Réttur - 01.08.1981, Blaðsíða 32

og lífskjör þess og afkomuöryggi tryggt í
veikinda- og slysatilfellum með allt að 6
mánaða launum.
Viðbrögð íhaldsins við frumvarpinu þegar
það kom til kasta alþingis voru eins og búast
mátti við neikvæð í öllum aðalatriðum og
ítrekaðar tilraunir gerðar til að bægja málinu
frá alþingi.
Friðrik Sófusson: „Þetta frumvarp er hluti af þeim
svokallaða „pakka” sem lagður var fram rétt fyrir 1.
desember s.l. og á að koma i staðinn fyrir þær launa-
hækkanir sem þá hefðu átt að eiga sér stað. Eins og
háttv. þingmenn muna ákvað ríkisstjórnin að bæta
launþegum upp þessi laun með svokölluðum félags-
legum umbótum. Nú kemur á daginn, að þessar félags-
legu umbætur eiga atvinnufyrirtækin að greiða.”
„Eins og ég sagði í upphafi er ég ekki að leggja dóm á
efnisatriði málsins. Ég hef ekki skoðað málið ítarlega
ofan í kjölinn en ég tel fulla ástæðu til þess, þegar um
jafn viðkvæm mál og þessi er að ræða, að þá sé að
minnsta kosti þess gætt að samráð sé haft við aðila
vinnumarkaðarins og því fremur þegar ríkisstjórnin
hefur lofað því í upphafi stjórnmálatímabilsins.”
Þetta voru orð þingmannsins, en hann var
vitandi vits um það að afstaða Vinnuveit-
endasamþandsins var afar neikvæð til frum-
varpsins og ítrekaðar tilraunir gerðar af
hálfu stjórnvalda til að samkomulag gæti
orðið um innihald þess.
Albert Guðmundsson: „Ég harma það að ríkisstjórn-
in skuli ekki taka meira tillit til umsagnar samtaka
vinnuveitenda, þó svo að ríkisstjórnin beri ekki meiri
virðingu en raun ber vitni fyrir þeim samtökum. Ég álít
að hér sé um valdboð að ræða sem setur hinn frjálsa
vinnuveitanda og vinnumarkaðinn í hættu.”
„Hér er sem sagt um að ræða annað hvort vísvitandi
eyðileggingu á hinum frjálsa vinnumarkaði eða hreina
eignaupptöku...”
„Það er óþarfi að ráðamenn, eins og til dæmis í þessu
tilfelli hæstvirtur ráðherra, láti kné fylgja kviði og tali í
lítilsvirðingartóni um Vinnuveitendasamband Islands og
umsögn þess í þessu dauðastríði, sem vinnuveitendur
eiga nú í, því að það er barátta annars vegar á milli opin-
berra aðila og hins vegar frjálsa vinnumarkaðarins sem
á sér stað. Spurningin er: Deyr hinn frjálsi vinnumark-
aður út áður en rikisstjórnin er öll?”
144
4. Hvað sögðu þeir um kröfuna um
21 árs kosningarétt og kosningarétt
styrkþega?
Undirtektir íhaldsins á alþingi 1927 undir
kröfu þingmanna Alþýðuflokksins þá um 21
árs kosningarétt og um að veittur sveitar-
styrkur valdi ekki réttindamissi og um endur-
bætur á kjördæmaskipuninni, voru mjög
athyglisverðar.
Jóhannes Jóhannesson: „Það er mjög ógeðfelld til-
hugsun, að menn sem ekki sjá sér og sínum farborða
sakir óreglu, leti og annarrar ómennsku, eigi að fara að
sjá fyrir og stjórna okkur hinum.” „Ef veittur, endur-
kræfur sveitarstyrkur hefur ekki réttindamissi í för með
sér, mun það verða rothögg á sjálfsbjargarviðleitni
margra og auka sveitarþyngslin að miklum mun og það
á að vera tryggt í stjórnarskránni að slíkt komi ekki
fyrir, alveg eins og það er tryggt með henni að þjófar og
bófar hafi ekki kosningarétt og kjörgengi til alþingis.”
5. Hvað sögðu þeir um frumvarpið
um verkamannabústaði 1929
Undirtektir ihaldsins, þegar Héðinn Valdi-
marsson flutti frumvarp sitt um verka-
mannaþústaði, voru einnig á sömu lund.
Árið áður, eða 1928, hafði Héðinn Valdi-
marsson einnig lagt fram á alþingi frumvarp
sama efnis; það komst á dagskrá einu sinni
eða tvisvar, en var ekki rætt frekar.
í umræðum um málið 1929 kom auðvitað
margt og merkilegt fram sem vitnar um við-
horf íhaldsins til svo stórkostlegs réttinda-
máls sem verkamannabústaðabyggingar
voru og eru.
Ólafur Thors fer á kostum eins og oft áður og segir
m.a. í ræðu sinni: „Að menn tala um þetta frumvarp
sem stórmál, kemur líklega af þvð að flestir játa að
margar íbúðir hér í bæ eru með öllu óboðlegar. En hér
er óliku blandað saman. Það er tvímælalaust að margar
íbúðir eru ónothæfar en hitt er jafn tvímælalaust að
j