Réttur - 01.01.1993, Page 38

ins og ríkisstjóra í þessu máli sem hafði
það markmið að tefja úrslit lýðveldis-
málsins. Hefur þessi afstaða ríkisstjórans
vafalaust átt sinn þátt í því — með öðru
— að þingmenn Sósíalistaflokksins
greiddu Sveini ekki atkvæði sem forseta á
þinginu þar sem þeir skiluðu auðu ásamt
5 þingmönnum Sjálfstæðisflokksins en 5
þingmenn Sjálfstæðisflokksins kusu Jón
Sigurðsson frá Kaldaðarnesi. Það voru
því .20 þingmenn sem ekki studdu fyrsta
forseta íslands á Þingvallafundinum. En
það er annað mál.
Á fimmta fundi skilnaðarnefndarinnar
var lögð fram tillaga til umræðu um „birt-
ingu skjala varðandi samband íslands og
Danmerkur.“ Var málinu þá að sinni vís-
að til undirnefndar. Fór svo að skilnaðar-
nefndin lauk störfum á 10 fundum; sá síð-
asti var haldinn föstudaginn 3. mars.
Virðist allt hafa gengið friðsamlega í
þeirri nefnd eftir að flokkarnir höfðu lent
málinu sín á milli sjálfsagt oft langt utan
þingsalanna.
Lýðræði í þingnefnd
Fleiri fundi þurfti auðvitað í samvinnu-
nefnd í stjórnarskrármálinu. Á fyrsta
fundi sameiginlegu nefndarinnar var
ákveðið að Eysteinn Jónsson stýrði henni
og að Einar Olgeirsson yrði ritari hennar.
Á þessum fundi var strax kosin undir-
nefnd til að athuga ásamt dómsmálaráð-
herra forsetakjör og fyrirkomulag þess. í
henni voru Gunnar Thoroddsen, Bern-
harð Stefánsson og Einar Olgeirsson.
Á 3ðja fundi sínum, 3ðja febrúar hóf
nefndin eiginleg störf. Þá fóru strax að
berast tillögur.
Bernharð Stefánsson lagði til að fyrir
orðið „lýðveldi" í 1. gr. kæmi orðið
„þjóðveldi“.
Gunnar Thoroddsen flutti tillögu um
breyting á 2. gr. og að 1. málsliður hennar
hljóðaði svo:
„Alþingi og forseti íslands fara saman
með löggjafarvaldið.“
Þessi tillaga var samþykkt eins og allir
vita. Tillögu Bernharðs um þjóðveldið
var hins vegar hafnað.
Tillaga frumvarpsins um 3. gr. var
þessi:
„Sameinað alþingi kýs forseta íslands.“
Ríkisstjórnin flutti hins vegar sjálf
breytingartillögu við þessa grein sem orð-
aðist svo:
„Forseti lýðveldisins skal vera þjóð-
kjörinn.“
Var þessi tillaga ríkisstjórnarinnar í
samræmi við samkomulag sem náðst
hafði utan þings, en þetta var einmitt
upphafleg tillaga Sósíalistaflokksins.
Þá gerði ríkisstjórnin tillögu í sam-
vinnunefndinni um að aldurslágmark for-
setans yrði hækkað í 45 ár úr 35 árum en
sú tillaga hlaut ekki hljómgrunn. Stefán
Jóhann gerði tillögu um að sérstakt ald-
urslágmark forseta yrði afnumið og fylgdi
það almennum reglum um kosningarétt
og kjörgengi, en Brynjólfur Bjarnason
lagði til að aldurslágmarkið yrði 30 ár.
Sveinbjörn Högnason vildi að eldri menn
en 70 ár yrðu ekki kosnir forsetar. Var
öllum þessum tillögum að lokum hafnað.
Þá gerði ríkisstjórnin tillögu um þá
breytingu að kjörtímabil forsetans teldist
frá 1. júní og að kosningar forseta færu þá
fram í september árið áður. Einnig þess-
ari tillögu var hafnað.
Greidd voru atkvæði um allar þessar
tillögur daginn eftir í nefndinni. Gaman
er að sjá á þessum fundi og oft síðar að
nefndin hefur fyrst og fremst verið lýð-
ræðisleg nefnd — en ekki flokkanefnd
eins og nú er, sem sjálfsagt hefur helgast
38