Morgunblaðið - 19.03.2006, Blaðsíða 72

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 SUNNUDAGUR 19. MARS 2006 VERÐ Í LAUSASÖLU 350 KR. MEÐ VSK.
NORNABÚÐIN sem opnuð var við Vest-
urgötu 2. ágúst síðastliðinn hefur gengið
svo vel, að fyrirtækið er nú skuldlaust og
stækkun húsnæðisins í undirbúningi, segja
eigendurnir Eyrún Skúladóttir og Eva
Hauksdóttir. „Við höfum tekið á móti hóp-
um sem koma og vilja kynnast galdri og
því hvernig hann er notaður í nútímanum.
Margir héldu, þegar við vorum að fara af
stað, að þetta væri bara eitthvert djók …
Við stundum galdur, með árangri, og fólk
vill kynnast því hvað hann felur í sér og
hvernig hann virkar,“ segir Eva. Hún út-
skýrir, að galdur sé það að „nota hugar-
orkuna og viljastyrkinn til þess að fá ein-
hverju framgengt“, en það er meðal
annars gert með notkun tákna, líkamlegu
látbragði, hljóðum og kveðskap, að henn-
ar sögn. | Tímarit
Morgunblaðið/Ásdís
Áhugi Evu Hauksdóttur og Eyrúnar
Skúladóttur tengist víkingatímanum.
Gengur vel
hjá nornunum
SELJANLEGUR vatnsorkuforði Íslands
hefur verið ýktur og ofmetinn og til að ná
því marki sem kynnt er í bæklingum er-
lendis þyrfti að virkja nánast hverja ein-
ustu sprænu á landinu. Þetta kemur fram í
nýrri bók Andra Snæs Magnasonar sem
kemur út á morgun. Bókin heitir Drauma-
landið – sjálfshjálparbók handa hræddri
þjóð en öfugt við fyrri bækur Andra er
þetta ekki skáldsaga eða ljóðabók heldur
bók um íslenskan veruleika.
Andri bendir á að bæklingar hafi verið
sendir um allan heim þar sem því er haldið
fram að á Íslandi sé hægt að virkja sem
nemur 30 terawattstundum (TWh) á ári á
hagkvæman hátt og í sátt við umhverfið.
Andri ákvað að leggjast yfir hvað þessar
tölur þýða. Hann segir að árið 2002 hafi Ís-
lendingar nýtt sem nemur sjö terawatt-
stundum á ári og þar af fóru fjórar til stór-
iðju.
„Til þess að komast upp í þessi 30TWh
þyrfti ekki aðeins að virkja öll stórfljót
landsins, s.s. Jökulsá á Fjöllum, Skjálf-
andafljót, alla Þjórsá, Markarfljót inn á
gönguleiðir Laugavegarins og Hvítá í Ár-
nessýslu svo fátt eitt sé nefnt, heldur þyrfti
að teygja sig ofan í laxveiðiár á borð við
Selá, Grímsá, Vatnsdalsá og Stóru-Laxá,“
útskýrir Andri. „Raunar væri mögulegt að
sleppa því að virkja Gullfoss en það þyrfti
að virkja bæði ofan og neðan við hann.“
Andri segir Íslendinga bjóða það sem
stundum er kallað „vannýtt orka“ á lágu
verði. | Tímarit
Ýktar tölur
um virkjan-
lega orku
ÞRÁTT fyrir að hingað til hafi sumarið verið
talið helsti komutími ferðamanna hingað til
lands fjölgar þeim sífellt sem kjósa að koma
hingað að vetrarlagi og njóta þeirra þöglu
töfra og náttúrufegurðar sem Ísland býr yf-
ir.
Þegar ljósmyndari Morgunblaðsins átti leið
hjá Geysissvæðinu á föstudag mætti hann
þessum hópi þrettán gesta frá borginni
Osaka í Japan, sem staddir eru hér á landi
ásamt fararstjóra sínum.
Að sögn Kristínar Hildar Sætran, leiðsögu-
manns hópsins, vilja Japanir koma hingað til
lands á veturna m.a. til að sjá norðurljósin.
Kristín segir mikinn áhuga meðal Japana á
að kynnast náttúru landsins og sé árstíðin
engin hindrun. „Japanir gera hins vegar
miklar kröfur til gistingar og vilja helst hafa
baðkar á herbergjunum, ekki bara sturtu.“
Hóparnir fljúga beint frá Osaka til Íslands
með millilendingu í London og er flugið
langt. Kristín telur að væri boðið upp á fleiri
gistimöguleika með baði myndi líklega verða
auðveldara að bjóða upp á beint reglulegt
flug eða leiguflug beint frá Osaka til Íslands,
sem myndi stytta ferðatímann mjög, en hann
er nú í kringum sólarhring aðra leið.
Hópurinn skoðaði Gullfoss, Geysi og Þing-
velli og fengu gestirnir að snæða ekta ís-
lenskan mat; hrátt hangikjöt, kótelettur og
lærissneiðar með rabarbarasultu og fleira
meðlæti, en í eftirrétt fengu þeir skyr. „Svo
eru þau mikið hestafólk og höfðu afar gam-
an af því að skoða íslenska hestinn og fara í
útreiðartúr,“ segir Kristín.
Um helgina var áætlað að stefna á suður-
ströndina að skoða Eyjafjallajökul, Mýrdals-
jökul og Sólheimajökul. „Þessi hópur er afar
spenntur fyrir jöklunum, að fá að kynnast
þeim og skoða,“ segir Kristín. „Það er sér-
stök tilfinning sem fólk fær við það að
standa á jökli.“
Morgunblaðið/RAX
Vetrargestir skoða goshveri
HAGFRÆÐINGAR sem segja
að stóriðjustefna stjórnvalda sé
skynsamleg eru vandfundnir í
dag. Þrátt fyrir það er hvert ál-
verið á fætur öðru sett inn á
skipulagið. Þetta segir Tryggvi
Felixson hagfræðingur, sem fyrir
helgi lauk störfum sem fram-
kvæmdastjóri Landverndar og
var valinn úr hópi umsækjenda
til starfa fyrir Norrænu ráð-
herranefndina.
„Samfélögin sem við berum
okkur saman við hafa fært sig úr
frumframleiðslu yfir í þjónustu-
tengdari atvinnuvegi. Á Íslandi
höfum við miklar orkuauðlindir
og nú hefur skapast svigrúm til
að nýta þær fyrir stóriðju. Þá
ætlum við að halda
okkur í þessu fari
frumframleiðslunnar.
Við höfum hins vegar
val – við þurfum ekki
að gera það. Við er-
um það stöndugt
samfélag að við get-
um valið,“ segir
hann.
Gefins
náttúruspjöll
Að sögn Tryggva
kemur álframleiðsla
hingað til lands ekki
á eðlilegum sam-
keppnisforsendum. Hann segir
hana flytjast hingað eingöngu
vegna þess að Ís-
land bjóði ódýra
orku og hún sé ódýr
vegna þess að menn
borgi ekki fyrir
hana það sem hún
kosti.
„Það borgar eng-
inn fyrir þau spjöll
sem unnin eru á
náttúru landsins.
Þau eru gefin,“ seg-
ir hann. Auk þess
sem orkan til stór-
iðjunnar sé niður-
greidd með náttúru-
spjöllum sé hún
niðurgreidd af alþjóðasamfélag-
inu. Íslendingar hafi sótt sér
aukalosunarkvóta á gróðurhúsa-
lofttegundum til þjóða heims.
Tryggvi segir afskipti ríkisstjórn-
arinnar á borð við stóriðjustefn-
una afar óheppileg. „Þrátt fyrir
að margt af okkar best menntaða
fólki á sviði félagsvísinda, hag-
fræði og náttúrufræði hafi dregið
fram afleiðingar stóriðjustefn-
unnar og þessara ákvarðana með
mjög skýrum hætti hafa ráðið
ferðinni sérhagsmunir orkufyrir-
tækjanna, byggðarlaganna, verk-
fræðistofanna, byggingaverktak-
anna og allra sem koma að hinum
umtalaða vexti sem er svo þráður
og eftirsóttur,“ segir hann.
Fyrrverandi framkvæmdastjóri Landverndar gagnrýnir stefnu stjórnvalda
Stöndugt samfélag hefur val
Tryggvi Felixson
 Óheppileg | 10–11
HLUTUR þjónustugeirans í ís-
lenskum þjóðarbúskap hefur
aukist verulega á síðustu þremur
áratugum. Hlutdeild þjónustunn-
ar af landsframleiðslu er 55%,
þegar verslun er undanskilin, og
hefur hlutdeild hennar aukist um
14 prósentustig frá árinu 1973.
Þetta kemur fram í skýrslu við-
skiptadeildar Háskólans í
Reykjavík sem unnin var fyrir
SVÞ – Samtök verslunar og
þjónustu.
Í skýrslunni segir ennfremur
að upplýsingatækni, ör tækniþró-
un og aukið frelsi í alþjóðlegum
viðskiptum hafi breytt starfsum-
hverfi margra þjónustugreina á
undanförnum árum, aukið fjöl-
breytni þeirra, bætt staðla og
lækkað verð. Þannig verði þjón-
usta æ mikilvægari í utanríkis-
viðskiptum en útflutningur ís-
lenskrar þjónustu hefur á síðustu
15 árum vaxið hægt og sígandi
sem hlutfall af landsframleiðsl-
unni, úr 8,9% á árinu 1990 í
12,0% á árinu 2005. Síðastnefnda
árið námu tekjur vegna þjón-
ustuútflutnings 120 milljörðum
sem þá jafngilti 29% af gjaldeyr-
istekjum þjóðarinnar.
Hrund Rudolfsdóttir, formað-
ur stjórnar SVÞ, bendir á það í
viðtali við Morgunblaðið í dag að
nauðsynlegt sé að tryggja sam-
keppnishæfni þjónustugeirans til
þess að tryggja hagvöxt til fram-
tíðar. Þjónustugeirinn sé alvöru-
atvinnugrein og arðbær. „Sam-
keppnisumhverfið er orðið mjög
alþjóðlegt. Það er jafnframt eðli-
legt að stóru íslensku aflakóng-
arnir í þessum geira séu í kast-
ljósi fjölmiðlanna og við eigum
að fagna velgengni þeirra því
hún gefur svo mörgum öðrum
tækifæri til þess að veita virð-
isaukandi þjónustu í samfélag-
inu.“
Skýrsluhöfundar benda á að
nýsköpun sé forsenda framfara
og í þjónustugeiranum þurfi að
vinna að henni á markvissan og
skilvirkan hátt, m.a. með rann-
sóknum. Mikilvægt sé einnig að
samkeppnislög séu virk, lausn
álitamála sé skjót og að skatta-
lög mismuni ekki fyrirtækjum í
þjónustu. | 24
Útflutningur íslenskrar þjón-
ustu eykst hröðum skrefum
♦♦♦
FJÖLMIÐLAR eru réttnefndir „fjórða vald-
ið“ segir Katrín Pálsdóttir fréttamaður,
sem gerði rannsókn á stöðu fjölmiðla í sam-
félaginu fyrir MA-ritgerð sína. Hún sendi
spurningalista á helstu fjölmiðla landsins
og komst að því að vinnuálag blaða- og
fréttamanna væri óhóflega mikið, en
óánægja væri með laun. Flestir þeirra, sem
tóku þátt í könnuninni, eru stoltir af starfi
sínu og hlakka til að koma í vinnuna. | 26
Fjórða valdið
réttnefni
♦♦♦