
gat ekki framkvæmt í Þýzkalandi, átti hann auðvelt með
að framkvæma í öðrum hlutum ríkisins. Niðurlönd voru
um þessar mundir í miklum uppgangi, þar eð þau lágu vel
við nýjum verzlunarleiðum, sem skópust við landafundina
miklu. Siðbótin eignaðist snemma marga ákafa fylgjendur
í þessum löndum, en keisari snérist gegn þeim af miskunnar-
lausri harðýðgi. Hann kom á skipulögðu eftirliti með trú-
arbrögðum manna og gekk svo langt að bjóða, að leik-
menn, sem deildu um trúmál, skyldu tafarlaust líflátnir.
Þessar ofsóknir urðu auðvitað til þess að vekja eldmóð
og fórnfýsi í hugum siðskiptamanna, svo að baráttan
harðnaði, og 1. júlí 1523 voru fyrstu píslarvottar siðbótar-
innar brenndir á báli á aðalmarkaðstorginu í Brussell.
Lúther orti um þá fagran sálm, og Erasmus frá Rotter-
dam lýsti yfir á næsta ári, að þessi atburður hefði gert
marga menn Lútherstrúar.
Uppreist alþýðunnar
Almenningur í sveitum Þýzkalands bjó við sárustu neyð
um þessar mundir og var að þola stöðugt auknar álögur
aðalsins, sem taldi bændur tæplega mannlegar verur. Bænd-
ur fengu brátt veður af þeim svívirðingum, sem Lúther
bar á kirkjuvaldið, en væri kirkjan slík Satans stofnun sem
Lúther vildi vera láta, sáu bændur í hendi sér, að veraldlegir
valdsmenn stóðu allnærri myrkrahöfðingjanum. Árið 1525
hófust bændauppreistir um allt Suður- og Mið-Þýzkaland,
og kröfðust bændur þess að verða frjálsir menn, en ekki
annarra eign, því að Kristur hefði fríkeypt alla með sínu
dýrmæta blóði. 1 þessari uppreist kom skýrt fram, að
Lúther var fyrst og fremst málsvari furstanna. Hann var