Morgunblaðið - 13.04.2006, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
G
uðni Ágústsson segir að
hið opinbera, ríki og
sveitarfélög, verði að
vera samstiga þegar
kemur að kjörum fólks
sem gegnir sambærilegum störfum.
Hann sér ákveðnar leiðir til lausnar
á þeim vanda sem nú steðjar að
þeim sem reiða sig á störf fólks í
umönnunarstörfum.
„Ég er þeirrar skoðunar að miðað
við þau miklu umsvif sem eru hjá
mörgu því fólki sem hefur það veru-
lega gott á Íslandi, á bæði mikla
peninga og hefur mikil umsvif, þá sé
sanngjarnt að létta byrðinni af
þessu láglaunafólki og færa hana
aftur á þá sem hafa það verulega
gott,“ sagði Guðni. Hann telur að
ríki og sveitarfélög verði að lækka
skattheimtu af þeim lægstlaunuðu.
Þeirri tekjuskerðingu hins opinbera
verði að mæta með öðrum hætti en
mikilvægt er að tryggja stöðugleika
og halda verðbólgu í skefjum.
„Í mínum huga snýst þetta ekki
bara um laun, heldur samspil launa,
skatta og skattleysismarka. Ég held
að lág laun verði að bæta þannig að
það fari ekki upp stigann og þess
vegna ber að horfa á þetta svona og
auðvitað þarf ríkið að sækja meiri
tekjur til þeirra sem betra hafa það
í þjóðfélaginu. Því mikill kjaram-
unur fer fyrir brjóstið á þjóðinni.
Aðalatriðið er að setjast yfir þetta í
alvöru og helst að leysa kjör þessa
hóps og eins kjör aldraðra sem allra
fyrst.“
Guðni segir að sér þyki sárt að
heyra af bágum kjörum aldraðra.
„Aldraðir eiga að hafa það gott en
það er búið að ala á mikilli óham-
ingju meðal þeirra. Þar er töluverð-
ur hópur fólks sem hefur mjög lág-
an lífeyri og það þarf að hugsa til
hans með sama hætti.“ Það kæmi
jafnt láglaunastéttum og mörgum
öldruðum til góða að hækka skatt-
leysismörk og hætta að taka útsvar
og tekjuskatt af lægstu launum.
Eins telur Guðni hægt að draga úr
ýmsum skerðingum á lífeyr-
isgreiðslum úr almannatrygg-
ingakerfinu til að bæta kjör aldr-
aðra.
„Ríkið og sveitarfélögin mega
ekki vera að takast á með þeim
hætti að það sé misjafnt hvernig
þau gera við fólk í sambærilegum
störfum,“ segir Guðni. „Þarna verða
ríki og sveitarfélög að ná saman.
Þetta verkefni snýr að því að rík-
isstjórnin, sveitarfélögin og for-
ystumenn verkalýðshreyfingarinnar
verða að koma að þessu borði með
það eitt að markmiði að bæta stöðu
þeirra sem hafa lægstu launin.“
Brottför hersins
opnar möguleika
Guðni kveðst vera mjög ósáttur
við framkomu Bandaríkjanna varð-
andi brottför varnarliðsins.
„Íslendingar lögðu mikið á sig
fyrir heimsfriðinn og gerðu varn-
arsamning sem lengi klauf þjóðina í
herðar niður og olli hér miklum deil-
um. Slík einhliða ákvörðun, sem
Bandaríkjamenn hafa nú tekið, er
að mínu mati ódrengileg og rjúfa
þeir með þessum hætti þriggja ára
samningagerð sem við töldum vera
við þá um málið,“ segir Guðni. „Ég
tel að þeir verði að svara því sem
allra fyrst hvað þeir meini þegar
þeir segjast ætla að standa við varn-
arsamninginn. Í ljósi þeirra svara
verðum við að meta hvort þessum
varnarsamningi verður sagt upp eða
ekki. Ég tel að við eigum ágæta
stöðu í málinu til þess að vinna úr.“
Guðni telur styrk okkar felast í
samstarfi við nálægar þjóðir. Það
skipti Norðurlöndin, líkt og Banda-
ríkin, miklu að öryggi sé tryggt á
Norður-Atlantshafi. Þá sé ljóst að
Íslendingar verði nú að huga meira
að eigin vörnum.
„Ég sé það fyrir mér að sem þjóð
verðum við að huga að Reykjanes-
inu, flugstöðinni og flugvellinum.
Ófriðurinn sem að okkur steðjar er
kannski tiltölulega lítill, en heim-
urinn er að því leyti hættulegur að
farandverkamenn í eyðileggingu
mega ekki eiga auðveldan aðgang
að Íslandi.“
Guðni segir að ákveða verði sem
allra fyrst hvað gert verður við
varnarsvæðið og mannvirkin þar.
Verði mannvirkin eign Íslendinga
opnist möguleikar á að taka þar upp
fríverslunarsvæði í iðnaði og þjón-
ustu. Þar geti þjónustuaðilar í flug-
vélaiðnaði haslað sér völl, t.d. við
breytingar á flugvélum, framleiðslu
íhluta og þjálfunaraðstöðu fyrir
verðandi flugmenn í flughermum og
flugvélum. „Ísland er kjörið land
sem sannarlega hefur skilað heim-
inum mjög góðum flugmönnum.
Hér eru breytilegar aðstæður. Hluti
af því að varnarliðið fer er að það
opnar nýja möguleika með öllum
þeim mannvirkjum sem þarna
liggja.“
Lækkun matarverðs
Sveitin er í tísku í dag, að sögn
Guðna. „Menn elska sitt land og
vilja eignast jörð eða jarðarpart.
Fólk er að flytja í sveitirnar, þótt
það búi ekki með hefðbundinn bú-
skap. Er með hrossabúskap, skóg-
rækt, ferðaþjónustu eða þetta sem
býr í hjarta Íslendingsins – að eiga
sér land sem hann getur fengið að
njóta.“ Samhliða þessari breytingu
hefur umhverfi búgreinanna einnig
mikið breyst og hagur þeirra batn-
að.
„Það er mikil eftirspurn eftir af-
urðunum. Íslenski markaðurinn hef-
ur aldrei verið betri. Að hluta má
þakka skólamáltíðunum og unga
fólkinu þá miklu neyslu landbún-
aðarvara sem hér er,“ segir Guðni.
„Íslenskur landbúnaður, sem fjöl-
skyldubúskapur í þessu nátt-
úrulega, hreina umhverfi og mikla
heilbrigði, vekur mikla athygli hvort
sem er í Bandaríkjunum eða Evr-
ópu. Jarðaverð hefur hækkað mikið
en jarðir voru óseljanlegar á tíma-
bili. Landbúnaðurinn á í dag mikil
sóknarfæri í flestum búgreinum
miðað við þessa nýju stöðu.“
Nú er að störfum nefnd sem á að
leita leiða til að lækka matarverð til
neytenda. Guðni segir að íslenskar
landbúnaðarafurðir séu ekki hlut-
fallslega dýrari hér en margt annað.
„Margt af innfluttum landbúnaðar-
afurðum, sem fluttar eru inn án
tolla, er t.d. dýrara. Ég tel að rík-
isvaldið eigi mesta möguleika í að
lækka virðisaukaskatt af matvælum
og vörugjöld. Unnið er að lækkun á
tollum og öðrum slíkum gjöldum í
svonefndum WTO-samningum sem
við erum aðilar að með 149 öðrum
þjóðum. Þar verða breytingar á
stuðningi við landbúnaðinn og toll-
um. En þar er aðlögunartími sem er
íslenskum landbúnaði mjög mik-
ilvægur.“
Guðni segist ekki líta svo á að
deilt sé um lækkun matarskatts inn-
an ríkisstjórnarinnar. „Ég tel að
þegar matvælanefndin hefur lokið
störfum sínum muni menn ganga til
þess verks að lækka matvælaverð.
Þá hlýtur lækkun virðisaukaskatts
að vera þar stórt atriði. Svo verður
að fylgja því eftir að matvaran lækki
til neytenda.“ Að sögn Guðna hefur
verið rætt um að lækka virð-
isaukaskatt á matvæli úr 14% í 7%.
Guðni kveðst vænta þess að mat-
arnefndin skili niðurstöðum í vor
eða sumar.
Lítið fylgi Framsóknar
Framsóknarflokkurinn hefur
uppskorið heldur lítið fylgi í skoð-
anakönnunum undanfarið meðan
Sjálfstæðisflokknum hefur gengið
mun betur. Kann varaformaður
Framsóknarflokksins skýringu á
þessu?
„Skýringarnar eru margþættar.
Það er þekkt að minni flokkurinn
fari verr út úr samstarfi við Sjálf-
stæðisflokkinn. Það gerði Alþýðu-
flokkurinn 1995 og eins 1971 eftir
mjög farsælt og langt stjórnarsam-
starf milli þeirra. Það þýðir ekkert
að saka Sjálfstæðisflokkinn um það
hvernig við höfum farið út úr skoð-
anakönnunum. Við verðum að fara
yfir það í okkar röðum.
Ég er þeirrar skoðunar að okkur
hafi kannski ekki auðnast að halda
öllu því til haga sem er svo mik-
ilvægt í störfum okkar á síðustu ár-
um. Framsóknarflokkurinn kom inn
í þessa ríkisstjórn í mikilli kreppu,
atvinnuleysi, tekjutapi og landflótta
1995 og umbreytti því.“
Guðni bendir á að Framsókn-
arflokkurinn hafi þurft að standa í
mikilli vörn vegna álvera og stóriðju
undanfarið, en ekki hafi verið deilt
um þau mál 1995. Viðhorfin til stór-
iðju hafi breyst með batnandi efna-
hag. „Það hvarflar ekki að Fram-
sóknarflokknum að leysa
atvinnuvanda hvers byggðarlags
með álveri í hverjum firði eins og
menn eru að spauga með,“ segir
Guðni. „Ég hygg að það skipti máli
sem er að gerast á Austurlandi og
að það muni skipta miklu máli á
Húsavík ef af framkvæmdum verð-
ur þar. Við þurfum auðvitað að fara
einnig yfir hin fyrirhuguðu álvers-
verkefnin út frá ástandinu og þensl-
unni. Hvort hyggilegt sé að ráðast
út í meira í bili. Við eigum skilið að
fá hátt verð fyrir okkar raforku og
verðum að horfa meira til náttúr-
unnar en við höfum gert. Það er
ekki eins mikið að gerast í þessum
málum og ætla má af umræðunni og
Framsóknarflokkurinn hefur þurft
að standa í vörn fyrir.“
Guðni segir að mesta ævintýrið í
verkum Framsóknarflokksins und-
anfarin ár sé öll sú mikla nýsköpun
sem átt hefur sér stað í landinu.
Þúsundir starfa í hátækni- og útrás-
arstörfum sem hafa leitt af þeim
þjóðfélagsbreytingum sem Fram-
sóknarflokkurinn hefur staðið að
ásamt Sjálfstæðisflokknum. Þar má
nefna breytingar bankanna, upp-
byggingu hátækni og vísinda og
stóraukið fjármagn til háskólanna
samhliða mikilli fjölgun nemenda.
Mikil ásókn í stóriðju
Halldór Ásgrímsson forsætisráð-
herra og Valgerður Sverrisdóttir
iðnaðarráðherra hafa bæði verið
talsmenn aukinnar stóriðju. Ef öll
áform ganga eftir eru horfur á tvö-
földun álframleiðslu frá því sem nú
er þegar ákveðið. Er eining um
þessa stefnu innan Framsókn-
arflokksins?
„Framsóknarmenn hafa aldrei
útilokað nýtingu hluta af orkunni til
stóriðju og munu ekki gera það. Á
því sviði liggja tækifæri sem við höf-
um ekki efni á að hafna. Iðn-
aðarráðherra hefur staðið frammi
fyrir mikilli ásókn sveitarfélaga og
byggðarlaga í stóriðju. En eins og
allir vita liggur ekkert fyrir um
næstu framkvæmdir í þessum efn-
um. Það er fyrst og fremst verið að
rannsaka og skoða. Mér finnst að
Framsóknarflokkurinn hafi þurft að
standa þarna í vörn gagnvart sókn
byggðarlaga að fá þetta til sín og
það ekkert síður hér af höfuðborg-
arsvæðinu. Fyrir utan hitt að öfl-
ugur hópur fólks hefur gerst svarnir
andstæðingar orkufreks iðnaðar al-
mennt og ræðst að Framsókn-
arflokknum í ræðu og riti.
Við þurfum líka að fara yfir það í
samfélaginu hvort ekki sé hægt að
ná sátt um það hvaða ár og auðlindir
við ætlum að virkja. Ég er þeirrar
skoðunar að við munum ekki fara í
mjög mikið umhverfisraskandi
virkjanir í náinni framtíð.“
Suðurland þarf sitt
Það er hvergi meira virkjað en í
þínu kjördæmi, en hefur það skilað
miklu fyrir kjördæmið?
„Við höfum búið við það Sunn-
Öflugra og öruggara Ísland
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Til greina kemur að lækka virðisaukaskatt á matvæli úr 14% í 7%, að sögn Guðna Ágústssonar landbúnaðarráðherra.
Ríkisvaldið verður að koma til móts við kröfur láglaunafólks í umönnunarstörfum, að mati Guðna Ágústssonar, landbúnaðarráð-
herra og varaformanns Framsóknarflokksins. Guðni Einarsson ræddi við ráðherrann um lækkun matarverðs, brottför varn-
arliðsins, stóriðjuáformin og virkjanir, fylgi Framsóknarflokksins, vinsældir, evruna og Evrópusambandið og eflingu Alþingis.