Morgunblaðið - 02.04.2006, Page 41

ætti stórvirkjanir og stóriðjufyrirtæki. Nú má
segja, að Halldór Ásgrímsson og Framsóknar-
flokkurinn séu að verða býsna harðir keppinaut-
ar Sjálfstæðisflokksins um þá stöðu.
En alla vega fer ekki á milli mála, að minnk-
andi trú á aðra kosti í atvinnulífi okkar eykur
stuðning við þá stefnu, sem forsætisráðherrann
hefur orðið helzti talsmaður fyrir, að byggja eigi
ný álver. Og reynist það rétt, að seint á þessu ári
og snemma á næsta ári hafi hægt mjög á vexti at-
vinnulífsins og jafnvel að áhyggjur breiðist út um
að góðærið hafi runnið sitt skeið munu Halldóri
Ásgrímssyni, sem talsmanni nýrrar uppbygging-
ar í áliðnaði, opnast ný pólitísk tækifæri.
Norðlendingar sjá þann mikla uppgang, sem
nú er á Austurlandi og það mun auka stuðning
við álver í nágrenni Húsavíkur. Suðurnesjamenn
munu líta svo á, að álver við Helguvík geti komið í
staðinn fyrir Keflavíkurflugvöll, nú þegar ljóst er
að Bandaríkjamenn eru að fara. Allt mun þetta
koma Halldóri Ásgrímssyni og Framsóknar-
flokknum til góða í þingkosningum að ári.
Þetta er kalt, pólitískt mat og sagt alveg án til-
lits til þess, hvort Morgunblaðið telur það æski-
lega þróun að halda áfram á sömu braut í upp-
byggingu stóriðju. Að vísu væri þessi þróun mjög
í samræmi við spádóma Eyjólfs Konráðs Jóns-
sonar, þáverandi ritstjóra Morgunblaðsins, sem
fyrir þremur áratugum kvað upp úr með það að
framtíðin væri álver í öllum landshlutum.
Þegar á þetta er litið er hins vegar ljóst, að það
er of snemmt að afskrifa Halldór Ásgrímsson eða
Framsóknarflokkinn, sem ráðandi afl í íslenzk-
um stjórnmálum. Forsætisráðherrann hefur að
vísu ekki verið hrifinn af þeim miklu umræðum,
sem orðið hafa hér á heimavígstöðvum um
vandamál bankanna og þá m.a. hér í Morgun-
blaðinu, en það skyldi þó ekki vera að í þeim um-
ræðum öllum felist gullið tækifæri fyrir hann til
þess að skapa sér og flokki sínum nýtt pólitískt
líf?!
Halldór Ásgrímsson vék að því í ræðu sinni á
ársfundi Seðlabankans, að það þyrfti að reikna út
hvaða hagvexti mætti gera ráð fyrir næstu árin
ef „kyrrstöðumennirnir“ fengju að ráða. Ekki er
ólíklegt að Samfylkingin og vinstri grænir eigi
eftir að heyra meira um slíka útreikninga á
næstu mánuðum. Með þeirri þekkingu og tækni,
sem nú er til staðar er auðvitað hægt að reikna út
áætlaðan hagvöxt skv. stefnumiðum stjórnar-
flokkanna og eins stjórnarandstöðuflokkanna.
Það verður fróðlegt að sjá hvort forsætisráð-
herrann beitir sér fyrir því, að það verði gert eða
hvort aðrir taka sér það fyrir hendur. Ef lands-
menn telja hættu á, að sú velmegun, sem þeir nú
búa við gangi þeim úr greipum má búast við að
það hafi mikil áhrif á hvernig þeir greiða atkvæði
í næstu þingkosningum
Sterkari eftir-
litsstofnanir
Einn kafli í ræðu Dav-
íðs Oddssonar á árs-
fundi Seðlabankans
hefur áreiðanlega
vakið athygli viðstaddra umfram aðra en á fund-
inum var saman kominn kjarninn úr íslenzka
bankakerfinu.
Davíð Oddsson sagði:
„Þrátt fyrir mikla og vaxandi starfsemi utan
landsteina teljast allar íslenzkar fjármálastofn-
anir til íslenzkra fyrirtækja. Umræður erlendis
eru nú í gagnstæða átt við þá, sem við tókum mið
af þegar Fjármálaeftirlitið var flutt frá Seðla-
banka. Ísland er lítið land með hratt stækkandi
fjármála- og bankaviðskipti. Áhyggjuefni er að
eftirlits- og aðhaldsstofnanir hafa ekki styrkst að
sama skapi þótt þær hafi sinnt hlutverki sínu vel.
Íslenzku bankarnir hafa góðan skilning á því, að
það hefur grundvallarþýðingu fyrir álit matsfyr-
irtækja og erlendra greiningardeilda að stofn-
anir á borð við Seðlabanka og Fjármálaeftirlit
séu taldar öflugar og trúverðugar.“
Þetta er lykilatriði. Það er beinlínis hagsmuna-
mál fyrir bankana, að erlendir aðilar hafi sann-
færingu fyrir því, að hér sé sterkt fjármálaeft-
irlit. og þess vegna er áreiðanlega spurning,
hvort ekki sé tímabært að endurskoða þetta kerfi
að nýju. Seðlabankastjórinn nefndi að vísu ekki
þann möguleika en það hlýtur að koma til skoð-
unar að sameina Seðlabanka og Fjármálaeftirlit
á ný enda augljóst að slík sameinuð stofnun hefur
miklu meiri möguleika á að veita það aðhald, sem
er nauðsynlegt fyrir bankana sjálfa og getur m.a.
stuðlað að hagstæðari lánakjörum fyrir þá í út-
löndum.
Raunar á það við um allar eftirlitsstofnanir,
sem á seinni árum hafa verið byggðar hér upp, að
þær eru enn alltof veikar. Ein ástæða þess er sú,
að þær eru einfaldlega ekki samkeppnisfærar við
einkageirann um launakjör. Að því vék Davíð
Oddsson í ræðu sinni á ársfundinum þegar hann
sagði:
„Tryggja þarf að þær stofnanir, sem í hlut
eiga, geti keppt um hæfan mannskap, sem feng-
ist getur fljótt við vandmeðfarin viðfangsefni og
notið trausts og virðingar markaðarins.“
Þetta á ekki bara við um fjármálaeftirlit held-
ur líka um efnahagsbrotadeild og samkeppniseft-
irlit.
Það hefur nánast orðið að einhvers konar
sporti hjá einstökum þingmönnum stjórnarand-
stöðu að gera lítið úr þessum eftirlitsstofnunum.
Það er furðuleg iðja í ljósi þess um hversu mik-
ilvægar stofnanir er að ræða. Þingmenn ættu
fremur að líta á eftirlitsstofnanir, sem nauðsyn-
legt tæki til þess að fylgjast með því, sem hér er
að gerast í viðskiptalífinu en að þar sé um óvini
viðskiptalífsins að ræða. Það er staðreynd, að öfl-
ugt fjármálaeftirlit eykur tiltrú til banka í við-
komandi landi. Það er staðreynd, að það kemur
bönkunum hér til góða í viðskiptum þeirra í öðr-
um löndum ef viðskiptavinum þeirra er ljóst, að
hér er mjög öflugt fjármálaeftirlit. Þess vegna
eru eftirlitsstofnanir ekki fjandmenn viðskipta-
lífsins heldur þvert á móti.
Ganga má út frá því sem vísu, að Valgerður
Sverrisdóttir viðskiptaráðherra mundi taka því
fagnandi ef hún fyndi að það væri sterkur stuðn-
ingur á Alþingi við að efla eftirlitsstofnanir á
vettvangi viðskiptalífsins og beita sér fyrir að svo
yrði gert. Þetta er eitt af þeim málum, þar sem
breið pólitísk samstaða ætti að geta orðið til á
milli stjórnarflokka og stjórnarandstöðuflokka.
Það er margt, sem hefur gerzt á síðustu dög-
um, vikum og mánuðum, sem styður þá skoðun,
að æskilegt sé að setja ákveðnari starfsramma
utan um íslenzkt viðskiptalíf. Það snýr að mörg-
um þáttum þess.
Einn er sá, sem seðlabankastjórinn gerði beint
að umtalsefni og snýr að fjármálalífinu. Annar er
starfsvettvangur samkeppnisyfirvalda. Ekki
verður betur séð en fákeppni sé að aukast í við-
skiptalífinu hér. Sá þriðji snýst um margvísleg
tengsl á milli fyrirtækja og fyrirtækjahópa. Ekki
verður annað séð en þau tengsl séu að aukast en
ekki minnka.
Löggjöfin, sem var sett á árinu 2005 er gagns-
lítil í þessum efnum. Meira þarf til að koma.
Spurning hvort hægt er að koma á breiðara póli-
tísku samráði um þetta efni en gert hefur verið til
þessa.
Það er mikil gerjun í viðskiptalífinu hér. Tónn-
inn í því á eftir að breytast á næstu mánuðum og
misserum, m.a. vegna þess, að peningaflóðið mun
að öllum líkindum minnka mjög verulega. Flest
af því, sem hér er að gerast er mjög jákvætt og
ánægjuleg afleiðing eða árangur af því frelsi, sem
hér hefur ríkt hin síðari ár.
En við þurfum líka að ná tökum á því, sem af-
laga hefur farið.
Morgunblaðið/RAX
Og þá vaknar sú for-
vitnilega spurning,
hvort þessi þróun öll
geti skapað Halldóri
Ásgrímssyni og
Framsóknarflokkn-
um ný tækifæri. Það
er augljóst, að
Framsóknarmenn
hafa miklar áhyggj-
ur af pólitískri fram-
tíð sinni.
Laugardagur 1. apríl
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. APRÍL 2006 41