Réttur - 01.08.1981, Blaðsíða 28

III. „Félagsmálapakkar” íhaldsins
Framangreind upprifjun á þróun félags-
legrar löggjafar á íslandi hefur auðvitað ekki
aðeins sögulega þýðingu heldur er hún al-
þjóðleg sönnun þess að við íslendingar
getum nú státað af því að hafa náð einna
lengst allra þjóða hvað almenn lífskjör og fé-
lagslegan aðbúnað snertir fyrir alla alþýðu.
íslenskum sósíalistum er það auðvitað
ljóst að þessi þróun hefur ekki orðið vegna
mikilla og róttækra breytinga á þjóðfélags-
gerðinni sjálfri, heldur fjármögnuð með
stöðugum hagvexti síðustu áratugina eins og
annars staðar í vesturálfu.
Frá upphafi vega og til dagsins í dag hefur
staðið mikil barátta um hvert skref sem
stigið hefur verið fram á við í þessu efni. Síð-
ustu fjóra áratugi, þegar mestu þjóðfélags-
breytingar hafa orðið hér á landi í saman-
lagðri sögu þjóðarinnar, hefur verkalýðs-
hreyfingin og íslenskir sósíalistar orðið að
heyja nær látlaust stríð fyrir þessum málum,
yfirleitt með verkfallsréttinn að vopni, en í
besta falli innan ríkisstjórnar í þau örfáu
skipti sem sósíalistar hafa átt þar aðild að.
Félagsleg staða alþýðufólks á íslandi, frá
hinum smæstu og hversdagslegustu réttinda-
málum og til hinna stærstu, er því árangur
gífurlegrar baráttu og fórnar verkalýðshreyf-
ingarinnar í gegnum tíðina, bæði faglegrar
og pólitískrar. Segja má að á íslandi séu allar
lífskjarabætur verk verkalýðsins sjálfs.
íslenskir sósíalistar hafa alla tíð litið á það
sem sitt höfuðhlutverk að styðja og leiða ís-
lenska verkalýðshreyfingu i stéttabaráttu
hennar. Þeir hafa alla tíð stutt hana í barátt-
unni fyrir bættum lifskjörum, allskonar fé-
lagslegum umbótum og auknum réttindum
henni til handa.
Stéttabaráttan stendur þvi enn eins og
áður, en unnir sigrar verkalýðshreyfingar-
innar, bæði faglegrar og pólitískrar á
umliðnum árum eru sem betur fer orðnir að
hversdagslegum lífsgæðum sem allir gera til-
kall til og telja sjálfsagða hluti i nútímaþjóð-
félagi. Jafnvel íslensk yfirstétt, sem hvað
eftir annað hefur gripið til löggjafar til að
svipta verkalýð áunnum réttindum, talar um
félagsleg réttindi verkafólks í dag, eins og
um sjálfsagðan og eðlilegan ,,fylgikvilla” vel-
megunarþjóðfélagsins. Afstaða þeirra og
fjandskapur alla tíð er þó skráður í ýmsar
merkilegar gerðabækur, þ.á.m. alþingistið-
indi og mun ég gera tilraun til þess hér á
eftir að rifja upp afstöðu þeirra til nokkurra
félagslegra réttindamála, sem knúin hafa
verið fram, stundum með verkföllum, en
síðan lögfest á alþingi undanfarna áratugi.
1. Atvinnuleysistryggingar
Eins og kunnugt er var það með verkföll-
unum miklu árið 1955 að verkalýðshreyfing-
in knýr fram að lögin um atvinnuleysistrygg-
ingar eru sett af alþingi og rikisstjórn. Verk-
fallið stóð i sex vikur, eins og kunnugt er, og
er hið hatrammasta sem háð hefur verið hér
á landi.
Árangur verkfallsins var mikill sigur fyrir
verkalýðssamtökin og einhver sá mesti sem
þau hafa unnið. Einkum voru atvinnuleysis-
tryggingarnar mikilvægar. Þá höfðu sósíal-
istar flutt á alþingi frumvarp til atvinnuleys-
istrygginga samfleytt í 14 ár, án þess að fram
næði að ganga og um þetta mál staðið látlaus
barátta frá upphafi.
Það var Brynjólfur Bjarnason sem flutti
frumvarpið um atvinnuleysistryggingarnar
inn á alþingi fyrst árið 1942. Siðan eru það
margir aðrir þingmenn sósialista sem flytja
þetta sama mál. M.a. Sigurður Guðnason á
140