Réttur - 01.01.1966, Page 87

RÉTTUR
87
skilningi og samúð, — svo það birt-
ist í öllu sinnuleysi sinu og andleg-
nm ömurleik, þegar ungi maðurinn
kemur með útvarpið sitt.
Það er eftirtektarvert tímanna tákn
að Jakobína Sigurðardóttir, önnuin
kafin bóndakona norður í Mývatns-
sveit, skuli skrifa beztu skáldsöguna
úr Reykjavíkurlífinu. En hún hefur
alla þjóðarerfð vora í blóðinu. Og
hún veit livað hún vill. Hún veldur
þeim viðfangsefnum fullkomlega, sem
hún glímir við.
Jakobína er eftir útkomu þessarrar
bókar ekki aðeins orðin bezta skáld-
kona Islands fyrr og síðar. Hún er
einnig orðin eitt þeirra skálda, er
vcldur fjölbreyttustu listformi, sam-
tímis því sem liún hefur svo mikið
að segja. Hún sér sannleikann: hvern-
ig þjóðfélagið er, og hefur bæði
kjarkinn og listrænu hæfileikana til
að birta þann sannleika í sögum og
kvæðum.
Það er táknrænt fyrir smæð ís-
lenzkrar borgarastéttar, að fulltrúar
Alþingis í úthlutunarnefnd lista-
mannalauna skuli ekki hafa smekk
eða að minnsta kosti riddaraskap til
þess að veita þessarri skáldkonu
hæstu verðlaun sín, þótt þeir lúti
það lágt að hefna sín pólitískt á karl-
skáldum þeint, sem ergja þá með á-
deiluskáldskap sínum.
Jóhannes úr Kötlum: —
Vinarspegill. — Heims-
kringla. — Reykjavík 1965.
Þessi bók er miklu meira en Vinar-
spegill, svo ágætur sem hann er. Hún
er heill aldarspegill, hver skarpa skil-
greiningin á fætur annarri af andleg-
um og pólitískum fyrirbærum aldar-
innar, innfjálgar og fagrar lýsingar
skálda og verka þeirra, innlifun í
alla glímu manna og hreyfingar við
liin vandasömu viðfangsefni þessarr-
ar viðburðarríkustu og umhleypinga-
sömustu aldar tslands. Þessi bók mun
ekki aðeins verða komandi sagnfræð-
ingura, er um öld vora rita, hin þarf-
asta hug-vekja, hún mun líka öllum
núlifandi samherjum kær förunaut-
ur og vinur.
Þessi bók er þrungin slíkri ódrep-
andi trú á land og þjóð, slíkum
kjarki í boðskapnum, slíkri inálsnilld
í flutningnum, að það má mikið vera,
ef margur á ekki eftir að hugsa til
kvæðanna og kaflanna allra í henni
líkt og Þorsteinn forðum til rímn-
anna: „Jeg á mart að þakka þeim,
þeir hafa hjartað varið.“
Adcilusögurnar siðustu
Jóhannes Helgi: Svört messa.
Ingimar Erlendur Sigur&s-
son: Borgarlíj.
Jón jrá Pálmholti: Orgel-
smi&jan.
Helgafell. Reykjavík. 1965.
Þjóðfélagslega ádeiluskáldsagan ís-
lenzka hefur eftir stríðslok 1945 eink-
um beitt sér að vandamálum byrj-
andi stríðs og hernáms eða jafnvel
atvinnuleysis krepptiáranna. 1 öllum
licssum sögum (t. d. „Atomstöð"
Ilalldórs 1948, „Gangvirki" Ólafs Jó-
lianns 1955, „Veginum frá brúnni"
eftir Stefán Jónsson 1962) var aðal-
persónan sveitamaðurinn (— eða
-konan), sem var að brjótasl um í
andlegum viðjum borgarlífsins og
mótsögnum. Sögurnar voru tiltölulega
hófsamar skilgreiningar þessa nýja
mannlífs og vandamála þess. Og slfk-