Morgunblaðið - 31.03.2006, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 31. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Have a good night, mr. Haarde.
Myndatökur og aðr-ar upptökurverða bannaðar í
dómhúsum nái nýtt frum-
varp dómsmálaráðherra,
sem lagt var fyrir Alþingi í
byrjun vikunnar, fram að
ganga. Í skýringum frum-
varpsins kemur fram að
mjög hafi færst í vöxt að
reynt sé að ná myndum af
aðilum og vitnum í dóms-
málum þegar þeir koma til
dómhúsa og þykir það til
þess fallið að valda við-
komandi ama og óþægind-
um. Leiðir það til þess að hinn
ákærði þurfi jafnan að hafa varann
á sér á meðan þinghaldi stendur í
stað þess að einbeita sér að máls-
vörninni, sem eykur á ójafnvægi
málsaðila. Vekur það spurningar
um hvort ljósmyndarar og mynda-
tökumenn taki sér ekki þess í stað
stöðu fyrir utan dómhúsin í von um
að ná myndum af sakborningum,
og hvort sami áfellisdómur al-
mennings verði ekki fyrir hendi
sem áður þótt myndirnar séu tekn-
ar utandyra.
Telur Helgi Jóhannesson, for-
maður Lögmannafélags Íslands,
líklegt að svo verði en hann segir
að sakborningar eigi jafnframt að
hafa valkost um hvort þeir gangi
inn um aðalinngang. „Það er hægt
að hugsa sér það að taka þessa
reglugerð enn lengra og búa til
einhvers konar aðkomu fyrir menn
ef þeir vilja ekki láta sjá sig og
finnst mér að það eigi að minnsta
kosti að vera valkostur,“ segir
Helgi en í dönsku réttarfarslögun-
um eru ákvæði um að myndatökur
séu ekki leyfðar í dómhúsum en
jafnframt er gengið lengra og eru
myndatökur af grunuðum mönn-
um, sakborningum eða vitnum á
leið til eða frá þinghaldi óheimilar.
Sveinn Andri Sveinsson lögmað-
ur styður breytinguna af heilum
hug. Hann segir myndbirtingar
hafa gengið afar langt og í raun
nauðsynlegt að setja þessa reglu.
„Þetta er oft á tíðum alveg sér
refsing, og þyngri viðurlög, að
enda á forsíðu dagblaða,“ segir
Sveinn Andri og lítur svo á að
margir skjólstæðingar hans hafi
orðið fyrir niðurlægingu við slíkar
myndatökur og birtingar. „Fyrir
suma er þetta tvöföld refsing, ann-
ars vegar að vera myndaður í dóm-
salnum og myndir birtar og hins
vegar dómsmálið sjálft og refsing-
in þar,“ segir Sveinn sem dregur
hins vegar í efa að hægt sé að
banna fjölmiðlum að taka myndir
fyrir utan dómhúsið.
Mikilvægt
hlutverk fjölmiðla
Blaðamannafélag Íslands hefur
tekið málið til umfjöllunar og segir
Arna Schram, formaður félagsins,
að hingað til hafi verið litið svo á að
umfjöllun fjölmiðla um dómsmál
gegni mikilvægu hlutverki í sam-
félaginu, það sé almennt viður-
kennt og myndatökur séu hluti af
fréttaflutningi af slíkum málum.
Hún telur frumvarpið ekki þjóna
þeim tilgangi sem lagt var upp
með og að myndatökur í tengslum
við dómsmál muni ekki líða undir
lok. Jafnframt finnst henni að
stjórnvöld verði að skýra betur út
hvað kallar á þessar breytingar.
Myndatökur í dómhúsum hafi
verið leyfðar lengi vel án þess að
þótt hafi ástæða til að breyta því.
Ekki er aðeins áformað að
þrengja að fjölmiðlum með
myndatökubanni í dómhúsum því
einnig er að finna í frumvarpi
dómsmálaráðherra ákvæði þess
efnis að dómar Hæstaréttar verði
framvegis birtir sólarhring eftir
uppkvaðningu, en ekki samdæg-
urs eins og nú er. Er með því verið
að tryggja málsaðilum hæfilegt
ráðrúm til að kynna sér efni dóms-
ins áður en það verður gert opin-
bert.
Arna telur breytingarnar ekki
til þess fallnar að fjölmiðlar bíði
þar til dómurinn verður gerður
opinber heldur muni þeir þá hugs-
anlega leita til lögfræðinga eða
annarra aðila sem í hlut eiga. Það
geti orðið til þess að fjölmiðlar fái
ekki eins góða mynd af niðurstöð-
unni og komi þar með niður á
fréttaflutningnum, sem hlýtur að
vera verra þegar upp er staðið.
Sveinn Andri segir ekkert óeðli-
legt við að fresta birtingu dóma
Hæstaréttar um einhvern tíma en
telur óþarfa að hafa það sólar-
hring. Lögmenn séu viðstaddir
uppkvaðninguna og geti haft sam-
band við umbjóðendur sína um-
svifalaust. „Dómurinn er kveðinn
upp klukkan fjögur og birting á
netinu er um klukkan hálffimm.
Það væri kannski hægt að fresta
þessu til klukkan fimm, þá hefðu
menn klukkutíma til að hringja í
sína umbjóðendur.“
Helgi Jóhannesson segir það
geta verið bagalegt fyrir lögmenn
að þeir nái ekki að láta skjólstæð-
inga sína vita um niðurstöðu
Hæstaréttar áður en dómurinn er
kominn í fjölmiðla. Hann segir það
einnig skipta miklu máli fyrir
málsaðila að fá ráðrúm til að íhuga
hvernig bregðast skal við spurn-
ingum fjölmiðla.
Í frumvarpinu er ekki fjallað
sérstaklega um hvort hægt sé að
verða sér úti um staðfest afrit af
dómi Hæstaréttar í kjölfar dóms-
uppkvaðningar en í dag er hægt að
kaupa afrit af dómum áður en þeir
birtast á vef Hæstaréttar. Líklegt
þykir þó að reglum um staðfest af-
rit verði um leið breytt.
Fréttaskýring | Frumvarp til breytinga á
lögum um dómstóla lagt fyrir Alþingi
Stuðningur
lögmanna vís
Vegið að fréttaflutningi fjölmiðla með
banni á myndatökum í dómhúsum?
Telja myndbirtingu sak-
borninga jafngilda sekt

Í nýju frumvarpi dómsmála-
ráðherra er gert ráð fyrir banni
við myndatökum og öðrum upp-
tökum í dómhúsum. Er það til-
komið vegna óþæginda sem sak-
borningar í opinberum málum
verða fyrir af þeim völdum. Lög-
menn segja skjólstæðinga sína
niðurlægða með myndum á for-
síðum dagblaða og segja það
jafngilda sekt í augum almenn-
ings – þó svo að dómur í málinu
hafi ekki fallið.
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
LÖGREGLAN í Reykjavík hafði
hendur í hári ökumanns um tvítugt
sem ekið hafði kraftmikilli bifreið
sinni á 194 km hraða á Vestur-
landsvegi á leið til Mosfellsbæjar.
Sinnti ökumaður ekki stöðvunar-
merki lögreglu, gaf heldur í, og
fundu lögreglumenn hann ekki fyrr
en rúmri klukkustund síðar, voru
þá tveir farþegar í bílnum. Var þá
tekin skýrsla af manninum sem
neitaði að hafa ekið á uppgefnum
hraða. Málið er enn í rannsókn en
samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni er líklegt að það leysist
ekki nema fyrir dómstólum. Öku-
maðurinn gaf enga ástæðu fyrir
ofsaakstrinum.
Lögreglan í Reykjavík rannsakar
einnig þrjú innbrot sem framin
voru í fyrrinótt. Brotist var inn í
fyrirtæki í Árbæ og Breiðholti en
upplýsingar um hversu miklu var
stolið eða hverjir stóðu að baki inn-
brotunum liggja ekki fyrir.
Ungur öku-
maður á 194
km hraða
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt karlmann á þrítugsaldri
til 12 mánaða fangelsisvistar fyrir að
hafa haft samræði eða önnur kyn-
mök við 19 ára stúlku á heimili sínu í
apríl á síðasta ári. Stúlkan gat ekki
spornað við kynferðisbrotinu sökum
ölvunar og svefndrunga. Maðurinn
er jafnframt dæmdur til að greiða
stúlkunni 600 þúsund krónur í
miskabætur ásamt tæpum 900 þús-
und krónum í sakarkostnað, þar með
talin réttargæslu- og málsvarnar-
laun skipaðs verjanda hans, alls 493
þúsund krónur, og þóknun til rétt-
argæslumanns brotaþola, alls 112
þúsund krónur.
Málsatvik voru þau að stúlkan var
gestkomandi hjá ákærða og unnustu
hans aðfaranótt laugardagsins 16.
apríl á síðasta ári. Varð stúlkan
þreytt og ákvað að leggjast til svefns
í herbergi húsráðenda, við hlið unn-
ustu ákærða. Stúlkan fékk lánaðar
náttbuxur og lagðist til svefns. Þegar
hún svo vaknaði á milli fjögur og
fimm um nóttina var búið að draga
náttbuxur og nærbuxur hennar nið-
ur að hnjám. Ákærði lá þá við hlið
stúlkunnar en eftir að hún bar á
hann sakir brotnaði hann niður,
baðst afsökunar á verknaðinum og
yfirgaf íbúðina í kjölfarið.
Ákærði neitaði síðar sök og bar við
minnisleysi sökum mikillar áfengis-
neyslu. Hann gat ekki gefið hald-
bærar skýringar á því hvers vegna
DNA snið úr honum fannst í nær-
buxum stúlkunnar. Unnusta ákærða
staðfesti jafnframt að ákærði hefði
viðurkennt að hafa haldið framhjá
henni þessa nótt.
Dóminn kvað upp héraðsdómar-
inn Símon Sigvaldason, en í dómnum
voru einnig héraðsdómararnir Egg-
ert Óskarsson og Sigrún Guðmunds-
dóttir.
Sigríður J. Friðjónsdóttir, sak-
sóknari hjá Ríkissaksóknara, sótti
málið en Grímur Sigurðarson hdl.
varði manninn. Réttargæslumaður
stúlkunnar var Ása Ólafsdóttir hrl.
Dæmdur í eins árs fangelsi
♦♦♦