Réttur - 01.09.1962, Side 66

258
R É T T U R
menntun sína og þjálfun enn sem fyrr í Imperial Staff College í
Camberley. Bretar láta í té helztu vopnin og ráða gerð þeirra. lJað
má muna reiðikast brezkra ráðamanna, sem lyktaði með stríði, er
Egyptar ákváðu að kaupa vopn í sósíalisku ríki. Og ekki var
vonzkan minni, er stjórnin í Ghana vék brezka hershöfðingjanum
Alexander frá og setti Ghanamann í hans stað.
(d) Efnahagslegar aðgerðir.
lJað er eðli nýlendustefnunnar, að heimsveldin raki sér gróða
frá veikari og vanþróaðri löndum og auki þannig ofsagróða ein-
okunarsamtakanna. Herkænska heimsvaldasinna og pólitík miðast
öll við þennan tilgang. Þeir eru því til með að viðurkenna all-gagn-
gerðar hreytingar á stjórnarfari landa — jaínvel afhenda sjálfstæð-
ið innlendum þjóðarleiðtogum — ef ekki er hróflað við efnahags-
legri aðstöðu þeirra. En sé það ekki tryggt, beita þeir heiftarlegri
andstöðu. Þannig fór í Iran, er ríkisstjórn Mossadeqs reyndi að
framfylgja lögum um þjóðnýtingu olíuiðnaðarins, heimsvaldasinn-
ar skipulögðu þá valdatöku Zahedi; í Egyptalandi, er Bretar og
Frakkar og ísraelskir leppar þeirra hófu styrjöld út af þjóðnýtingu
Súezskurðarins.
fíœði eldri og yngri aðferðir nýlendustejnunnar eru í því fólgnar
að verðaveita og jajnvel auka ejnahagslegt og fjármálalegt arðrán
í vanþróuðum löndum.
Hér er rétt að greina á milli eldri og yngri aðferða.
(1) Eldri aðjerðir enn í nolkun. 1 öllum nýlendum lögðu nýlendu-
drottnararnir fyrst og fremst undir sig auðæfi jarðar (málma, olíur).
Járnbrautir og önnur flutningatæki, hafnir, orkuver, skipaútgerð,
verzlun og hankar voru einnig að jafnaði í þeirra höndum. I sveit-
um lögðu þeir undir sig beztu landbúnaðarsvæðin, reistu stórbú í
eigu einokunarsamtakanna. Þar sem innlendir bændur hokruðu
áfram, hvort heldur við lénsskipulag eða einstaklingsbúskap, urðu
þeir að rækta úlflulningsafurðir fyrir hringavaldið. Heimsveldið
hefur yfirleitt haldið öllum þessum fríðindum þótt þjóðfrelsishreyf-
ingin hafi náð stjórnarfarslegum völdum. Stjórnarfarslegt sjálf-
stæði hefur ekki haft í för með sér efnalegt sjálfstæði og frelsi frá
arðráni heimsvaldasinna.
Baráttan fyrir efnahagslegu sjálfstæði hefst fyrst eftir að stjórnar-
farslegu sjálfstæði er náð, og er enn á byrjunarskeiði. Flest hinna
ungu ríkja hafa orðið að skuldbinda sig til að þjóðnýta ekki eignir