Réttur - 01.01.1993, Page 34

meðal annars skörulegar ræður um málið
í heild og stofnun lýðveldis 17. júní 1944
eftir leiðtoga Sjálfstæðisflokksins.
Alþýduflokkurinn
á upphafsreit
Blöð Alþýðuflokksins eru nú þversum í
málinu — lengst í þá áttina gengur Skut-
ull á ísafirði sem er undir ritstjórn Hanni-
bals Valdimarssonar. Og brátt kom í ljós
á þessu sumri að Hannibal fór ekki ein-
samall: Sjálfur formaður Alþýðuflokksins
og nefndarmaður í stjórnarskrárnefnd-
inni sneri nú við blaðinu og hóf fyrri hluta
júlímánaðar baráttu fyrir því að stjórnar-
skrármálinu yrði ekki ráðið til lykta fyrr
en viðræður samkvæmt 18. grein sam-
bandslagasamningsins hefðu farið fram.
Þar með var Alþýðuflokkurinn í raun
kominn á upphafsreit aftur, en hann hafði
tregur fengist til starfa í stjórnarskrár-
nefndinni. Þessi afstaða Alþýðuflokksins
jafngilti því að slá málinu á frest í alllang-
an tíma enda vakti hún hörð viðbrögð
annars staðar, ekki síst í Sósíalistaflokkn-
um og Sjálfstæðisflokknum.
Meðan menn börðust hér heima gerð-
ust þau tíðindi að danska stjórnin sagði af
sér og konungurinn var settur undir eftir-
lit hins þýska hervalds. Alþingi kom sam-
an 1. september, en undirskriftir birtust
nú gegn „tafarlausum lögskilnaði". Á
fundi í Sameinuðu þingi 1. október flutti
forsætisráðherra svo tilkynningu ríkis-
stjórnarinnar um afstöðu hennar í lýð-
veldismálinu og hélt hún fast við fyrri af-
stöðu. Þeirri yfirlýsingu var fagnað í
Morgunblaðinu og Þjóðviljanum en var
dræmar tekið í Tímanum og Alþýðublað-
ið hreytti ónotum í ríkisstjórnina og
„Kommúnistaflokkinn“ af þessu tilefni.
34
Þessi afstaða sem birtist í blöðunum
var í samræmi við þá afstöðu sem birst
hafði frá flokkunum í stjórnarskrárnefnd-
inni á 24rða fundi hennar 7. október.
Bókuð voru þessu boð frá Sósíalista-
flokknum:
„Sósíalistaflokkurinn er reiðubúinn nú
sem í vor til þess að samþykkja lýðveldis-
stjórnarskrána á alþingi nú þegar.“
Fulltrúi Alþýðuflokksins „kvaðst ekki
hafa að svo stöddu neinar yfirlýsingar að
flytja frá flokknum um málið“.
Þá var ákveðið að leita eftir því við
flokkana hvaða afstöðu þeir hefðu til þess
hvenær ætti að afgreiða lýðveldisstjórnar-
skrána. Það var gert á fundi nefndarinnar
11. nóvember. í fundargerðinni segir og
er hér fluttur langur kafli úr henni:
„Formaður skýrði frá því að þessi
fundur væri haldinn til þess að fá frekari
vitneskju flokkanna um það hvenær
þeir vildu afgreiða lýðveldisstjórnar-
skrána ....
Jónas Jónsson skýrði frá því, að á fundi
í Framsóknarflokknum í gær, hefði þeim
verið falið að flytja þau skilaboð að flokk-
urinn vildi að málið yrði ekki tekið fyrir
til afgreiðslu fyrr en eftir áramót. Um leið
spurðist hann fyrir um það hvort sam-
komulag myndi nást um það á milli
flokka að afgreiða málið ekki fyrr en eftir
17. maí 1944, þó þannig að endanleg af-
greiðsla þess yrði framkvæmd 17. júní
1944.
Bjarni Benediktsson lýsti yfir að Sjálf-
stæðisflokkurinn vildi ákveðið að málið
yrði tekið fyrir á yfirstandandi alþingi, og
síðan afgreitt endanlega í byrjun næsta
árs. Kvað hann Sjálfstæðisflokkinn ekki
geta fallist á að fresta fyrirtöku málsins á
alþingi fram yfir 17. maí 1944.
Jónas Jónsson bætti því við að Fram-
sóknarflokkurinn myndi helst óska að
I