Morgunblaðið - 30.09.2006, Qupperneq 18

18 LAUGARDAGUR 30. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Tókýó. AFP, AP. | Nýr forsætisráðherra Japans,
Shinzo Abe, flutti stefnuræðu sína á þingi í gær og
vill hann að framvegis láti þjóðin meira til sín taka
á alþjóðavettvangi og stjórnarskráin verði endur-
skoðuð en í henni eru heimildum til að beita herafl-
anum settar afar þröngar skorður. Jafnframt
leggur hann áherslu á að bæta samskiptin við
grannríkin og segist stefna að því að Japanar njóti
„trausts, virðingar og ástar“ í heiminum.
„Núgildandi stjórnarskrá var lögfest þegar
Japan var hernumið land fyrir meira en 60 árum,“
sagði Abe. Hvatti hann til þess að samin yrði
stjórnarskrá sem hentaði betur „nýrri kynslóð“ en
Bandaríkjamenn komu því til leiðar eftir stríð að
sett yrði ákvæði um að herafla Japans mætti ein-
göngu nota til að verjast árás. Stjórnvöld í Wash-
ington vilja á hinn bóginn að Japanir, sem eru nú
ein öflugasta bandalagsþjóð þeirra í heiminum,
axli meiri ábyrgð í öryggis- og varnarmálum í
Austur-Asíu. Japanir verja miklu fé til varnar-
mála, um 40 milljörðum Bandaríkjadollara á ári,
og bæði flotinn og flugherinn eru afar vel búnir
nýtísku hátæknivopnum.
Abe er fyrsti forsætisráðherra Japans sem
fæddur er eftir seinni heimsstyrjöld og er talinn
meiri þjóðernissinni en fyrirrennarar hans í emb-
ætti. Hann er mikill stuðningsmaður Bandaríkj-
anna og vill meðal annars að komið verði á föstu
fjarskiptasambandi við Hvíta húsið. En Abe sagð-
ist einnig vilja efla og bæta samskiptin við grann-
þjóðirnar sem hafa verið stirð síðustu árin auk
þess sem Japanir óttast mjög að Norður-Kóreu-
menn komi sér upp kjarnorkuvopnum er geti ógn-
að landinu. „Kína og S-Kórea eru mikilvæg grann-
ríki,“ sagði hann. „Það er afar brýnt fyrir Asíu og
alþjóðasamfélagið allt að Japanir efli tengsl og
gagnkvæmt traust við þessar tvær þjóðir.“
Hann hefur ekki sagt neitt um það hvort hann
hyggist sem forsætisráðherra heimsækja helgi-
skrínið Yasukuni en þar er minningarreitur um
fallna hermenn, þ.á m. nokkra hershöfðingja sem
teknir voru af lífi fyrir stríðsglæpi í heimsstyrjöld-
inni síðari. Heimsóknir forvera Abe, Junichiro Ko-
izumis, til Yasukuni fóru mjög fyrir brjóstið á
grannþjóðunum.
Abe vill bæta samskiptin
við Kína og Suður-Kóreu
AP
Nýr í embætti Shinzo Abe, forsætisráðherra
Japans (t.v.), með Taro Aso utanríkisráðherra.
Japanar láti meira til sín
taka á alþjóðavettvangi
PALESTÍNSK kona og dóttir hennar ganga fram hjá
hinni svokölluðu hvelfingu á klettinum í gamla hluta
Jerúsalem-borgar á leið til bænastundar, en Ramadan,
föstumánuður múslíma, er nú genginn í garð. Á meðan
Ramadan varir fasta trúræknir múslímar frá sólarupp-
rás til sólarlags í samræmi við siði íslam.
Lögreglan í Ísrael óttast að til átaka kunni að koma
milli araba og gyðinga í Jerúsalem meðan á Ramadan
stendur, en upphaf Ramadan kemur nú upp á sama
tíma og Yom Kippur, helgasti dagur ársins í dagatali
gyðinga. Þúsundir lögreglumanna voru á götum Jerú-
salem í gær til að reyna að tryggja öryggi en jafnframt
var fyrirskipað útgöngubann á nokkrum stöðum,
þ.á m. á Gaza-svæðinu.
AP
Ramadan genginn í garð
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
STJÓRN George W. Bush Banda-
ríkjaforseta hunsaði haustið 2003
ákafar viðvaranir af hálfu helsta ráð-
gjafa þjóðaröryggisráðsins í mál-
efnum Íraks, Roberts D. Blackwells,
en hann sagði að senda þyrfti tug-
þúsundir hermanna í viðbót á vett-
vang, ella gætu menn misst algerlega
stjórn á ástandinu. Bush og nánustu
ráðgjafar hans gerðu sér litla grein
fyrir því að í kjölfar hernaðarsigurs á
Saddam Hussein hefði fylgt vaxandi
andúð almennings í Írak á hernáms-
liðinu. Kemur þetta fram í nýrri bók,
State of Denial, eftir blaðamanninn
heimsþekkta, Bob Woodward, á The
Washington Post.
Blackwell og L. Paul Bremer, sem
þá var æðsti embættismaður Banda-
ríkjastjórnar í Írak, hafi síðar ítrekað
þörfina á fjölmennara liði í samtölum
við Condoleezzu Rice, þáverandi
þjóðaröryggisráðgjafa Bush, en rík-
isstjórnin hafi látið þær óskir sem
vind um eyrun þjóta.
Fram kemur í nýju bókinni að
harðar deilur og ringulreið hafi ríkt í
röðum æðstu manna Bush eftir
Íraksstríðið. En Bush hafi ávallt tek-
ið meira mark á fegruðum lýsingum
bjartsýnismanna á ástandinu í Írak
og almennt hunsað efasemdir um
stefnuna. Faðir hans, George Bush
eldri, og móðirin Barbara hafi ekki
verið sammála syninum um innrás-
ina, móðirin hafi tjáð fjölskylduvini
að Bush eldri væri mjög áhyggju-
fullur, „hann vakir á næturnar“
vegna kvíða. George Tenet, sem var
yfirmaður leyniþjónustunnar, CIA,
hafi ekki sagt Bush milliliðalaust frá
efasemdum sín-
um um að rétt
væri að ráðast á
Írak.
Andrew Card,
þáverandi skrif-
stofustjóri forset-
ans, hafi tvívegis
reynt að fá forset-
ann til að reka
Donald Rumsfeld
varnarmálaráð-
herra þar sem hann væri óútreikn-
anlegur og honum væri hreinlega
ekki treystandi. Laura Bush for-
setafrú hafi veitt Card liðsinni í
seinna skiptið, árið 2005, hún hafi tal-
ið að hrokafull framkoma Rumsfelds
græfi undan stöðu forsetans. Þegar
Card hætti í mars sl. hafi hann verið
sannfærður um að Íraksstríðið yrði
síðar borið saman við Víetnam-
stríðið og sagt að enginn háttsettur
embættismaður hefði andmælt að-
ferðunum við stríðsreksturinn.
Woodward hefur margt orðrétt
eftir heimildarmönnum sínum, sem
oft eru nafngreindir, þ. á m. er
Rumsfeld. Forsetinn hafi farið að
ráðum Dicks Cheneys varaforseta og
helsta stjórnmálaráðgjafa síns, Karls
Rove, og ekki viljað reka Rumsfeld
vegna þess að það gæti valdið trufl-
unum á störfum varnarmálaráðu-
neytisins.
Woodward segir að Rumsfeld hafi
verið svo andvígur Condoleezzu Rice
að forsetinn hafi orðið að skipa
Rumsfeld að svara símhringingum
hennar. Lýst er einnig hörðum
ágreiningi Rumsfelds og Colins Po-
wells, þáverandi utanríkisráðherra,
sem hætti fljótlega eftir að Bush var
endurkjörinn haustið 2004.
Ringulreið og afneitun staðreynda
Bob Woodward
Bob Woodward segir að Bush og menn hans hafi haft þokukenndar hugmyndir um ástandið í Írak
Í HNOTSKURN
»Woodward hefur áður ritaðtvær bækur um forsetatíð
Bush og hefur haft góðan að-
gang að Hvíta húsinu síðustu ár-
in. Fyrri bækurnar þóttu jákvæð-
ar í garð forsetans og manna
hans, jafnvel hlutdrægar.
»Blaðamaðurinn sagði nýlegaí sjónvarpi að mun meira
væri um árásir á Bandaríkja-
menn í Írak en viðurkennt væri.
»Hann segir Bush staðráðinn íað hörfa ekki frá Írak, forset-
inn njóti í þeim efnum ráða Hen-
rys Kissingers sem telji stað-
festuleysi hafa á sínum tíma
valdið ósigrinum í Víetnam.
BERTIE Ahern, forsætisráðherra
Írlands, sætir nú vaxandi þrýstingi
vegna uppljóstrana um að hann hafi
tekið við peningum frá vinum um
miðjan síðasta áratug. Nú hefur
Ahern greint frá því að hann þáði
um eina milljón króna fyrir að
flytja ræðu á fundi í Manchester
1994.
„Ég þekki engin dæmi þess að
ráðherrar þiggi greiðslur fyrir að
flytja ræður á fundum,“ sagði Enda
Kenny, leiðtogi helsta stjórnarand-
stöðuflokksins á Írlandi, Fine Gael.
Ahern viðurkenndi á þriðjudag
að hafa tekið við fjórum milljónum
króna frá vinum sínum 1993–1994
en hann stóð þá í kostnaðarsömum
skilnaði. Nýjustu uppljóstranirnar
víkja hins vegar að greiðslu, sem
hann þáði fyrir að flytja ræðu í
Manchester 1994. Ahern segir að
um 25 aðilar í viðskiptum hafi greitt
sér 8.000 pund en ræðuna segist
hann hafa flutt sem einstaklingur,
ekki sem fjármálaráðherra. Hann
hafi m.a. greitt ferðakostnað til
Manchester úr eigin vaxa. Ekkert
athugavert sé því við að hann hafi
þegið þessa greiðslu.
Ahern enn
í vanda
Fékk eina milljón
greidda fyrir ræðu
Bagdad. AFP. | Embættismenn í Írak
greindu frá því í gær að tveir ætt-
ingjar aðaldómarans yfir réttarhöld-
unum yfir Sadd-
am Hussein,
fyrrverandi for-
seta Íraks, hefðu
verið myrtir í
fyrradag.
Um var að
ræða mág og
frænda dómar-
ans, Mohammeds
al-Oreibi al-Kha-
lifa, en þeir munu
hafa orðið fórnarlömb byssumanna í
hverfi í Bagdad þar sem spenna hef-
ur verið undanfarið.
Réttað er yfir Saddam á grund-
velli ákæra um þjóðarmorð á Kúrd-
um 1988. Fréttir hafa verið sagðar af
því að bæði verjendur og saksókn-
arar hafi sætt hótunum og sumir úr
liði verjenda Saddams hafa verið
myrtir. Íraskir embættismenn gátu
þó ekki kveðið upp úr um það í gær
hvort morðin á ættingjum al-Khalifa
tengdust réttarhöldunum.
Al-Khalifa tók við sem dómari í
réttarhöldunum yfir Saddam nýver-
ið, en fyrri dómara var vikið úr starfi
eftir að hann hafði sagt að Saddam
hefði ekki verið neinn einræðisherra.
Ættingjar
dómarans
myrtir
Saddam Hussein
London. AP. | Háttsettir yfirmenn í
breska hernum vilja að herliðið í
Írak, um 7.500 manns, verði flutt
þaðan til Afganistan. Þar sé meiri
þörf fyrir liðið en nú eru um 5.600
breskir hermenn í Afganistan. Telja
þeir að þá sé hægt að vinna sigur á
talibönum í Afganistan. Kemur þetta
fram í skýrslu sem sagt er frá í dag-
blaðinu The Guardian í gær.
Blaðið segir ekki frá því hver hafi
látið því skýrsluna í té. Yfirmenn-
irnir segja að takmörk séu fyrir því
hve miklu breska herliðið í sunnan-
verðu Írak fái áorkað og tími sé kom-
inn til að Írakar taki ábyrgð á eigin
öryggismálum. „Í reynd eru bresku
hermennirnir í Írak gíslar – það urðu
þeir þegar herráðinu mistókst að fá
því framgengt að breska liðið yrði
flutt frá Írak með það að markmiði
að tryggja sigur í Afganistan – og við
berjumst nú (og erum hugsanlega að
tapa eða gætum tapað) á tvennum
vígstöðvum,“ segir í skýrslunni.
Frá Írak til
Afganistan?
♦♦♦