Réttur - 01.05.1961, Blaðsíða 35

RÉTTUR
195
voru óánægðir með versnandi lífskjör. Napóleon og gæðingar lians
héldu, að sigur í styrjöld myndi leysa úr öllum vanda.
Stríðið var því í upphafi landvinningastríð af hálfu keisarasinna
í Frakklandi.
En þó að Þjóðverjar væru í upphafi í varnarstöðu gegn innrásar-
her, og þýzkri alþýðu því hagsmunamál að taka mannlega á móti,
þá höfðu stjórnarvöldin (Vilhjálmur fyrsti Prússakeisari og Bis-
marck) skuggalegar fyrirætlanir í samhandi við stríðið. Þeir vildu
hagnýta sér það í þeim tilgangi að sölsa öll völd í Þýzkalandi undir
prússnesku júnkarana, og í öðru lagi gera landvinningastríð úr
varnarstríðinu. Hvort tveggja tókst þeim.
Það kom í ljós þegar á fyrstu dögurn stríðsins, að Frakkland keis-
arans var vanmegna og rotið. Frönsku hersveitirnar fóru hvarvetna
halloka fyrir þeim þýzku, og ekki leið á löngu, áður en óvinaliðið
var komið langt inn í Frakkland og stefndi til Parísar. í ágústlok
unnu Þjóðverjar úrslitasigur við Sedan. 100.000 manna franskt her-
lið með sjálfan keisarann í broddi fylkingar gafst upp.
Hrakfarirnar sópuðu keisaradæminu burtu. 4. september brauzt
byltingin út í París, og lýst var yfir stofnun lýðveldis. Nú var eðli
stríðsins gjörbreytt fyrir alþýðu Frakklands. Nú var hún að vernda
líf sitt og eignir í réttlátri baráttu gegn innrásarsveitum Prússa-
keisara.
„Það er hagrænni og stjórnmálalegri þróun Frakklands eftir 1789
að þakka, að París hefur síðustu 50 árin (þ. e. 1840—1890) verið
í þeirri aðstöðu, að þar gat ekki komið lil neinnar byltingar, sem
ekki fengi á sig öreigasvip. Oreigalýðurinn, sem keypti sigurinn
með l)Ióði sínu, kom jafnan fram með eigin kröfur á eftir. Þessar
kröfur voru meira eða minna óljósar og ruglingslegar, og var það
undir þróunarstiginu hjá verkamönnum Parísarborgar komið þá
og þá. Að lokum kom svo, að allar kröfur þeirra beindust að því
að útrýma stéttarandstæðunni milli kapítalista oa; verkalýðs. Hvern-
!g það skyldi fara fram, vissu menn að vísu ekki. En sjálf krafan,
svo óákveðin sem hún enn þá var, fól í sér hættu fyrir ríkjandi þjóð-
íélagsástand. Verkamennirnir, sem gerðu þessar kröfur, voru meira
að segja vopnaðir. Afvopnun verkamannanna var því fyrsta dag-
skrármál hjá þeim borgurum, sem voru við stjórnvöl ríkisins, Þess