Réttur - 01.01.1966, Side 77

RETTUR
77
og „ísland farsælda frón“ hringdi inn tímabil Fjölnis, svo hófust
„Rauðir pennar“ með „Frelsi“ Jóhannesar — og þrátt fyr.ir öll al-
þjóðleg mistök og hið eilífa stríð við lágkúru einangrunarinnar á
Islandi, þá hljómar eggjunin í endastefi þess ljóðs síðan í þrjátíu
ár og enn til íslenzkrar sósíalistiskrar verklýðshreyfingar: „Þú rauða
lið, sem hófst á hæsta stig hið helga frelsiskall — ég treysti á þig!“
Með „Rauðum pennum“ (1935), sem Félag byltingarsinnaðra rit-
höfunda gefur út, er und.ir forustu Kristins E. Andréssonar öll hin
róttæka skáldafylking íslands skipulögð til baráttu við hlið alþýð-
unnar. Strax í fyrsta hefti skrifa, auk Halldórs Laxness og Jóhann-
esar úr Kötlum, þeir: Halldór Stefánsson, Steinn Steinarr, Skúli
Guðjónsson, Ólafur Jóh. Sigurðsson, Þorbergur Þórðarson, Gunnar
M. Magnúss, Jón úr Vör, Gunnar Benediktsson, Örn Arnarson. Og í
næstu heftum bætast við: Guðmundur Daníelsson, Kristín Geirs-
dóttir, Gísli Ásmundsson, Guðmundur Böðvarsson, Eiríkur Magnús-
son, Sigurður Haralz, Helgi Laxdal, Sigurjón Friðjónsson, Oddný
Guðmundsdóttir, Ragnheiður Jónsdóttir, Sigurður Helgason, Hall-
dór Helgason, Stefán Jónsson, Þóroddur á Sandi, Kári Tryggvason,
— og er þá sleppt þeim rithöfundum í óbundnu máli, sem vart
myndu vilja láta telja sig til skálda, en hinsvegar skal nafn þýðand-
ans góða, Magnúsar Ásgeirssonar, nefnt með fremstu listamönnum
þessa hóps.
Nöfn þessi ein sýna hver alda hér rís. Og þegar Kristinn Andrés-
son skipuleggur svo Mál og menningu 1937, tengir skáldin skipulega
við menntamenn, verkamenn og millistéttir undir merkjum sósíal-
isma og þjóðfrelsis, verður risið æ hærra þó baráttan þyngist og
ofureflið vaxi, er ameríski risinn kemur til. Jón Helgason yrkir sín
ódauðlegu kvæði, enn einu sinni magna minningarnar úr sögunni
mótspyrnu íslendinga.
Hve magnaður þrótturinn er sést máske bezt á því að á einu og
sama ári 1952, eftir voveiflega atburði þjóðarsögunnar 1949 og
1951 hirta fjögur ljóðskáld hverja ljóðabókina annarri betri,
þrungnar hita bardagans: Guðmundur Böðvarsson „Krystalinn i
hylnum“, Jóhannes úr Kötlum „Sóleyjarkvæði“, Snorri Hjartarson
»A Gnitaheiði“ og Þorsteinn Valdimarsson „Hrafnamál“.
Og árið eftir kveður Jakobína Sigurðardóttir sér hljóðs með
fyrstu lögeggjan sinni „Morgunljóð“ (í ,,Rétti“ 1953) og rís síðan
hærra og hærra sem ljóðskáld og sagna.
Og þegar svo er komið að við erum farn.ir að óttast: „vera má að