Réttur - 01.01.1966, Qupperneq 18

18
RÉTTUR
tíðar sinnar að því er ísland varðaði, að hann var gæddur því póli-
tíska hugmyndaflugi, sem skilur á milli meðalmanns og snillings í
heirni stjórnmálanna.
í árslok 1799 skipaði Danakonungur nefnd til þess að athuga
skólamál íslands og dómgæzlu. Magnús Stephensen var meðal ann-
arra í nefnd þessari og það má, að ég held, þekkja stíl hans í upp-
kasti nefndarinnar um stofnun landsyfirréttar og afnám alþingis
við Oxará, en það er eiginlega ekki hægt að þýða lítilsvirðingu og
kaldrana danska textans: Ded under Navn af Alting hidtil brugelige
Möde í JuLimaaned ved Öxará i Island, saa vel af Embedsmænd som
andre, bör ikke videre finde Sted, men aldeles være afskaffet.“
Konungsúrskurður um afnám alþingis á Þingvelli var síðan birtur
aldamótaárið 1800. Mér er ekki kunnugt um hvort mörg tár hafi
verið felld við afnám hinnar öldnu stofnunar v.ið Öxará, en 19.
öldin var ekki langt fram gengin er sumir tóku að minnast Öxarár-
þingsins með trega: Bjarni Thorarensen kallaði Magnús Stephensen
„hinn gamla morðingja alþingis“, Baldvin Einarsson skírir timar.it
sitt Ármann á Alþingi og samtök þau, er hann gekkst fyrir meðal
íslenzkra Hafnarstúdenta nefndi hann einnig alþingi. Síðar, þegar
alþingi var skipaður staður í Reykjavík, orti Jónas Hallgrímsson af
heift og fyrirlitningu um hrafnaþing kolsvart í holti fyrir haukaþing
á bergi. Og íslenzka Þingvallarómantíkin barst allar götur inn í
rykfallnar skrifstofur danska kansellísins: Þegar Kristján VIII.
Danakonungur birti úrskurð þann 20. maí 1840, að íslenzka emb-
ættismannanefndin skyldi koma saman til fundar til að ráðgast um,
hvort ekki væri vel til fallið að stofna ráðgjafarþing á íslandi, þá
var hinum tíu embættismönnum falið að hyggja vel að því, „hvort
ekki sé réttast að nefna fulltrúaþingið alþingi og eiga það á Þing-
velli, eins og alþing hið forna, og laga eftir þessu hinu forna þingi
svo mikið sem verða má.“
Þremur vikum eftir að konungsúrskurður þessi var út gefinn birt-
ist fyrsta pólitíska greinin eftir Jón Sigurðsson í danska blaðinu Köb-
enhavnsposten, að vísu undir dulnefni, og þar er að leita upphafsins
að pólitískum ferli hans.
Jón Sigurðsson var tæplega þrítugur að aldri er hann hóf þjóð-
málastarfsem.i sína. Undanfarin sjö ár hafði hann unnið hljóðlát
fræðimannsstörf við handritarannsóknir í skjalasöfnum Kaupmanna-
hafnar og aflað sér dæmafárrar þekkingar á sögu landsins, högum
þess og atvinnuvegum. Hann er án efa lærðasti stjórnmálamaður