Morgunblaðið - 17.09.2006, Qupperneq 36

36 SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
17. september 1986: Sveit-
arstjórnir eru betur í stakk
búnar en fjarlægara stjórn-
vald til að sinna staðbundinni
þjónustu og verkefnum.
Staðbundin þekking sveit-
arstjórnarmanna gerir þeim
kleift að mæta óskum og
þörfum umbjóðenda sinna,
sem að hinu opinbera snúa,
betur og með minni kostnaði
en hinu fjarlægara stjórn-
valdi, ríkinu. Þess vegna ekki
sízt er ástæða til að styrkja
sjálfræði sveitarfélaganna.
Núverandi ríkisstjórn hef-
ur gert samstarfssáttmála
við stjórn Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga. Með
þessum sáttmála var í fyrsta
sinni komið á fót formlegu
samstarfi ríkis og sveitarfé-
laga um sveitarstjórnarmál
almennt. Vonandi leiðir þetta
samráð til þess að samstaða
næst um að styrkja stöðu
sveitarfélaganna.
. . . . . . . . . .
17. september 1976: Það
er ekki útilokað, að olía geti
fundizt við Ísland. Hér verð-
ur að fara varlega en engu að
síður er fyllsta ástæða til að
rækileg rannsókn fari fram á
þeim tækifærum, sem hér
eru fyrir hendi.
Þá er og ljóst að ýmsir aðilar
velta mjög fyrir sér annars
konar möguleikum á orku-
flutningi frá Íslandi.
Því er haldið fram, að unnt
verði að flytja raforku með
hjálp gervihnatta um víða
veröld.
Þetta kann að vera fjarlægur
möguleiki, en engu að síður
er ástæða til að staldra við
hugmyndir af þessu tagi. Þá
skjóta hvað eftir annað upp
kollinum tillögur um að flytja
heitt vatn í stórum tank-
skipum frá Íslandi til ann-
arra landa. Allar þessar um-
ræður og vangaveltur
undirstrika það að í framtíð-
inni kunna að verða mörg
fleiri tækifæri til þess að
nýta þá orku sem Ísland býr
yfir, þjóðinni allri til hags-
bóta. Þess vegna eigum við
að taka allar slíkar hug-
myndir alvarlega og fjalla
um þær sem slíkar.
. . . . . . . . . .
16. september 1956: Okk-
ur Íslendinga getur greint á
um margt og hlýtur að
greina á um margt eins og
tíðkast meðal lýðræðisþjóða.
En við höfum ekki efni á að
lýðræðisöfl þjóðarinnar komi
fram af öðru eins ábyrgð-
arleysi og kom í ljós á Al-
þingi 28. marz sl. þegar tveir
lýðræðisflokkar gengu í
bandalag við kommúnista um
aðgerðir, sem gengu í ber-
högg við allt starf ábyrgra
manna að eflingu íslenzks
sjálfstæðis á undanförnum
árum.
Traust og álit Íslands meðal
frjálsra þjóða hefur orðið fyr-
ir miklu áfalli. Vonandi tekst
að vinna það upp þegar tímar
líða. En hætt er við því, að
meðan kommúnistar og nú-
verandi forsætisráðhera
móta utanríkisstefnu Íslands
geti það orðið örlagaríkum
erfiðleikum bundið.
Fory s tugre inar Morgunb laðs ins
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
PÁFINN OG ÍSLAM
Það var rétt ákvörðun hjá Bene-dikt XVI. páfa að lýsa strax ígær yfir iðrun sinni vegna um-
mæla um íslam í ræðu, sem hann fluttu
í háskólanum Regensburg í Þýzka-
landi í síðustu viku.
Viðbrögðin, sem ræða páfa vakti í
löndum múslíma, sýnir vel hversu við-
kvæm samskipti helztu trúarbragða
heims eru um þessar mundir.
Páfinn vitnaði í forn rit þar sem býz-
anski keisarinn Manuel II Paleologus
segir: „Sýnið mér hvað Múhameð
færði okkur sem var nýtt, og þar mun-
uð þér aðeins finna illa hluti og
ómennska, á borð við fyrirmæli hans
um að breiða út með brandi trúna sem
hann prédikaði.“
Af lestri ræðu páfa í heild sinni er
ljóst að tilvitnunin í keisarann er ekk-
ert aðalmál í ræðunni en hún er heldur
engan veginn nauðsynleg til að varpa
ljósi á umræðuefni hans sem var „trú,
skynsemi og háskólinn“.
Þess vegna er ekki að furða að
margir múslímar hafi litið svo á að
páfinn vildi með orðum sínum vega að
íslam. Það jók enn á áhrif þessa kafla í
ræðu páfa að fyrir tveimur árum, áður
en hann tók við páfadómi, lagðist hann
gegn aðild Tyrkja að Evrópusam-
bandinu á þeim forsendum að músl-
imaríki ætti ekki heima í Evrópu.
Páfinn hefur í ýmsum efnum tekið
harðari afstöðu en forveri hans, Jó-
hannes Páll II. Það ber þó ekki endi-
lega að skilja sem svo að hann vilji
vinda ofan af þeirri viðleitni sem for-
veri hans sýndi til að bæta samskiptin
við múslíma. Hann áformar þannig
heimsókn til Tyrklands í nóvember-
mánuði.
Talsmaður Páfagarðs sagði í yfir-
lýsingu í fyrradag að páfinn bæri virð-
ingu fyrir íslam en hafnaði trúarkenn-
ingum sem hvettu til ofbeldis. Í ræðu
sinni vitnaði hann í orð Manuels keis-
ara sem sagði að blóðsúthellingar
væru ekki Guði þóknanlegar. Það sem
páfinn lét hins vegar hjá líða – eins og
svo margir sem fjalla um öfgastefnur
innan íslamstrúar – var að nefna að
blóði hefur vafalaust verið úthellt
jafnoft í nafni Krists og í nafni Mú-
hameðs, þótt það sé í andstöðu við
kristinn boðskap. Norðurlandabúar
vita allt um það að kristindóminn er
hægt að breiða út með brandi þótt hér
á Íslandi hafi rætzt úr og kristnitaka
farið fram með friðsamlegum hætti.
Það vekur nokkra furðu að Bene-
dikt páfi og ráðgjafar hans skyldu
ekki hafa áttað sig á því fyrirfram að
tilvitnun af þessu tagi gæti móðgað
múslíma og orðið öfgamönnum ástæða
til að gera einmitt það sem páfinn for-
dæmir; að úthella blóði í nafni trúar-
innar. Á viðsjárverðum tímum eins og
þeim, sem við lifum nú, verða allir,
ekki sízt leiðtogar kristinna manna, að
leggja sig alveg sérstaklega fram um
að byggja brýr á milli trúarbragða, en
ala ekki á fjandskap og reiði.
Margir hafa lýst áhyggjum af því að
ummæli páfans muni hleypa af stað of-
beldisfullum götumótmælum eins og
birting skopmynda af Múhameð spá-
manni í dönskum og norskum blöðum
gerði fyrr á árinu. Sumir héldu því þá
fram að sú mótmælaalda hefði ein-
göngu risið vegna þess að leiðtogar
múslíma á Norðurlöndum hefðu farið
um múslímaríkin og hvatt til mótmæla
með öfgafullum málflutningi. Slíku er
ekki að heilsa nú. Fyrir tilstilli alþjóð-
legrar fjölmiðlunar urðu orð páfans á
svipstundu umræðuefni um allan hinn
múslímska heim. Eðli upplýsingamiðl-
unar í nútímanum gefur áhrifamönn-
um enn frekari ástæðu en áður til að
gæta orða sinna þegar fjallað er um
viðkvæm mál.
Hins vegar ber á það að líta að þeir
múslímar, sem bregðast við orðum
páfa með ofbeldi og blóðsúthellingum,
renna að sjálfsögðu sjálfir stoðum
undir þá mynd af íslam sem páfinn er
nú gagnrýndur fyrir að draga upp.
Þegar páfinn í Róm talar hlusta all-
ir, líka þeir sem ekki játa kristna trú.
Þess vegna verður hann að velja orð
sín af kostgæfni. Vonandi hefur páf-
anum tekizt að afstýra frekara umróti
með yfirlýsingu sinni í gær.
Þ
að er gott verk og þarft að segja fíkni-
efnum stríð á hendur eins og forseti
Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, hef-
ur nú gert í samstarfi við ÍSÍ, Ung-
mennafélag Íslands, Skátahreyf-
inguna, Samband íslenzkra
sveitarfélaga og Reykjavíkurborg auk þess sem
lyfjafyrirtækið Actavis veitir því stuðning. Frá
þessu átaki er sagt í Morgunblaðinu í dag, laug-
ardag.
Þetta átak snýst fyrst og fremst um forvarnir,
að hafa þau áhrif á ungt fólk að það neyti ekki
fíkniefna. Það er auðvitað grundvallaratriði að
hafa áhrif á ungt fólk og móta afstöðu þess til lífs-
ins á þann veg að það neyti aldrei fíkniefna.
Og það er alveg rétt sem fram kemur hjá þeim
sem fyrir þessu átaki standa, að þátttaka í skipu-
lögðu íþrótta- og æskulýðsstarfi getur skipt miklu
máli í þessum efnum. Í íþróttahúsum landsins fer
fram stórkostlegt starf á hverjum einasta degi
með þátttöku mikils fjölda barna og unglinga og
sem foreldrar taka verulegan þátt í með ýmsum
hætti.
Hinn 28. september verður sérstakur forvarn-
ardagur í skólum landsins þar sem þremur heilla-
ráðum verður haldið að börnum og unglingum; að
þau taki þátt í íþrótta- og æskulýðsstarfi, að þau
neyti ekki áfengis og að þau njóti samverustunda
með fjölskyldu sinni.
Allt snýst þetta um grundvallarstarf til þess að
koma í veg fyrir að æska landsins gerist viðskipta-
vinir fíkniefnasala.
Hins vegar má segja að þetta forvarnarstarf
þurfi að kafa dýpra að því leyti til að orsök þess að
ungt fólk ánetjist fíkniefnum getur oft verið til
staðar í þeim félagslegu aðstæðum sem það býr
við. Og þess vegna geti róttækar aðgerðir til þess
að ráðast að erfiðum félagslegum aðstæðum
sumra hópa ungs fólks verið sterkasta forvörnin.
Nú eru börn gamalla fíkniefnaneytenda að vaxa
úr grasi. Hvernig er tekið á þeim vanda sem þau
standa frammi fyrir? Snúa þau sér að fíkniefnum á
sama hátt og foreldrar þeirra?
Starfið í íþróttahúsunum kostar. Hvernig er
tekið á vanda þeirra fjölskyldna sem hafa einfald-
lega ekki efni á því að borga þann kostnað fyrir
börn sín?
Í báðum þessum síðastnefndu tilvikum er líkleg-
ast að starfsmenn félagsþjónustu sveitarfélaganna
þekki bezt til og kunni bezt að fást við þennan
vanda fjölskyldna ef þetta fólk fær þá svigrúm til
að vinna að þeim málum og fjármuni til að standa
undir þeim kostnaði sem óhjákvæmilega verður til.
Það er því æskilegt að útvíkka það starf sem for-
setinn í samvinnu við fyrrgreinda aðila hefur
hleypt af stokkunum, dýpka það og grípa til rót-
tækra aðgerða gagnvart þeim ógeðslegu öflum
sem hér eru að verki.
Á tíunda áratugnum var hleypt af stokkunum
verkefni sem átti að tryggja að Ísland yrði fíkni-
efnalaust land um síðustu aldamót. Allir vita
hvernig til tókst í þeim efnum.
Fíkniefnavandinn á Íslandi er orðinn miklu
meiri en hann var þá. Þess vegna þarf þetta átak
forsetans og fleiri aðila nú að verða viðameira,
dýpra, og þeir sem að því standa þurfa að sýna
meira úthald en áður hefur orðið raunin.
Ógeðsleg veröld
V
eröld fíkniefnanna er augljóslega
ógeðsleg veröld. Þeir sem flytja inn
fíkniefni og selja þau eru að vinna að
því dag hvern að drepa fólk. Ólafur
Ragnar benti á það þegar verkefnið
var kynnt að ár hvert dæi ákveðinn
hópur ungmenna vegna fíkniefnaneyzlu. Fíkni-
efnasalar eru morðingjar. Þeir vinna bara öðru vísi
að manndrápum en þeir sem nota byssur, hnífa
eða önnur vopn.
Þótt allt sé ógeðslegt sem fíkniefnasalar gera er
þó ekkert eins viðurstyggilegt og viðleitni þeirra
til þess að nálgast börn og unglinga meðal annars í
námunda við skólana. Fyrir nokkrum dögum var
frá því skýrt hér í Morgunblaðinu að fíkniefni
hefðu fundizt á ellefu ára gömlum dreng. Hvernig í
ósköpunum má það vera?
Tölvur og farsímar hafa auðveldað fíkniefnasöl-
um að stunda þessi viðskipti. Jafnvel þar sem börn
og unglingar búa og starfa í vernduðu umhverfi í
fámenni á landsbyggðinni eru dæmi um að fíkni-
efnasölum hafi tekizt að koma vöru sinni á fram-
færi. Enginn veit hverjir þar hafa verið á ferð.
Í efnahagslífi okkar eru miklir fjármunir á ferð
sem hafa orðið til vegna viðskipta með fíkniefni.
Þeir sem hafa það að daglegu starfi að fást við
fíkniefnasala telja sig hafa komizt að raun um að
peningarnir séu oft „þvegnir“ í gegnum fasteigna-
viðskipti og svo er hinum miklu fasteignakaupend-
um í krafti fíkniefnasölu hampað í sumum fjöl-
miðlum landsins sem einhvers konar stjörnum
okkar tíma. Það þarf að ráðast gegn fíkniefnasöl-
unum af enn meiri krafti en gert hefur verið. Til
þess þarf bæði mannskap og fjármuni og þeir fjár-
munir verða að koma úr almannasjóðum.
Um þessar mundir eru u.þ.b. fjórir áratugnir
liðnir frá því að Jóhann Hafstein, þáverandi dóms-
málaráðherra, tók fyrstu skrefin til þess að berjast
gegn fíkniefnum á Íslandi. Þá fannst mörgum það
vera allt að því broslegt að halda að fíkniefni gætu
náð til Íslands. Það er ekkert broslegt lengur við
það stórfellda vandamál sem við stöndum frammi
fyrir.
Fíkniefnin streyma inn í landið þrátt fyrir það
magn sem tekið er. Kannski má segja að í hnot-
skurn hafi þetta vandamál komið fram í því að
fangelsisyfirvöld tilkynntu fyrir skömmu að fíkni-
efnaneysla á Litla-Hrauni hefði verið komin ger-
samlega úr böndum í sumar. Þá var gripið til nýrra
aðferða við rannsókn málsins og í ljós kom að einn
starfsmaður fangelsisins smyglaði fíkniefnum til
fanganna. Í þeim umræðum kom jafnframt fram
að fangelsisyfirvöld hefðu sýnt allt að því ótrúlegt
frjálslyndi í umgengni fanga við gesti. Og vafalaust
hefðu yfirvöld fangelsisins orðið fyrir gagnrýni og
aðkasti ef umgangur fanganna við gesti hefði verið
takmarkaðri.
Almennt virðast menn þeirrar skoðunar að mest
af fíkniefnunum komist til landsins í gegnum hafn-
ir, þ.e. með skipum frá útlöndum, eins og glöggt
má sjá af því magni fíkniefna sem finnst á Seyð-
isfirði. Nú eru byrjaðar umræður um að það geti
gerzt með flugi lítilla flugvéla sem fljúgi svo lágt að
ekki sé hægt að fylgjast með þeim og lendi á af-
viknum flugvöllum hér og þar um landið. Nóg er af
slíkum flugbrautum sem ekkert er fylgzt með. Það
eru einmitt slíkar aðferðir sem notaðar eru til að
smygla fíkniefnum m.a. frá Kólumbíu til Flórída
og pökkum með fíkniefnum þá gjarnan hent í sjó-
inn, þangað sem þeir eru sóttir. Þeir sem sigla á
skútum og lystisnekkjum um þessi svæði vita að
skynsamlegt er að láta þá pakka eiga sig.
Hvernig svo sem þetta er gert fer ekki á milli
Laugardagur 16. september
Reykjavíkur