Morgunblaðið - 13.04.2006, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Á almennum fundi hjúkr-unarráðs Landspítala – há-skólasjúkrahúss miðvikudag-inn 5. apríl sl. stigu
hjúkrunarfræðingar fram fyrir skjöldu og
sögðu farir sínar ekki sléttar. Það vantar
100 hjúkrunarfræðinga á LSH, vinnu-
álagið á þeim sem eru við störf er óbæri-
legt, starfinu er ekki sinnt eins og því ætti
að vera sinnt, hætta á mis-
tökum eykst, fólk er úr-
vinda og áreitið frá spít-
alanum í vaktafríum er
stöðugt. Það er eftir þessu
tekið því hjúkrunarfræð-
ingar eru ekki vanir að
barma sér. Það hlýtur að
þurfa að hlusta.
Einfalt eða flókið?
Hvað er að gerast? er
eðlilegt að menn spyrji
hver annan. Er þetta eitt-
hvað nýtt? Hefur eitthvað
farið úrskeiðis í uppbygg-
ingu hjúkrunarþjónustu LSH? Er alltof
lítið framleitt af hjúkrunarfræðingum?
Eru hjúkrunarfræðingar að gera eitthvað
sem aðrir gætu gert? Hvað er það sem
hjúkrunarfræðingar meina þegar þeir
segjast aðeins geta uppfyllt grunnþarfir
en ekki veitt góða hjúkrun?
Við þessum spurningum eru til ýmis
svör, sum eru einföld og afdráttarlaus,
önnur örlítið flóknari. Höfundur þessarar
greinar finnur sig knúinn til að blanda sér
í umræðuna ekki aðeins vegna þess að
hann hefur verið hjúkrunarfræðingur í
yfir 20 ár og hefur víðtæka reynslu af al-
mennum og stjórnunarstörfum innan
heilbrigðiskerfisins. Nei, það er ekki síður
vegna þess að þegar hriktir í stoðum
stærstu heilbrigðisstéttarinnar í velferð-
arríkinu Íslandi þá fer hrollur um al-
menna borgarann sem býr innra með
hjúkrunarfræðingnum.
Hvað er að gerast?
Frá því að Landspítali og Sjúkrahús
Reykjavíkur sameinuðust á árinu 2000 og
til varð risaspítalinn Landspítali – há-
skólasjúkrahús hefur hjúkrunarstéttin
verið fremur þögul um sína
hagi. Fram að þeim tíma
voru hjúkrunarfræðingar
áberandi, kraftmikil breið-
fylking sem lét engin heil-
brigðis- og velferðarmál sér
óviðkomandi. Á þessum tíma
þótti mörgum nóg um
bægslaganginn og óskuðu
þess heitast að hjúkr-
unarfræðingar steinhættu að
gera tilkall til áhrifa í innsta
hring stefnumótunar og
ákvarðanatöku í heilbrigð-
ismálum. Þeim varð að ósk
sinni … um tíma. Röddin
hljóðnaði um stund, en nú rísa hjúkr-
unarfræðingar upp og lýsa því yfir hátt og
snjallt að þeim sé vandi á höndum vegna
ytri aðstæðna. Þjónustan líður fyrir.
Fór eitthvað úrskeiðis?
Eftir að stóri spítalinn varð til og
stærsti hópur hjúkrunarfræðinga á land-
inu var samankominn á einni stofnun fór
heilmikið púður úr honum og það skilj-
anlega. Það er ekki auðvelt hlutskipti að
ætla að vera í fararbroddi í umbóta-
málum, halda uppi málefnalegri og gagn-
rýninni umræðu, taka afstöðu og beita sér
í stóru fyrirtæki sem hefur engan sam-
keppnisaðila. H
þagnar því stær
yfir hugmyndum
rýni og breyting
Hér er því ek
LSH sé að þagg
sínu eða að stjó
miði að búa til e
Öðru nær. Það
unin, sem er all
fullt af frábæru
og vel menntuð
hjúkrunarfræð
um í maga stóra
ið á honum en n
sé ekki stór spít
hann of stór fyr
Er of lítið fra
af hjúkrunarf
Það er vaxan
unarfræðingum
lífsins. Því erfið
verða á hefðbun
þeirra, því líkle
og markaðurinn
sig á því að góð
legum samskip
gerir hjúkrunar
sinna margs ko
lífinu.
Það er fínt.
En það getur
Hjúkrunarfræðingar – hun
Eftir Hildi Helgadóttur ’Hvað er þunarfræðin
þeir segjas
fyllt grunn
veitt góða h
Hildur Helgadóttir
Sjö vikna tröllauknumjeppaleiðangri fimm Ís-lendinga um óbyggðirKanada er nýlokið í Gimli
eftir 19 þúsund km akstur á þrem-
ur sérútbúnum jeppum á 46
tomma dekkjum. Leiðangrinum
lauk í byrjun apríl og höfðu leið-
angursmenn þá ekið um vegi og
vegleysur í hörkufrosti og djúpum
snjó. Í eitt skiptið brotnaði öxull og
lega í einum jeppanna en viðgerð
tókst vel og gekk ferðin áfallalaust
til enda.
Leiðangursmenn voru Frið-
þjófur Helgason, Halldór Sveins-
son, Kristján Kristjánsson, Karl
Rútsson og Ómar Friðþjófsson
leiðangursstjóri. Eitt markmiðið
með ferðinni var að vekja athygli á
hluta þess landsvæðis sem Vil-
hjálmur Stefánsson landkönnuður
fór um á sinni tíð.
Leiðangursstjórinn Ómar Frið-
þjófsson kom til landsins í gær og
sagði hann ferðina hafa verið hina
ótrúlegustu og mikið álag hefði
verið á mönnum og tækjum alla
daga frá kl. sex á morgnana til
miðnættis.
Ferðin átti sér þriggja ára að-
draganda og hófst hún við Shell-
burn á Nova Scotia 25. febrúar sl.
„Við ókum þaðan í vestur til Winni-
peg, Calgary og Yelloknife með
viðkomu í Markerville. Þar sem
annars staðar var okkur mjög vel
tekið. Heimamenn af íslensku
bergi brotnir hittu okkur og ljóst
er að það er stórmerkileg saga í
kringum þetta fólk.“
Ísvegirnir mikil samgöngubót
Frá Yelloknife var ekið um ind-
jánabyggðir Norður-Kanada og
niður MacKenzie-dalinn. „Það eru
þrenns konar vegir í Kanada, þ.e.
hefðbundnir vegir, vetrarvegir og
ísvegir sem liggja á ísilögðum
vötnum. Til að styrkja ísvegina er
borað í gegnum ísinn til að dæla
upp vatni í þeim tilgangi að þykkja
ísinn. Þetta er gífurlega mikil sam-
göngubót því allt norðrið er vega-
laust og vegalengdirnar ofboðs-
legar.
Í bænum Fort Good Hope sagði
fólk okkur að ekki væri hægt að
fara fyrirhugaða leið til bæjarins
Inuvik enda hefði leiðin aldrei ver-
ið ekin á bíl áður. Þótt við hefðum
getað klárað okkur upp á eigin
spýtur fengum við samt heima-
mann til að fylgja okkur niður
MacKenzie-fljótið sem við ókum á
ís um 330 km leið. Hætturnar fól-
ust í þunnum ís og vökum auk þess
sem dýpið var mikið. Framhjá
þessum keldum þurftum við að
rata og stundum sló hjartað ört. Ef
bíll hefði lent á þunnum ís hefði
hann horfið á svipstundu. En í
MacKenzie-dalnum var mjög fal-
legt um að litast og gífurlega fjöl-
breytt dýralíf með úlfum, refum,
elgjum og mörgu fleiru.“
Þegar komið var til Inuvik eftir
strembinn lokasprett vakti föru-
neytið mikla athygli fólks sem fjöl-
miðla en kanadísku fjölmiðlarnir
sýndu leiðangrinum mikinn áhuga
alla leið. Áfram var haldið að bæn-
um Kuglutuk og í samtölum við
heimamenn þar lýstu þeir furðu
sinni á uppátækinu og töldu fyr-
irætlanir Íslendinganna út í hött.
Þeir höfðu nokkuð til síns máls
enda var nú einn erfiðasti áfan
framundan við klettótta strönd
Smokey Hills-klettunum sem
ganga í sjó fram norðan við Ho
ton-fljótið.
Hafísinn á stærð
við einbýlishús
„Þarna hrannast hafísinn upp
heimamenn sögðu okkur að þe
væri gersamlega ófært. En við
um eftir innhafi Eskimo Lakes
fengum viðvaranir frá heimam
gagnvart gulum lit á ísnum sem
væri merki um uppgufun. Það
Íslendingar á heimskautajeppum lögðu 19 þúsund
Í gegnum hafís á sló
Eftir Örlyg Stein Sigurjónsson
orsi@mbl.is
Við bæinn Kuglugtuk, sem sést í fjarska, tóku bæjarbúar á móti fe
löngunum en þetta var í fyrsta skipti sem bifreið er ekið inn í bæin
Hætturnar á ísilögðu Macken
BENZÍNVERÐ OG VERÐBÓLGA
Nú fer hækkandi verðlag aðkoma óþyrmilega viðpyngju fólks. Þegar verð á
benzíni nálgast allt að 123 krónum
á lítra verður útgerð fjölskyldubíls
orðin erfið fyrir þorra fjölskyldna.
O sú hækkun endurspeglar í raun
bara það sem koma skal. Dollarinn
var kominn niður í um 60 krónur
en hefur hækkað upp í um 75 krón-
ur og aðrir gjaldmiðlar nokkurn
veginn í samræmi við það. Það
þýðir að á næstu mánuðum munu
bæði neyzluvörur og aðrar vörur
hækka verulega í verði. Verðbólg-
an er að fara í gang.
Ein afleiðing hennar verður sú,
að verðtryggingarþátturinn í af-
borgunum af húsnæðislánum og
öðrum lánum verður þyngri og
höfuðstóll skulda hækkar umtals-
vert.
Sú unga kynslóð, sem hefur ver-
ið að fjárfesta í húsnæði á undan-
förnum árum og taka lán til marg-
víslegra þarfa mun kynnast því á
næstu mánuðum í fyrsta sinn,
hvað verðtrygging fjárskuldbind-
inga þýðir í raun. Það sem fólk
upplifir nú er þó barnaleikur á við
það, sem gerðist á níunda áratugn-
um, þegar höfuðstóll skulda hækk-
aði kannski um 80% á einu ári.
Það er auðvitað grafalvarlegt
mál, að verðbólgan skuli farin af
stað. Auk ofangreindra afleiðinga
hennar má búast við óróa á vinnu-
markaðnum með haustinu og kröf-
ur um meiri kauphækkanir al-
mennt en þekkzt hafa seinni árin.
Þess vegna skiptir miklu að rík-
isstjórnin taki fast á stjórn efna-
hagsmála nú.
Það verður ekki hægt að komast
hjá því að það dragi úr kaupmætti
á næstu mánuðum. Það mun
hægja á öllum viðskiptum. Fólk
mun ekki kaupa jafn mikið af bíl-
um og áður, fer ekki í jafnmargar
utanlandsferðir og áður o.sv.frv.
En þá má ekki gleyma því, að Ís-
lendingar hafa aldrei haft það jafn
gott og nú og þótt eitthvað dragi
úr velmegun hafa landsmenn það
eftir sem áður mjög gott. Þess
vegna er engin ástæða til að allt
fari hér úr skorðum þótt eitthvað
dragi úr kaupmætti fólks. Það er
engin stórkostleg hætta á ferðum.
Öllum hefur mátt vera ljóst, að
gullæði síðustu missera gat ekki
staðið til eilífðarnóns. Og einmitt á
tímum sem þessum er mikilvægt
að ákveðinn stöðugleiki ríki í efna-
hagsstjórninni. Þess vegna má vel
vera að vísbendingar um aukna
verðbólgu og óróa á vinnumark-
aðnum af þeim sökum verði til
þess að treysta stöðu stjórnar-
flokkanna meðal kjósenda.
ÁRÁS Á ÍRAN?
Það eru meiri líkur en minni áþví að í Washington sé að
finna hernaðaráætlun um loft-
árásir Bandaríkjamanna á Íran.
Slíkar áætlanir eru alltaf til. En
það eru meiri líkur en minni á
því, að þeim áætlunum verði
ekki hrint í framkvæmd.
Bandaríkjamenn eiga fullt í
fangi með að halda Írak í skefj-
um ef svo má að orði komast.
Þeir þurfa að gæta að hvoru-
tveggja að halda stöðu sinni í
Írak og koma í veg fyrir, að þar
brjótist fram borgarastyrjöld.
Það kann vel að vera rétt hjá
Mubarak forseta Egyptalands,
að hún sé þegar skollin á, og þá
verður erfitt fyrir Bandaríkja-
menn að stöðva hana.
Loftárás Bandaríkjamanna
sjálfra á Íran mundi sennilega
hleypa öllu í bál og brand í Mið-
Austurlöndum og það svo mjög
að bandaríska stórveldið gæti
ekki við það ráðið. Geta og bol-
magn Bandaríkjamanna til hern-
aðaraðgerða víða um heim er að
minnka.
En það eru ekki bara Banda-
ríkjamenn, sem hafa af því hags-
muni á heimsvísu að Íranir kom-
ist ekki yfir kjarnorkuvopn.
Ísraelsmenn eiga svæðisbund-
inna hagsmuna að gæta í þeim
efnum.
Vel má vera, að Bandaríkja-
menn hvetji Ísraelsmenn til þess
að gera loftárásir á kjarnorku-
stöðvar í Íran og veita þeim síð-
an þá vernd, sem þeir þurfa á að
halda. Svo getur líka vel verið að
Ísraelsmenn geri slíka skyndi-
árás án þess að tala við kóng eða
prest. Bretar, Frakkar og Ísr-
aelsmenn réðust á Egyptaland
árið 1956 án þess að tala við
Bandaríkjamenn.
Ef raunveruleg hætta er á
ferðum að Íran komist yfir
kjarnorkuvopn mundu margir
hernaðarsérfræðingar Banda-
ríkjamanna áreiðanlega telja
skynsamlegra að Ísraelar tækju
þetta verk að sér en Bandaríkja-
menn veittu þeim pólitíska vernd
á alþjóðavettvangi í kjölfarið.
Alla vega verður að telja, að
það væri óskynsamlegt, ef ekki
hrein fásinna, ef Bandaríkja-
menn sjálfir legðu út í slíkar
loftárásir.
Þó ber að gæta að því að Bush
situr nú síðara kjörtímabil sitt
sem forseti og getur því ekki
leitað eftir endurkjöri. Það gæti
þýtt að hann væri til alls vís en á
hinn bóginn er ljóst, að hann
muni hafa hagsmuni repúblikana
í næstu forsetakosningum í
huga, sem gæti dregið úr vilja
hans til beinna loftárása á Íran.