Réttur - 01.01.1982, Blaðsíða 14

inn og lét ekki á mig fá þó ég væri dálítið
krímugur í andlitinu af mjölryki, ég var
nefnilega að mæta skáldi alþýðunnar skáldi
íslands eins og drengurinn sagði við mig
forðum á dauðastundinni. Og ekki varð ég
fyrir vonbrigðum, aldrei hafði svo velklædd-
ur maður heilsað mér af þvílíkri kurteisi,
hann rétti mér hendi og sagðist vonast til að
við ættum eftir að sjást þó siðar væri, síðan
fór hver sína leið.
Bækur Halldórs Kiljan Laxness áttu eftir
að vekja storma og stríð á íslandi og það allt
fram að Nóbelsverðlaunum 1955, og skipta
landsmönnum í tvö horn, enda var hver bók-
in af annarri talin af ábyrgum ritskýrendum
einn stærstur og mestur menningarviðburður
íslenskur frá því Snorri í Reykholti stóð við
púltið sitt og gnuddaði broddi fjaðrafals,
fast að letrarspeldi, auk þess voru ritverkin
lögð á metaskálar meðal bóka sem hæst risu
á alþjóða menningar mælikvarða. í fimm-
þúsund manna bæ fyrir norðan gat enginn
bókamaður verið án Laxness bóka, og þar sá
ég í húsi eins broddborgarans sem auk þess
var fagurkeri, hvar Alþýðubókin og allar
hinar með tölu röðuðu sér í hillu í bókaher-
berginu þar sem bókaauðurinn var svo auð-
sær að sjálf Guðbrandsbiblia lá í skrautlegu
viðhafnarbandi á sínu eigin viðhafnarborði
undir þeirri sömu hillu. Og vissulega væri
margs að minnast frá Akureyri í þá veru.
Síðar þegar ég kom til höfuðborgarinnar
og gisti systkini mín kom ég í hús til konu að
norðan sem við hlið síns eiginmanns hafði
grætt offjár á stríðinu og var þá komin í
bland við forríkt fólk. Sú kona og það fólk
hafði lengi verið í andstöðu við höfund Al-
þýðubókarinnar vegna stöðu sinnar í hópi
nýríkra. Nú sá ég mér til furðu að í stássstof-
unni og þar í fallegum bókaskáp voru
nokkrar bækur eftir Halldór Kiljan Laxness
allar í grænu skinnbandi. — Nú jæja, sagði
ég þú ert þá farin að lesa bækur skáldsins, —
lesa, sagði konan, nehei svo Iangt er ég nú
ekki leidd, en maður verður að eiga þetta.
í húsi bróður míns voru allar Laxnessbæk-
ur til í hillum og á borðum í þokkalegum um-
búðum, þær bækur báru þess vitni að hafa
verið lesnar. Geta skal þess að þessi sami
bróðir minn var í Gúttó-slagnum ásamt
Þórði gamla halta 1932. (Sjö töframenn)
Til að slá heillegar botni í þetta greinar-
korn varð mér fyrir að grípa til bókarinnar
Sjálfstætt fólk og kom þar niður sem
Bjartur, fyrrum sjálfseignarbóndi át stolið
brauð með verkfallsmönnum, kominn í
kaupstaðinn eftir að hafa reist sér burðarás
um öxl í Sumarhúsum og var að því kominn
að flytja að Urðarseli, eignalaus maður að
kalla svo skuldunum vafinn að hann fékk
ekki svo mikið sem eina rúgmélslúku út á sitt
eigið nafn í kaupfélaginu. Verkfallsmenn
fundu Bjart bónda og son hans Gvend sem
með honum var, undir berum himni og áttu
hvergi annarsstaðar innangengt, og buðu
honum upp á kaffi og rúgbrauð í bragga sem
var þeirra bækistöð og þar sváfu þeir feðgar
af um nóttina. Verkfallsmenn áttu von á að í
odda skærist með þeim og andstæðingunum
á næsta degi og orðfærðu það við Bjart að
hann staldraði við. En Bjartur bóndi var því
óviðbúinn og átti enn langt í land, hann
sagðist fara norður í býtið í fyrramálið. —
En hann Gvendur litli þarna getur orðið eftir
hjá ykkur, mér er ósárt þó Rauðsmýrarhel-
vítin verði barin. — Heyrðirðu það, þú
verður eftir hjá þessum drengjum, Gvendur.
— Hann skal fá vinnu ef við sigrum, sögðu
þeir, við tökum hann í félagið strax. Og þar
með var sonur bóndans genginn í lið með
verkamönnum og orðinn þátttakandi í upp-
reisn alþýðunnar gegn auðvaldinu, í anda
Alþýðubókarinnar.
14