Réttur - 01.06.1936, Blaðsíða 14

ismans,* en haldið lífinu í leifum lénsvaldsins. Á
hinn bóginn eru þessar leifar lénsvaldsins öllum nú-
tímabúnaði mikill Þrándur í Götu og hafa valdið
því t. d., að framfarir í áveitumálinu eru litlar. —
(Vegna fornra ákvæða eru vatnsréttindi öll í hönd-
um aðalsmanna, sem lifa á því að selja vatnið okur-
verði).
Það eru þó sérstaklega sögulegar ástæður sem
skýra lífsseigluna í leifum lénsvaldsins.
Saga Spánar er í fáu frábrugðin sögu annara V.-
Evrópuríkja allt fram að árinu 711. Rómverjar taka
landið undir sig, og rómversk menning og kristin-
dómur ná þar fótfestu; og á tímum þjóðflutninganna
flæða Germanir yfir þetta land, eins og nágranna-
löndin. En árið 711, sem táknar hámarkið í sigur-
sæld Araba, setti múhameðanski foringinn Gebr-
altarik her sinn á land á Spáni og náði undir sig öllu
landinu, að undanteknum fjallaskika á NV.-Spáni.
Eftir þetta varð Spánn öldum saman öndvegisland
arabiskrar menningar. Og yfirráðatímar Araba 'voru
gullöld andlegrar og eínalegrar menningar á Spáni.
Með stórkostlegum áveitum var séð fyrir góðri upp-
skeru. Handiðnaður blómgaðist. íbúatalan jókst upp
í 30 milj. Á sama tíma og Evrópa sökk dýpra og
dýpra í menningarleysi, voru náttúruvísindi, stærð-
fræði og læknisfræði iðkuð af kappi miklu á Spáni.
„E1 Andalus, arabiski Spánn, fóstraði í skauti
sínu heimspekinga, stjörnufræðinga, stærðfræðinga,
dulspekidýrkendur, skáld og sagnfræðinga. Ein
minnsta hirðin í Almeria átti 5000 vefstóla og þar
voru ofin allskonar klæði og dúkar úr silki, bómull
eða ull. Og foringi eins lítils Máraríkis átti 400.000
binda bókasafn, en um það sama leyti stærði hið
fræga Ripoli klaustursafn í kristnu Kataloniu sig
* Markaður sáralítill og litlir möguleikar fyrir
auðsöfnun.