Morgunblaðið - 19.03.2006, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. MARS 2006 27
Haust
Skógarh l í› 18 • 105 Reykjav ík
S ími 595 1000 Fax 595 1001 • www.heimsferd i r . i s
Heimsferða
ævintýri
Kynntu þér haustbækling Heimsferða
Bæklingurinn
er kominn
Aldrei glæsilegra úrval
- frábært verð
Heimsferðir kynna glæsilegar haustferðir sínar árið 2006.
Við fljúgum beint til vinsælustu borga Evrópu og bjóðum frábærar
ferðir með sérflugi til Karíbahafsins, bæði til Kúbu og Jamaica.
Kynntu þér glæsilegasta ferðaúrvalið og tryggðu þér lægsta
verðið í eftirsóttustu ferðirnar strax.
Jamaica
99.690 kr.
Kúba
89.990 kr.
Kraká
34.790 kr.
Ljubljana
44.590 kr.
Róm
58.990 kr.
Prag
29.990 kr.
Búdapest
35.590 kr.
Barcelona
29.990 kr.
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
/
N
M
20
96
6
með léleg laun upp til hópa og brýnt
sé að bæta þar úr.
„Ein mesta auðlind blaða- og
fréttamanns eru þau sambönd sem
hann hefur aflað sér í starfi. Hver og
einn starfsmaður sem aflar frétta er
einstakur, með sína heimildamenn og
trúnað sem hann hefur áunnið sér.
Fjölmiðlafyrirtækin á Íslandi eru
eins og aldrei betri en starfsmenn-
irnir sem þar eru,“ segir Katrín.
Hún vitnar í könnun Gallup, sem
birt var 30. desember 2005, um mik-
ilvægasta miðilinn í fréttum og
fréttatengdu efni. Þar kemur í ljós að
fréttastofa Sjónvarps hefur algjöra
yfirburði, 38% nefna hana, 23,5%
nefna Útvarpið og 12% Morgunblað-
ið. Stöð 2 og fréttastöðina NFS nefna
10,6% og Fréttablaðið 5,5%.
Katrín telur skýringuna á góðu
gengi Sjónvarpsins vera að þar starf-
ar hópur fréttamanna með mjög
langa reynslu, sama megi segja um
Morgunblaðið, þar hafa margir
blaðamenn langa starfsreynslu. Aðrir
fjölmiðlar telur hún að líði nokkuð
fyrir reynsluminni nýliða.
Ekki lögð nægileg rækt við góða
starfsmannastefnu ritstjórna
Katrín leggur til að þess sé vand-
lega gætt að halda í góðan kjarna af
reyndu fólki á ritstjórnunum og ný-
liðum sé svo bætt í hópinn eftir þörf-
um, en áður fái þeir góða og mark-
vissa þjálfun og vandað sé til verka
við ráðningar.
Katrín telur að í ljósi rannsóknar
sinnar sé greinilegt að fjölmiðlafyr-
irtækin leggi ekki næga rækt við að
vinna upp góða starfsmannastefnu
fyrir ritstjórnir sínar. Meirihluti
starfsmanna fjölmiðlanna sé óánægð-
ur með starfsmannastefnuna og
þekki hana ekki.
„Úr svörum þeirra skín þekkingar-
og aðstöðuleysi til starfsmannastefnu
fyrirtækjanna,“ segir Katrín og telur
jafnframt að starfsmannastefna fjöl-
miðlafyrirtækjanna sé ófullnægjandi
ef miðað er við þekkingarfyrirtæki,
þar sem mannauðurinn skiptir sköp-
um varðandi velgengni á markaði.
Hún telur að fjölmiðlafyrirtækin
ættu að taka upp stefnumiðaða
mannauðsstjórnun og hún eigi að
vera sveigjanleg og sífellt í mótun.
Hún vitnar til Gylfa Dalmanns Að-
alsteinssonar um tilgang mannauðs-
stjórnunar sem að mati hans er sá að
skipuleggja störf starfsmanna þann-
ig að sem mestur árangur, framleiðni
og sveigjanleiki náist.
Blaða- og fréttamenn sáróánægðir
með endurmenntun sína
Þá kemur fram í rannsókn Katr-
ínar að fjölmiðlamenn séu sáróá-
nægðir með endurmenntun sína.
Þeim finnst hún nauðsynleg og 90%
segja að endurmenntun sé nauðsyn-
leg til eflingar í starfi. Enn vitnar
Katrín í orð Peters Druckers frá
2001, sem segir að þekkingarstarfs-
menn þarfnist formlegrar menntunar
og símenntunar alla sína starfsævi.
Katrín leggur til að átak verði gert
í endurmenntunarmálum og skipu-
lega gengið í það að starfsmenn fjöl-
miðlanna nýti svonefnt tveggja mán-
aða leyfi sitt til endurmenntunar.
Leyfið er veitt á fimm ára fresti og
fjögurra ára fresti eftir tíu ára starf.
„Í leyfinu eru aðeins greidd grunn-
laun og á þeim getur enginn lifað af
mánuðinn þannig að öll endurmennt-
un verður aðeins hjóm í flestum til-
vikum, nema blaða- og fréttamenn
kosti hana úr eigin vasa. Það þarf að
styrkja blaða- og fréttamenn til sí-
menntunar,“ segir Katrín.
Hún leggur til að eigendur og ráða-
menn fjölmiðla nýti sér tiltæka þekk-
ingu í stjórnun og mannauðsmálum
til að vinna upp starfsmannastefnu
sem hæfi svo mikilvægri starfsemi
sem fjölmiðlar séu.
„Í góðri starfsmannastefnu verður
fyrst og fremst að huga að stefnu fyr-
irtækisins og verkferlum. Vinna þarf
starfslýsingar, setja upp ákveðið
ráðningarferli, skipuleggja nýliða-
móttöku og þjálfun. Huga þarf að
starfsþróun og símenntun og koma
skipulagi á umbun, hvatningu, boð-
skipti og síðast en ekki síst að ganga
frá starfslokum manna þannig að
sómi sé að fyrir fyrirtækin. Endur-
og símenntun er mjög mikilvæg
mönnum í fjölmiðlastétt sem fara
með fjórða valdið. Þess vegna ber að
huga vel að þessum þáttum og líklegt
til árangurs er að starfsmannastjóri
skipuleggi fræðsluáætlanir, slíkt
gagnast fyrirtæki og starfsmanni
jafnt. Skipuleggja þarf vel og vand-
lega starfsmannasamtöl, sem
starfsþróun er byggð á,“ segir hún.
Vinnuálag oft óhóflega mikið
Katrín leggur áherslu á að ótækt
sé að starfsmenn geti ekki fylgst með
gangi mála í rekstrinum og þurfi að
geta sér til um hvað sé á döfinni í
þeim efnum.
Vinnuálag blaða- og fréttamanna
er mikið og verkefni þeirra krefjast
einbeitingar, nákvæmni. Samkvæmt
könnun Katrínar hefur álagið aukist
að mati starfsmanna og þeir þurfa oft
að taka ákvarðanir með litlum fyrir-
vara. Sumir starfsmenn segjast eiga
á hættu að „brenna út“ við þetta
ástand.
„Ég hef víða farið á 30 ára starfs-
ferli mínum við fjölmiðla og fylgst
með störfum á fréttastofum t.d. í
Bandaríkjunum. Hvergi hef ég séð
blaða- og fréttamenn undir eins
miklu álagi og hér á landi,“ segir
Katrín. Hún leggur til að að ritstjórn-
ir blaða og ljósvakamiðla verði end-
urskipulagðar með það í huga að
minnka vinnuálag.
Flestir blaða- og fréttamenn
eru stoltir af starfi sínu
Hið góða er að flestir sem tóku þátt
í rannsókninni segjast vera stolti af
starfi sínu og hlakka til að fara til
vinnu sinnar, mjög fáir kvíða henni og
aðeins 22% segjast hugsa um að
hætta.
„Blaða- og fréttamennska er lif-
andi og skemmtilegt starf, en einnig
krefjandi. Á síðustu 20 árum hefur
fagmennsku fleygt fram og kemur
stöðugleiki fram í rannsókninni þeg-
ar hoft er til starfsaldurs,“ segir
Katrín.
Svar við rannsóknarspurningu
hennar um hvernig starfsmannamál-
um, vinnubrögðum og sjálfsmati
blaða- og fréttamanna sé háttað á
fréttastofum stærstu fjölmiðlanna er
eftirfarandi:
„Gera þarf miklar breytingar á
starfsmannastjórnun og taka upp
stefnumiðaða mannauðsstjórnun.
Blaða- og fréttamenn eru vel mennt-
uð stétt með langa starfsreynslu.
Þeir leggja áherslu á endur- og sí-
menntun og eru mjög sjálfstæðir í
starfi sínu. Þeir vinna sjálfstætt og
undir miklu álagi og hafa völd og
áhrif með umfjöllun sinni. Almenn-
ingur treystir þeim til góðra verka.
Yfirmenn á ritstjórnum leggja ekki
næga rækt við starfsmenn og huga
ekki nægilega vel að þróun þeirra í
starfi,“ segir Katrín.
„Tilgáta mín um að það sé sam-
hengi á milli mikilvægis fjölmiðla á
Íslandi og þess hvernig búið er að
starfsmönnum þeirra stenst ekki.
Miðað við stöðu fjölmiðla í samfélag-
inu og það að þeir eru réttnefndir
fjórða valdið ætti að búa mun betur
að blaða- og fréttamönnum, þannig
að þeir geti sinnt sínum mikilvægu
störfum á mannsæmandi hátt.“
búið að því
Katrín Pálsdóttir hefur verið starf-
andi blaða- og fréttamaður í rösk-
lega 30 ár.
„Ég byrjaði eftir áramótin 1976 á
Dagblaðinu, sem þá var nýstofnað,“
segir Katrín.
Hún lauk BA-prófi frá HÍ 1976 og
ritgerðin hennar fjallaði um fréttaval
í Sjónvarpinu.
„Ég lauk stúdentsprófi frá Versl-
unarskóla Íslands og fór þaðan á
Íþróttakennaraskóla Íslands á Laug-
arvatni. Eftir það lá leiðin í Háskóla
Íslands, þar sem ég hóf nám í fé-
lagsvísindadeild. Þar smitaði Þor-
björn Broddason mig af fjölmiðla-
bakteríunni,“ segir Katrín.
Eftir þá afdrifaríku „smitun“ hefur
Katrín starfað við fjölmiðla og er
löngu landskunn fyrir störf á þeim
vettvangi, einkum sem fréttamaður
á RÚV, bæði í útvarpi og sjónvarpi.
„Það sem hefur ekki síst haldið
mér við efnið í öll þessi ár eru tengsl
mín við New York Times og blaða-
menn þar. Ég hef verið í góðu sam-
bandi við einn af framkvæmdastjór-
um blaðsins, sem er
fjölskylduvinurinn Midge Longley.
Hún greiddi götu mína hvort sem var
til sjónvarpsstöðva svo sem WNBC,
þar sem ég var í mánuð og lærði fjöl-
margt um sjónvarp, en áður hafði ég
verið hjá WCBS-Radio í starfsþjálfun
og raunar víðar. Ég hef satt að segja
árlega farið í heimsókn til New York
til að halda lifandi tengslum mínum
við blaða- og fréttamenn þar og átt
mjög gagnlegar umræður við fólk
þar um fagið.“
En hvers vegna fórstu út í að
reyna að skilgreina fjórða valdið?
„Ég fór að velta fyrir mér spurn-
ingunni um fjórða valdið fyrir nokkuð
mörgum árum og stöðu fjölmiðla í
samfélaginu. Ég fór á ný í háskólann
vegna þess að mig langaði til að
gera úttekt á þessu fagi mínu sem
ég er búin að starfa við svo lengi. Ég
hafði orðið þess vör að samstarfs-
fólk mitt var hreint ekki sammála um
stöðu fjölmiðlanna, sumir litu á þá
sem stökkpall út í eitthvert annað
starf, en aðrir líta á vinnuna þar sem
sitt ævistarf.
Ég ákvað því að fara út í rann-
sóknarvinnu til að geta betur skil-
greint stöðu fjölmiðla í samfélaginu.
Ég ákvað að fá í lið með mér þá
sem skrifa fréttir og fréttatengt efni
á stærstu fréttastofum á Íslandi.
Þetta fólk svaraði megindlegri rann-
sókn sem ég byggði upp í tengslum
við þau fræði sem fjallað var um í
viðskipta- og hagfræðideild og vörð-
uðu sérstaklega mannauðsstjórnun,
sem er mitt sérsvið.
Ég hefði aldrei getað gert þetta
nema fyrir það að félagar mínir á rit-
stjórnunum tóku mér mjög vel og
svöruðu ítarlegum spurningalista
sem er önnur meginuppistaðan í rit-
gerðinni. Hin meginuppistaðan er
spurningin um hvernig stjórnvöld á
Íslandi, eigendur, stjórnendur og
fræðimenn skilgreina stöðu fjölmiðla
í íslensku samfélagi.“
En komu þér niðurstöður rann-
sóknar þinnar á óvart?
„Svör um fremur slæman aðbún-
að komu mér mest á óvart og hið
gríðarlega vinnuálag sem blaða- og
fréttamenn búa við. Eins það að eig-
endur og stjórnendur fjölmiðla virð-
ast ekki gera sér fyllilega grein fyrir
hvað fjölmiðlarnir eru mikilvægir fyr-
ir lýðræðislega umræðu í landinu ef
horft er á starfsmannastefnu miðl-
anna. Sums staðar er hún ekki fyrir
hendi eða úrelt. Morgunblaðið
stendur sig vel að þessu leyti. Þar á
bæ gera menn sér vel ljóst að mann-
auðurinn er mikilvægastur.“
Mannauðurinn er mikilvægastur