Morgunblaðið - 23.07.2006, Page 18

Morgunblaðið - 23.07.2006, Page 18
18 SUNNUDAGUR 23. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ Kaðalhálsmen með hraun- dýfu. Endubrætt hraun um- lykur hnút á kaðli. Þegar búið er að bræða hraunið aftur lík- ist það Hrafntinnu, fær mik- inn gljáa og verður kolbika svart. Málefni sem varða nátt-úru Íslands skiptaokkur flest miklumáli. Rithöfundar,myndlistarmenn, leikskáld, tónlistarmenn og fleiri hafa tjáð skoðun sína á stöðu náttúrunnar á Íslandi í verkum sínum. Fyrir þremur vikum útskrifaði Gerrit Riet- veld Akademían í Amsterdam 177 nemendur frá 13 deildum. Fjórir nemendur voru útskrifaðir úr skart- gripadeild skólans, þar á meðal var Hildur Ýr Jónsdóttir. Þetta er í fyrsta skipti sem íslenskur námsmað- ur er útskrifaður frá þessari deild. Útskriftaverk Hildar Ýrar saman- stóð af 9 hringum, 14 nælum og 3 hálsmenum og eru skartgripirnir all- ir viðbrögð við stóriðjuframkvæmd- unum á Íslandi. Skartgripadeildin við Gerrit Riet- veld-akademíuna er ein sú elsta sinn- ar tegundar. Námið tekur um 3 ár en yfirleitt eru nemendur um 4 til 5 ár að klára það þar sem miklar kröfur eru gerðar til þeirra. Þegar nemendur standa ekki undir væntingum þurfa þeir að endurtaka árið. Ný sýn á kjarnann Markmiðið er að nemendur skapi sjálfstæða skartgripi sem eru byggð- ir á hugmyndafræðilegum bakgrunni og auðgaðir með persónulegri sýn. Nemendum deildarinnar er veitt mikið frelsi, allt er leyfilegt en um leið fylgir mikil ábyrgð og krafa um sjálfstæð vinnubrögð, nemendur þurfa að sýna sannfærandi persónu- lega sýn. Námið snýst ekki um að endurvinna hefðbundna sýn á skart- gripum, nemendur eiga að keppast við að koma með nýja sýn sem tjáir kjarna skartgripa. Hildur Ýr hóf nám sitt við Gerrit Rietveld-akademíuna fyrir fjórum árum. Fyrsta árið er eins konar forn- ám þar sem nemendur fá að kynnast skólanum og möguleikum hinna fjöl- mörgu og ólíku deilda sem hann býð- ur upp á. Þegar kom að því að velja námsleið stóð val Hildar Ýrar á milli skartgripadeildarinnar og „free di- rection“, sem hægt er að þýða sem al- menn myndlistardeild. Hildur Ýr segir að það sem gerði útslagið við val á deild hafi ekki verið skartgripirnir sjálfir heldur það frelsi sem nemend- ur fengu til að prófa sig áfram með ólík efni. Eins heillaði hana að vinna með þessa stærð af verkum, þó að nemendur geti vel gert stór verk þá er oftast unnið í smærri hlutföllum. Einnig er skargripadeildin frekar fá- menn deild, um 20 nemendur í heild- ina dreifðir á 3 ár. Þetta fámenni ger- ir námið persónulegt og samskipti nemenda og kennara verða mjög ná- in. Hildur Ýr segir það hafa tekið sig nokkra mánuði þegar hún hóf nám við deildina að komast inn í hugsun- arháttinn. „Nútímaskartgripagerð finnst svo til ekki á Íslandi þannig að það opnaðist í raun nýr heimur fyrir mér sem var mjög spennandi. Ég þurfti að læra sögu nútímaskartgripa á stuttum tíma, hvað hefur verið gert og hvað ekki. Aðaláherslan á fyrsta árinu er á að nemendur leiti að sinni persónulegu leið við gerð skartgripa, tilraunir og opinn hugur eru það sem skiptir mestu máli. Óður og ádeila Hildur Ýr segir að hún hafi fljótt farið að vinna með Ísland sem eins- konar þema en með mjög mismun- andi hætti bæði í efnisvali og hug- myndum. „Í byrjun var það meira óður til landsins en núna í lokin meiri ádeila. Eftir því sem ég bjó lengur í Hollandi saknaði ég Íslands meir og meir og þá náttúrunnar frekar en endilega samfélagsins, sem leiddi hugann sterkt að öllum þessum virkj- anaframkvæmdum sem eru að eyði- leggja þessa stórbrotnu íslensku náttúru. Ég vildi búa til mína náttúru hér í Hollandi þar sem allt er marflatt og ekki laust við að manni líði eins og sardínu í dós.“ Hildur Ýr gerði seríur af fjalla- hringum; hringi sem eru í laginu eins og stór og voldug fjöll sem sitja föst og stöðug á fingrunum. Fjallahring- irnir eru mjög ólíkir sem og efnisval- ið, ein serían var gerð úr kopar og plastleir, aðrir hringar voru steyptir í silfur, og fjöll prjónuð úr ull eða vír. Hluti af lokaverkefninu eru líka fjallahringir gerðir úr raunverulegu hrauni; mismunandi molar hafa feng- ið gat fyrir fingur og útkoman er tignarlegur hringur sem færir nátt- úruna nær þeim sem hringana bera. Hildur Ýr hefur unnið með efni sem tengjast Íslandi eins og til dæm- is ull, bein og ýmis skinn. „Í hvert skipti sem ég byrja að vinna með eitt- hvað efni þarf ég að finna mína leið með það, athuga hvað er hægt að gera og finna mörkin. Ég ákvað að vinna með roð sem er eins konar „tabú“-efni á Íslandi þar sem það hef- ur verið notað oft á mjög ófrumlegan hátt. Ég sauð og steikti og gerði alls- konar tilraunir með roðið þangað til ég fann mína leið.“ Grunnhandtök í tækni Nemendur deildarinnar hafa mjög ólíkan bakgrunn. Um helmingur þeirra hefur einhvers konar hefð- bundna tækniþekkingu, yfirleitt úr silfur- og gullsmíði, og koma þeir nemendur þá oft í deildina til þess að brjóta sig frá hinum hefðbundna hugsunarhætti sem ríkir í þeim fög- um. „Þeir nemendur sem höfðu litla sem enga tækniþekkingu eins og ég þurfa á fyrsta árinu að mæta í tækni- kennslu þar sem kennd eru grunn- handtökin, hvernig meðhöndla eigi verkfæri, og svo er fræðsla um málma og önnur efni og aðferðir.“ Ísland, virkjanir og álverksmiðjur Lokaárið í deildinni er eingöngu ætlað lokaverkefninu, í september á grunnhugmyndin að verkefninu að vera fædd. Árið skiptist í tvær annir. Fyrri önnin er notuð fyrir rann- sóknavinnu, prufur og tilraunir. Í janúar er svo nemendum gefið grænt eða rautt ljós sem gefur til kynna hvort þeir geta haldið áfram með verkefnið og þróað hugmyndir sínar til enda og útskrifast um sumarið. Nemendur þurfa einnig að skrifa BA- ritgerð meðfram vinnu að verkefninu sjálfu. „Síðasta sumar kviknaði hug- myndin mín að lokaverkefni, ég vildi halda áfram að vinna með Ísland og virkjanir og álverksmiðjur voru ofar- lega í huga mér. Upphafspunkturinn var að vinna með efnið ál og reyna að láta það taka yfir önnur efni svipað og þegar hraun rennur eftir eldgos.“ Hildur Ýr notaði nokkra mánuði í að finna sína leið með álið og eftir margar tilraunir fann hún sína eigin tækni þar sem hún bræddi ál og steypti utan um bein og við. Meðfram tilraunum með álið gerði Hildur Ýr aðra tilraun þar sem hún var að at- huga hvort hún gæti endurbrætt og endurformað hraun og fjallaði BA- ritgerðin um þá tilraun. Tilraunirnar tóku langan tíma en kennarar deild- arinnar gefa nemendum frjálsræði til að detta ofan í flókna og tímafreka til- raunastarfsemi. Skólinn bjó ekki yfir nógu fullkomnum bræðsluofnum og tækjum fyrir tilraunir Hildar Ýrar þannig að stór hluti af verkefninu var unninn í Ungverjalandi við Alþjóð- lega keramikstúdíóið í Keckemét. Lokaverkefni Hildar Ýrar kallast Iceland under attack! „Ég ákvað að hafa stóran og afgerandi titil, ég vildi vekja fólk til umhugsunar með verk- efninu og bjó ég til bók með myndum frá virkjunarsvæðum til þess að geta frætt fólk um stöðuna.“ Skartgripirnir sjálfir eru fallegir en á sama tíma sérkennilegir og dul- arfullir. Náttúrulegt form efnanna fær að halda sér, hlutirnir hafa ekki baklið eða framhlið, festingarnar á nælunum eru jafnmikilvægar og framhliðin. Festingar og samsetning- ar eru mjög mikilvægur hluti í skar- gripagerð og illa úthugsuð festing getur eyðilagt merkingu hlutarins. Skartgripir Hildar Ýrar eru úr hlutum sem finna má í náttúrunni og umhverfinu. Í augum margra er efni- viðurinn verðlaust drasl, og því er mikilvægt að festingar og frágangur á skartgripunum séu sterk og sann- færandi. Festingar á nælum eru úr gömlum nöglum og vír þannig að nælan nær að mynda heildarheim. Verðlausum hlutum er breytt í áhrifaríkan skartgrip sem hefur sögu og merkingu. Útsendarar frá helstu skartgripa- galleríum og söfnum í Evrópu mæta á útskriftasýningu skartgripadeildar Gerrit Rietveld-akademíunnar og velja til sín verk frá nemendum. Nokkur verk frá nemendum í helstu skartgripadeildum Evrópu eru valin á sýningu Hollenska einkasafnsins Marzee sem efnir til árlegrar keppni um bestu útskriftarverkin í byrjun ágúst. Nokkur verk frá Hildi Ýr voru valin í ár sem er mikill heiður fyrir upprennandi skartgripasmið. Í hlutarins eðli | Nýverið út- skrifaðist Hildur Ýr Jóns- dóttir úr skartgripadeild Gerrit Rietveld-akademí- unnar í Amsterdam. Bryn- hildur Pálsdóttir ræddi meðal annars við hana um útskriftarverkefnið, sem endurspeglar skoðanir á stóriðjuframkvæmdum. Roðhálsmen – Hildur Ýr fann sér nýjar leiðir til að vinna með fiskiroð, hún sauð og blés upp roðblöðrur sem eru festar á gamalt fiskireipi. Útkoman er áhugavert hálsmen sem minnir á gróðurinn í fjör- unni. Næla úr viðarbút og áli. Í fjarlægð minnir næl- an á forna nælu en þegar nær er komið kemur í ljós hið óvænta. Álið tegir sig yfir viðarbútinn eins og tyggjó og situr fast. Fiskibeinsnæla með áli sem hefur náð að brenna sig fast við beinið. Hraunhringur. Voldugur hringur úr hraunmola, náttúrulegt formið er ósnert og fær að njóta sín. 100 prósent hraun. Hildur Ýr með skartgrip sem er bæði næla og hálsmen úr íslenskri ull og áli. Saman mynda þessi efni einskonar sveigjanlegt landslag sem hægt er að festa á óteljandi vegu á líkamann. Fjallahringir og fleira skart hannar@mbl.is Höfundur er vöruhönnuður Ál sem hefur runnið yfir flot- holt fest á gamlan kaðal var eitt af háls- menum Hildar Ýrar, stóriðjan rennur yfir sjáv- arútveginn. ’ Nútímaskartgripa-gerð finnst svo til ekki á Íslandi þannig að það opnaðist í raun nýr heimur fyrir mér. ‘

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.